نواب ۽ عاشق آزاد
صبح جو ڪچهري ٿي. ڪچهري کان پوءِ ”بي“ ڪلاس ۾ وهنجڻ پئي ويس ته ماڙيءَ وٽ خبر پئي ته يوسف ٽالپر، عاشق جتوئي ۽ نبي بخش ڀرڳڙي جي رهائي جا آرڊر اچي ويا آهن. ”اي“ ڪلاس ويس ته سامان ٻڌو پيو هو. ڀرڳڙي صاحب دير سان وڃڻو هو باقي يوسف صاحب ۽ عاشق صاحب کي ماڙيءَ تي ڇڏڻ لاءِ به سڀئي دوست آيا. يوسف صاحب پنهنجي ڀائرن سان روانو ٿيو پر عاشق صاحب، اٽڪل 2 وڳي ڌاري سندس والد جيڪو ڪراچي مان اچڻو هو تنهن سان گڏ جيل ڇڏي گهر روانو ٿيو. عاشق صاحب کي هڪ سال ٽيپ ۽ 5 لک ڏنڊ ۽ يوسف صاحب کي هڪ سال ٽيپ ۽ 3 لک ڏنڊ جي سزا هئي. دوست ته رها ٿين پيا پر يوسف ٽالپر ۽ عاشق صاحب جي رهائي جي خوشي به ٿي ته اداسي به. ٻنهي ساٿين جيل سٺي نموني سان گذاريو. جيل ۾ ٻين ڪارڪن دوستن سان سندن رويو تمام سٺو هو. سڀني بئرڪن ۾ اچي دوستن سان ڪچهريون به ڪندا هئا ته جيل جي اسيرن جي مسئلن ۾ به تمام گهڻي دلچسپي وٺندا هئا. جڏهن ته ڪافي وڏيرا سائين رڳو تاش ۽ ڪوڙ ڪٽڻ ۾ مصروف هوندا هئا پاڻ جيل آيا هئا، اهو سندن قوم تي احسان هو، باقي جيل ۾ ڇا پيو وهي واپري تنهن سان سندن واسطو ڪو نه هو. ايس پي ٻڌايو ته 120 سياسي قيدين جي رهائي جا آرڊر اچن پيا پر شام تائين ڪو به رها ڪو نه ٿيو. ”اي“ ڪلاس وياسين ته اتي چاچو شاهنواز، رفيق صفي، انور شاهه، محمد شاهه، چاچو سيف الدين پنهور ۽ ٻيا ڪافي دوست موجود هئا. اتي خبر پئي ته ڀرڳڙي صاحب اڃا آزاد ڪو نه ٿيو آهي ۽ صفر لغاري صاحب جا آرڊر آيا آهن، پر مشروط رهائي کان انڪار ڪيو اٿس. ڀرڳڙي صاحب ٻڌايو ته کيس ڪالهه رهائي لاءِ چيو ويو پر هن به مشروط رهائي کان انڪار ڪيو ۽ اڄ وري رهائي لاءِ چئي ويا آهن پر اڃا تائين ڪجهه به نه ٻڌايو اٿن. ڀرڳڙي صاحب سان گڏ سندس پٽ به گرفتار آهي، کيس هڪ سال جي سزا آهي. رات جو بند ٿيڻ مهل خبر پئي ته هالا جي ورڪر ساٿي مولابخش کي گڙدي ۾ تڪليف ٿي پئي آهي سو اسپتال جي ٻاهران بک هڙتال ڪيو ليٽيو پيو آهي. بند به ڪو نه ٿو ٿئي. ڀائو ابوبڪر، عطا، عالم شاهه، پير معظم وارن سان گڏجي ڪوشش ڪري کيس رات جو ئي ٻاهر موڪلڻ جو بندوبست ڪيوسين.
8 وڳي ڌاري رات جو خبر پئي ته ملڪ لعل خان جيڪو گورنر جي معافي ملڻ جي نتيجي ۾ ميرپور خاص جيل مان رها ٿيو تنهن کي ٻيهر گرفتار ڪري مارشل لا ريگيوليشن 78 تحت نظربند ڪري هيڏانهن موڪليو اٿن. اوقاش شيخ ٻڌايو ته مارشل لا انتظاميه سپرنٽنڊيٽ ميرپور جيل منظور ميمڻ تي سخت ناراض آهي جو هن ملڪ صاحب کي انتظاميه کان پڇڻ کان سواءِ رها ڪري ڇڏيو. جڏهن ته جيل وارن کي مارشل لا وارن وٽان اهڙو حڪم پهتل آهي ته ڪنهن به سياسي قيديءَ کي رها ڪرڻ کان اڳ کانئن پڇيو وڃي.
بئرڪ آياسين ته سڄي سنگت ملڪ صاحب کي گهيرو ڪيو ويٺي هئي. قدآور مڙس اٿيو ۽ پنهنجي وڏي ۽ مخصوص ٽهڪ سان وڏو ڀاڪر پائي مليو. ملڪ صاحب ٻڌايو ته کيس ميرپور مان پوليس جي نگرانيءَ ۾ ڊپٽي ڪمشنر آفيس آندو ويو. ڊي سي پوليس کي واپس وڃڻ جو حڪم ڏيندي چيائين ته ملڪ صاحب آزاد آهي باقي سندس ڏنڊ جيڪو 2 لک رپيا آهي سو بعد ۾ وصول ڪيو ويندو. ملڪ صاحب گهر پهتو، ڪافي دوست موجود هئا، تن سان ملي گهر ويو، وري دوستن سان ڪچهري ڪرڻ نڪتو ته ٻاهر دوستن سان گڏ پوليس به منتظر هئي. پوليس کيس سٽي ٿاڻي تي وٺي آئي ۽ اتان سينٽرل جيل وٺي آيا آهن.
منهنجو مهربان، قربائتو عاشق جتوئي، قائد عوام جي پڳدار پٽ مير مرتضيٰ سان گڏ پوليس جي فائرنگ جي نتيجي ۾ شهيد ٿي ويو.