جاڳا ڳائڻ جي روايت
منير روزي جو اهتمام ڪيو هو رمضان جي خاص سئين ”ستر بينن“ سان (ستر بينون رمضان جي خاص سوکڙي آهي. گهڻو ڪري هر گهر ۾ هوندي آهي). ستر بينون کائي ملڪ روز پيتوسين. منير چيو ته اڳ ۾ سليم ساٿ ڏيندو هو پر هاڻ بيزار ٿي پيو آهي. ساٿ ڪو نه ٿو ڏي. مون چيس ”پرواهه نه ڪر، تون منهنجي سنگت ۾ جيل آيو آهين. آءٌ تنهنجي ڪري جيل ۾ ستربينون کائڻ ۽ ملڪ روز پيئڻ واري تشدد ۾ تنهنجو ساٿ ڪونه ڇڏيندس.“ ٻانگون آيون، بند ٿياسين. منير نماز پڙهي ۽ ستاسين. ڪالهه صبح جو دوست آيا، تن ٻڌايو ته ڪچهري پابندي سان هلي پئي، غلام رسول زنگيجي جي رهائيءَ کان پوءِ ڪامريڊ مامون ڪچهري هلائيندو آهي. دوستن سان ملي. عالم شاهه ڏي ويس. اتان شڪيل سان ملڻ لاءِ ”بي“ ڪلاس جي شڪيل واري ڪمري ۾ داخل ٿيس ته ڊاڪٽر پيرزادو، شڪيل جي ڪن کي لڳو پيو هو. ڊاڪٽر جي اوزارن جي پيتي کلي پئي هئي. خبر پئي ته شڪيل راند ڪندي ڪن ۾ ڪاغذ جو ٽڪرو وجهي ڇڏيو آهي، سو نه پيو نڪري. مون کي عباس نقوي جي ڳالهه ياد اچي ويئي ته ”شڪيل ڪي جسم اور جان ڪو نه ديکو يه بچه هي“ مون چيو شڪر آهي. ٻار راند ڪندي پنو ڪن ۾ ئي وڌو. ڊاڪٽر شڪيل جي ڪن مان پنو ڪو نه ڪڍي سگهيو جو، ڊاڪٽر ڪجهه ڪن ۾ وجهي چوري پوري مس ته شڪيل وٺيو رڙيون ڪري. آخر ڊاڪٽر وري اچڻ جو چئي ويو هليو. (ايئن لڳو ڄڻ شڪيل ڪن جو پنو به ٻاهر ڪڍائڻ نه چاهيندو هجي، جنهن جي اخبارن ذريعي به راڄن کي خبر پوندي ۽ شڪيل جي رهائيءَ جو اپيلون وري ٿينديون).
اتان اٿي چاچي شاهنواز خان سان ملڻ آيس. اتي رفيق صفي اچي ٻڌايو ته چاچي جي نظربنديءَ جو آرڊر گورنر صحيح ڪندو آهي ۽ نئون آرڊر اچي پيو. چاچي جي سزا به پوري ٿي ويئي آهي پر کيس رها نه ڪيو ويو آهي. ڪمري تي آيس. سادات عظام به ويٺا هئا. شام تائين ڪچهري ٿيندي رهي.
ڏهين جون تي اسپتال مان آيس ته خبر پئي ته سياسي قيدين جو ٽوٽل 136 آهي. بشير لغاري جو سکر مان خط آيو آهي، تنهن ٻڌايو ته سکر ۾ اڃا به 150 سياسي قيدي آهن. هتي شروعات ۾ 1840 سياسي قيدي هئا، تن مان 238 عوامي تحريڪ، 13 پي اين پي (هنن ۾ ڊي ايس ايف، وطن دوست انقلابي پارٽي ۽ سنڌ هاري ڪميٽي جا دوست شامل آهن) اين ڊي پي، قومي محاذ آزادي جا پي ڊي پي 3، تحريڪ استقلال جا 2 هئا.
بشير لغاري، ڏاڍو پيارو ۽ همت وارو دوست هو. جڏهن وڏا وڏا بهادر به ايم آر ڊي جو نالو ٻڌي لڪي ويندا هئا، تڏهن بشير لغاري بدين ۾ ايم آر ڊي کي منظم ڪرڻ جو ذمو کنيو. بشير ئي ضلعي جو سيڪريٽري ٿيو. بشير سان ڊاڪٽر به تنظيم ۾ شامل ٿيو ته تحريڪ جو ڪم اڃا به وڌيڪ تيز ٿي ويو. بشير تقرير ۾ ڀلبو ڏاڍو هو، سندس ڀلجڻ جا به ڏاڍا مزيدار قصا آهن.
ايم آر ڊي جي آغاز جو زمانو هو، ڪراچيءَ جي خالص شهري انداز جي سياسي اڳواڻ ناظم آباد ۾ پنهنجي گهر” شهري حقوق ڪنوينشن“ گهرايو، سمورين پارٽين جا ڳڻڻ جيترا ڪارڪن شريڪ ٿيا. ڪنوينشن جي نشستن جي صدارت به مختلف پارٽين جي اڳواڻن کان ڪرائي ويئي. پ پ جي قائد محترمه بينظير ڀٽو صاحبه نظربند هئي. تنهن ڪري ڪنوينشن جي صبح واري اجلاس جي صدارت بينظير ڀٽو صاحبه جي تصوير کان ڪرائي ويئي. ان اجلاس ۾ بشير لغاري به تقرير ڪئي. مارشل لا جو دٻدٻو به ۽ تقرير ڪرڻ، سا به ڪراچي جي ڪارڪنن ۾، بشير ٿورو ڪنفيوز هو. بشير کي سڏ ٿيو. هن تقرير شروع ڪندي چيو ته ” جناب صدر، مهمان خصوصي محترمه بينظير ڀٽو صاحبه ۽ نفيس صديقي صاحبه ۽ حاضرين، حاضرين، نفيس صاحبه ٻڌي ڪافي کليا تنهن ڪري بشير اڃا به گهٻرائجي ويو. جيئن تيئن تقرير پوري ڪري هيٺ لٿو، اسان پڇيس ته ”نفيس کي صاحبه ڇو چيئه؟“ چيائين ”جڏهن بينظير ڀٽو کي صاحبه چيم ته پوءِ سڀئي صاحبائون ٿي لڳيون.“ ٿوري دير کان پوءِ ٽهڪ ڏيندي چيائين ”منهنجو ڏوهه ڪونهي هڪڙي تقرير اردو ۾ ٻيو مار پئيس جو نالو ئي زائفاڻو، ياد ئي ڪو نه پيم ته نفيس، صاحب آهي يا صاحبه.“
بشير لغاري ٻه دفعا ايم پي اي به ٿيو. ڄام صادق جي دور ۾ جڏهن گهڻا ئي ڊنا ۽ وڪاڻا، تڏهن بشير پنهنجي پارٽي سان دغا ڪو نه ڪئي. بشير هاڻ اسان ۾ موجود ڪونهي پر دوستن جي درميان سندس تذڪرو ضرور ٿيندو.