الله خوش يا صاحب خوش!؟
”ڇا ٿيو اٿئي . چپ ٿي ويو آهين؟“ ”سوچيان ٿو ته اڄ ڇا وٺان؟“ ورندي ڏئيس ٿو.
”نارنگيون وٺ، ڪجهه روزي ڇوڙڻ لاءِ کڻي به اچجان،“ صدوري صلاح ڏئيس ٿي.
چڱو ٺيڪ آهي.” خوش ٿئي ٿو. ڄڻ ڪو وڏو مسئلو حل ٿيو هجيس.
”هي ڏس سڀاڳي تپي پئي آهي. صدوري ننڍي ڌيءَ کڻي اچي ٿي ۽ هي هن جي مٿي تي هٿ لائي چوي ٿي.
هي ته بٺ ٿي ٻري.
”ڀلا ڪجهه پئسا ڏي ته ڊاڪٽر کان دوا وٺي اچان.“
نه..... نه الله رحم ڪندو. اڳ ئي پئسا گهٽ آهن. تون اڳوڻي بخار واري ڦڪي ڏينس. نه ته شام جو ڊاڪٽر ڏي وٺي هلنداسينس. اڄ ڪو پهريون دفعو بيمار ٿوري ٿئي آهي. ”زال کي دلاسو ڏيندي ۽ تيار ٿيندي مارڪيٽ لاءِ اٿي ٿو. خدا بخش هڪ غريب گهورڙيو آهي. هو اڳ ئي دانهين ٿو ته مهانگ آهي. سندس پوري نٿي پوي جو گهر ۾ اڪثر ڪونه ڪو بيمار به رهي ٿو. ۽ هن مهانگائي ۾، سندس سودو جيڪو اڳ ختم ٿيندو آهي. اڄڪلهه اڪثر بچي پوي ٿو ۽ هي صبح جو گهر مان اسر ويل نڪري وڃي ٿو. جيڪو سانجهيءَ جو واپس اچي ٿو. رمضان جو مهينو هونئين هن لاءِ ڏکيو آهي جو وزني گاڏو ۽ واڪا، هوڪا، کيس ٿڪائي ٿا وجهن. ٻيو وري هر ماڻهو سان کيس ڳالهائڻو ٿو پوي خدا بخش جڏهن مارڪيٽ ۾ پهچي ٿو ته هن کي اڄ ته نارنگييون به روز کان وڌيڪ مهانگيون ٿيون ملن. هو دلال کي چوي ٿو.
”اڄ ته پئسا به گهٽ آهن؟“
”گهڻا اٿئي“ دلال پُڇيس ٿو.
”اٺ سئو!“
!”بس“ دلال کان ڇرڪ نڪري وڃي ٿي.
”ان مان ڇا ٿيندو“
”ڀلا اڄ نارنگيون ئي ڏئي.“
”نارنگيون ته اڄ وڌيڪ مهانگيون آهن، جو جنس چڱي آهي“ دلال چويس ٿو.
پوءِ ڀلا ڪجهه رکت ڪر.“ سوال ڪري ٿو.
”چڱو هيئن ڪر، چوويهن سئو جو مال کڻ، ٻيا سڀاڻي ڏجانءِ.“ هو رکت لاءِ راضي ٿئي ٿو.
”هي ته مهانگيون پونديون.“ دانهي ٿو.
”شئي سٺي اٿئي. ماڻهو کڻي ويندئي- روزن جو مهينو آهي. بسم الله ڪر“ ۽ هو هن کي نارنگين جو پيتيون ڏئي ٿو، جيڪي سوزڪي تي کڻائي، مارڪيٽ کڻي اچي ٿو، ۽ گاڏي تائين اچي، گاڏو ٻاهر ڪڍي ٿو. پوءِ نارنگيون پيتين مان ڪڍي صاف ڪندي ريڙهي تي رکي بازار اچي ٿو. بازار پهچي ٿو ته هر طرف مهانگ آهي. هن کي پنهنجي گهر ۾ پيل هي نارنگيون پنجين روپين جي منافعي سان ان جو اگهه رکي ٿو، جنهن ۾ سوزڪي جو ڀاڙو، ڪي ايم سي جو ڀتو ۽ مقامي پوليس جو حساب ڪتاب به شامل آهي. جيڪو سڀ روز جو معمول آهن. هڻي هڻي ٻه پيتيون کپن ٿيون ۽ باقي بچيون پيون آهن. اوچتو روزي ڇوڙڻ کان اڳ هڪ سوٽ بوٽ ۾ ”صاحب“ ايندي ئي چويس ٿو.
تون نارنگيون مهانگيون ڇو ٿو وڪڻي؟“
”صاحب، هي سٺو سودو اول نمبر مال آهي. هي ڏسو مونکي هي پيتي گهر ۾ هيتري ۾ پئي آهي“ هو رسيد ڪڍي اڳيان رکي ٿو.
پوءِ هي وڃي گهر ۾ وڪڻ. هتي هن بها ۾ نه وڪڻ“ سوٽيل صاحب چويس ٿو.
”بابا سائين مان غريب آهيان نقصان ۾ ڪيئن وڪڻان. هي مال اول نمبرآهي. بس مان واپس گهر وڃان ٿو، سائين معافي ڏيو“
”اڙي تون هر هر اول نمبر، اول نمبر ڇو ٿو چوين؟“ ۽ پوءَ حڪم ڪري ٿو ته رول 43 تحت هن کي ٻه ڏينهن قيد جي سزا ٻڌائي ٿو ۽ ٻئي پاسي وڃي ٿو، پوءِ ٻن ٽن ڏينهن جي سزا جو وسڪارو ٿئي ٿو. ۽ پوليس جا عملدار کين ڳچين کان وٺي موبائلن ۾ وجهندا ٿا وڃن. جيئن ڪڪڙيون پڃرن ۾ وجهبيون آهن.
”خدا بخش دانهين ٿو ته منهنجو مال ۽ گاڏو خدا جي واسطي بخش ڪيو. معافي ڏيو مان غريب آهيان. ٻارڙو بيمار آهي.......“
پوليس وارا چون ٿا ته ”مال لاءِ اسان جو ويٺا آهيون.“
پوءِ اهو ”صاحب“ پنهنجي گاڏي ۾ ويهي ڊرائيور کي چوي ٿو.
”گهٽ ۾ گهٽ اڄ ته صاحب خوش ٿيو هوندو، سدائين چوي ٿو ته ڪا ڪارڪردگي نٿو ڏيکارين. اڄ ڪيئن ٿو ڀانئين؟“
”سائين واهه جو ڪم ڪيو اٿو!“ ڊرائيور کيس مبارڪباد ڏئي ٿو.
۽ خدا بخش جي زال رات جو ٻار ڊاڪٽر ڏي کڻي وڃي ٿي. جيڪو کيس اسپتال ۾ داخل ڪرڻ جو مشورو ڏئي ٿو. ۽ هو اوڌر وٺي ان جو علاج ڪرائي ٿي.
اسان ”صاحٻ“ کي خوش ڪرڻ جي جتن ۾، الله تعاليٰ کي خوش ڪرڻ وساري ويهون ٿا. اهي ”صاحب“ خوش ٿيندي به خوش نه ٿيندا آهن ۽ الله سائين جيڪڏهن خوش ٿئي، ته پوءِ ان جو ڪو جواب ئي ڪونهي. ته وري ٻئي پاسي ساڳي قسم جو صاحب، قمبر ضلعي لاڙڪاڻي ۾، مڇي مارڪيٽ جي ٺيڪيدار جي چوڻ تي ٻن ملاحن محمد بخش ۽ ذوالفقار کي سئو رپين بجاءِ پنجاهه رپين ۾ مڇي وڪڻڻ تي چالان ڪري لاڪ اپ ڪري ٿو.
(روزانه هلالِ پاڪستان ڪراچي، 2 جنوري 1988ع)