اين جي اوز، مغرب ۽ اسان
تازو ايم ايس اين تي هڪ فمينز ۾ ايڪٽيوسٽ“ سان هلو هاءِ کانپوءِ مون هڪ سوال پڇيو ته تون عورتن جي آزادي جي تحريڪ ۾ ڪيستائين اڳتي وڃڻ چاهين ٿي؟ ۽ ڇا سنڌ جي عام ماڻهون مردن کي سڀ بنيادي سهولتون حاصل آهن؟ فورن جواب مليو. مان ان موڊ ۾ ناهيان ته انهن ڳالهين تي بحث ڪيان ۽ پوءِ مون کيس خدا حافظ چيو.
هن معاشري ۾ جيڪي مغرب زده ڪجهه خواتين آهن. ڏٺو وڃي ته انهن جي زندگي ۾ جيڪي مرد آهن. اهي به ان روايت ۽ طريقي جا آهن. ۽ انهن سماج کي سواءِ ڪاڪ ٽيل پارٽين جي ٻيو ڪجهه به ناهي ڏنو.
مان ڪراچي جي اهڙين ڪيترين خواتين کي سڃاڻان، جيڪي مادر آزادي جي پدر آزادي ۾ زندگي گذارن ٿيون. هڪ خاتون رات جو مختلف دوستن وٽ ”محفلن“ ۾ موجود هوندي آهي. ۽ چوندي آهي ته منهنجي پنهنجي مڙس سان بهترين انڊرا اسٽينڊنگ آهي، اسان ٻئي آزاد آهيون هن جي مرضي جنهن پاسي وڃي ۽ اچي ۽ منهنجي به مرضي ڪنهن کي ڪا جهل پل ڪانهي. نه وقت جو قيد نه حالتن جي پابندي؟ ۽ ٻئي سٺي زندگي گذاري رهيا آهيون. اسان جون ويڪلي سٽنگس ٿينديون آهن، ٻئي دل کولي هڪ ٻئي کي حال ٻڌائيندا آهيون ۽ ڏاڍو انجواءِ ڪندا آهيون.
هڪ ٻئي ڪاروباري عورت جو مڙس سندس زال سان ويٺل مهمانن کي ڪمري ۾ ڊسٽرب نه ڪندو آهي. ۽ ضرورت مهل در کڙڪائي کيس ٻڌائيندو آهي. ۽ ڳالهه ٻولهه ڪندو آهي. پر ڪمري اندر نه ويندو آهي. اها به پنهنجي ان مڙس کي مثالي مڙس چوندي آهي. اهڙي نموني سان وڏن شهرن ۾ ڪيتريون ئي ڇوڪريون پنهنجي ”باسن“ سان موسم ملهائڻ ڪوهه مري، اسلام آباد ۽ دبئي وغيره وينديون آهن.انهن جا ڀاتي انهن کي آفيس جو ڪم ۽ ڇوڪريون پنهنجي ڀرپور آزادي چون ٿيون ۽ انهن جا ڪيترا مظاهرا ڏسڻ ۾ آيا آهن. ڪراچي ڊفينس علائقي جي هڪ گهر ۾ نوجوان ڇوڪري جڏهن رنگ ڏيندڙ سان قرب ونڊيندي پڪڙجي پئي. ته هن پنهنجي ماءُ کي ٺهه ٺهه جواب ڏنو ته تون ڊرائيور سان گڏ هوندي آهين. ڪڏهن مون توکي ڊسٽرب ڪيو؟ جو اڄ تون مون کي ڊسٽرب ڪيو آهي. اهڙي طرح ڪيترائي مثال آهن. جيڪي هتي ڏيڻ مناسب ڪونهن. پر مان ذاتي طور ان جي خيال جو آهيان ته عورت ئي مرد کي بگاڙي ٿي. ۽ ان کان ڪيترائي سماجي ڏوهه ڪرائي ٿي. حضرت آدم جي پويان به عورت هئي. ۽ ان جي نسل پويان به عورت آهي. اسان جي مشرقي ماحول ۾ عورت مرد کي رشوت ۽ ڏوهه طرف راغب ڪري ٿي، طعنا، مهڻا مطلب ته اهو سڀ ڪجهه جنهن تحت هو گهر ڀري. چوندي سڃي مارئي مان ڦاٿي آهيان.فلاڻي ڪلارڪ.........آهي. ان جو سڄو گهر ڀريو پيو آهي. ۽ هتي ڪانو ٿا واڪا ڪن؟ يا فلاڻي جي گهر ۾ هي هي آهي. روزانو پارٽيون آهن. اسان وٽ ٽي ويلا ماني به سٺي ڪانهي. فلاڻي جي زال کي ايترا زيور ۽ مهانگا وڳا آهن. مان ذليل ٿي آهيان ڪجهه به ڪونهي هي گهرجي هو گهرجي وڃي جتان به آڻ.....!!
۽ پوءِ مرد حضرات اهي مهڻا ۽ طعنا سهي نيٺ آخر نه صرف رشوت کائن ٿا ۽ ٻيا سماجي ڏوهه ڪن ٿا. جن مان پوءِ انهن جي جان ئي نٿي ڇٽي اسان جو سمورو معاشرو، پئسي واري جي عزت ٿو ڪري، اهو نٿو ڏسي ته اهو پئسو آيو ڪٿان؟ بس پئسي کي سلام آهي!! حالانڪ هن ئي سماج ۾ اها ريت هوندي آهي. ته پئسي بجاءِ ماڻهوءَ جي عزت ٿيندي هئي. ۽ ان جا پنهنجا طريقا هئا پر هن اڄوڪي سماج ۾ پئسو تي واحد هڪ بيرا ميٽر آهي. جنهن سان سماجي سڄو ڍانچو ڳنڍيل آهي. ۽ چڱائي برائي جي پرک به ان پئسي جي ريل پيل تي آهي. جنهن سان دانشورن ۽ عالمن کي نه صرف خريد ڪيو وڃي ٿو. پر ان کي پنهنجو تابع ۽ غلام به بڻايو وڃي ٿو ۽ جڏهن سماج ۾ اهڙي ريت روايت بڻجي وڃي ته پوءِ سماج جو سمورو نظام ۽ ڍانچو وکري وڃي ٿو. جنهن کي جوڙڻ ۽ ميڙڻ ۾ هڪ عرصو لڳي ٿو، پوءِ اهو عرصو، ڪڏهن صديون ته ڪڏهن ڪنهن انقلاب جو روپ ڌاري اچي ٿو.
(روزانه هِلال پاڪستان ڇنڇر31 مئي 2003ع )