احمد خان مدهوش جي سالگره ۽ جوهيءَ جي گرمي
جوهي، سڄي دادو جو گرم ترين شهر آهي. ۽ اسان کي ان جو اندازو ان مان به ٿيو. جڏهن ستين وڳي شام جو به نلڪن مان گرم پاڻي پئي آيو. بهرحال مدهوش صاحب جي حڪم جي پوئيواري ڪندي، رات جو ساڍي ڏهين وڳي سندس سالگرهه وارو پروگرام شروع ٿيو. جيڪو ٽيڪسي گرائونڊ جوهي جي ميدان ۾ هو ۽ ان وقت ٿڌڙي هوا پڻ شروع ٿي چڪي هئي ۽ مون کي ان وقت انتهائي حيرانيءَ ٿي جڏهن سنڌ جي هن سٻاجهي ۽ سادي شاعر جي ڪارڊ ۾ ڏنل مهمانن واري لسٽ منجهان مان ۽ زيب نظاماڻي موجود هئاسون، باقي ڪل پيران دا خير. بهرحال اسان کي خوشي ٿي. جو اسان هن سٻاجهي شاعر جي ”سالگرهه“ ۾ نه صرف شامل رهياسين پر ڪيڪ ڪاٽي ان جي شروعات به ڪئي سين.
هڪ ڳالهه جيڪا مون کي تمام ڏکي لڳي، اها هي ”انا پسندي“ احمد خان مدهوش جنهن عمر ۾ آهي. جتي به آهي ان سان اختلاف رکڻ جو ڪو به جواز ناهي، الله کيس وڏي ڄمار ڏئي پر ڇا اسين ورسيون ملهائيندڙ قوم آهيون؟ جو پنهنجن دوستن کي قدر ۽ مان به ڏئي نٿا سگهون؟ دادو ضلعو اهو خوشنصيب آهي جتي سنڌ جا تمام اهم شاعر رهيا آهن. جن جي ٻولي سادي پُراثر آهي، انهن جي هڪ وڏي لسٽ آهي، جيڪا استاد بخاري کان وٺي وفا ناٿن شاهي تائين، ميهر فقير کان وٺي احمد خان مدهوش تائين موجود آهي. جن ڌرتي، سونهن ۽ حسن جي شاعري ڪئي آهي. ۽ خوب ڪئي آهي، ان جو هيءَ ۾ ئي ڪيترا بهتر شاعر آهن، پر جن غزل کي اڃان وڌيڪ سهڻو بڻايو آهي. جنهن ۾ لياقت علي لياقت، مير لغاري، خليل عارف ۽ ٻيا شامل آهن. باقي احمد خان مدهوش ۽ عزيز ڪنگراڻي تمام گهڻو اڳتي نڪري ويا آهن. هونئن به ڪاڇي ۾ سنڌ جا اهم ۽ ڀلا شاعر آهن، طالب لغاري جنهن کي ڪاڇي جو حمل ٿا چون، واهي پانڌيءَ جو شمن لاشاري ۽ ٻيا شامل آهن.
۽ انهن سڀني جي شاعريءَ ۾ ليارن ۽ پيرونءَ جو ذائقو موجود آهي جوهي جيڪا ٿڌي مٽيءَ جي سرزمين آهي. جنهن جا دلا ۽ مٽ اڄ به سنڌ ۾ ٿڌي پاڻي جي حوالي سان مشهور آهن پر ان مٽيءَ مان ڳوهيل ماڻهن جي محبت جهڪي نه ٿيڻ گهرجي ۽ انهن جي مزاج ۾ پڻ ان مٽيءَ ۾ جهلڪ نظر اچڻ گهرجي، جيڪا گهٽ ۾ گهٽ احمد خان مدهوش جي ان سالگرهه واري تقريب ۾ ادبي لڏي ۾ نظر نه آئي. ۽ گهٽ ۾ گهٽ مون کي جوهي جي ”جانين“کان اها شڪايت رهجي وئي ته ڇا اسين خوشيون ڏيڻ ۽ ورهائڻ ۾ ڪنجوس آهيون؟ جوهي اچڻ وقت جڏهن مون مير حاجن پنهور کان پڇيو ته، جوهي ۽ جوهيءَ ۾ ڪهڙو فرق آهي؟ ته مير صاحب وراڻيو ته لهجي جي ڳالهه آهي. ته مون کيس چيو ته ان ۾ وقتي حسن جو به ذڪر آهي.جو پنهنجي وقت جي مس انڊيا رهندڙ ۽ پوءِ فلمي دنيا ۾ نالو ڪڍندڙ جوهي جو به زير، زبر ۽ پيشن سان حوالو ٿي سگهي ٿو.جنهن تي اڪبر لاشاري چيو ته حسن ئي شاعريءَ جو اتساهه آهي ۽ اهو اتساهه مون سائين احمد خان مدهوش واري سالگرهه تي شاعري ۾ ڏٺو، ڪاڇي جي شاعرن خاص ڪري دادوءِ جي شاعرن جي ٻولي ڏاڍي موسيقيت واري آهي ۽ دادوءِ جي شاعرن جي ٻي خوبي اها به آهي ته هو سنڌي ٻولي سان گڏوگڏ سرائڪي زبان ۾ به شاعري ڪن ٿا ۽ ڏاڍي سهڻي شاعري ڪن ٿا، جنهن ۾ نوجوان شاعرن جو وڏو تعداد موجود آهي.۽ ائين محسوس ٿئي ٿو. هتي ٻن ٻولين ۾ خوبصورت شاعري ڪن ٿا، جهڙي سندن شهر جي ٿڌي مٽي آهي، هونئن به جڏهن جوهيءَ جو ذڪر نڪرندو جوهيءِ جي حوالي سان ٽي شيون مشهور آهن، هڪ گرمي ٻيا ٺڪرن جا ٿانو ۽ ٽيون احمد خان مدهوش ، احمد خان مدهوش جي ان سالگرهه جي جيڪا خوبي ڏسڻ ۾ آئي، اُها هئي سڀني سياسي ۽ سماجي تنظيمن جي شرڪت، جوهي پروگرام جوهي عوام اتحاد طرفان ملهايو ويو هو ۽ رات دير کان صبح تائين ماڻهو موجود رهيا، جيڪا ان ڳالهه جي گواهي آهي ته احمد خان مدهوش نه صرف جوهيءَ جو دلبرآهي. پر هو سڀني جو ساٿي آهي. هن تقريب جي حوالي سان مهر فقير، عاجز سرگاڻي، زيب نظاماڻي، عزيز ڪنگراڻي ۽ ٻين دوستن نه صرف احمد خان مدهوش کي لفطن جي ڀيٽا ڏني پر هن کي پيار جو شاعر ڪوٺيو ۽ سندس وڏي ڄمار لاءِ دعائون گهريون، ان موقعي ته احمد خان مدهوش جيڪي ڳالهيون ڪيون، اهي سڀ ”دل جون ڳالهيون“ هيون جن ۾ شڪايتون به هيون ڏوراپا به هئا ته ڪجهه ناز به هئا ۽ اهي سڀ هن عمر ۾ احمد خان مدهوش جو حق آهي پر ان سان گڏوگڏ احمد خان مدهوش کي به پنهنجو پيار عام ڪرڻ گهرجي ۽ سڀني لاءِ ڪرڻ گهرجي، مون چيو ته احمد خان مدهوش سنڌيءَ ماڻهو جي علامت آهي، سنبل آهي ۽ اوهان کي جيڪڏهن سنڌ سان ملڻو آهي ته اوهان احمد خان مدهوش سان ملو، اوهان کي سڀ روپ ۽ ذائقا ملي ويندا. ان لاءِ اسان جو فرض آهي. ته اسان احمد خان مدهوش کي سانڍيون، مدهوش صاحب مون کي دعوت ڏيڻ جڏهن ڪراچي ۾ آيو ته مون کيس گذارش ڪئي ته ڪجهه معاملا آهن جنهن ڪري مان شايد اچي نه سگهان. هن ڪجهه به نه چيو. پنو کنيو ۽ ان تي لکيو اوهان کي ضرور اچڻو آهي. شمشير الحيدري، تاجل بيوس، عبدالقادر تبسم ۽ ماهين هيسباڻيءَ کي به دعوت ڏيڻي آهي. ڪو همسفر نه آيو ۽ خبر آهي اوهان جو هجڻ ضروري آهي. مون اُن وقت هن جي مرڪندڙ منهن کي ڏٺو ۽ چيو ته مدهوش صاحب اوهان لاءِ جنت ته ڇا، دوزخ ۾ به اچڻ لاءِ تيار آهيون، جو اسان کي اها پڪ آهي ته جتي احمد خان مدهوش هوندو اهو دوزخ به جنت ٿيندو ۽ پوءِ حڪم جي پورائي ڪندي، منجهند ٽاڪ ڪراچيءَ مان هڪ ٻئي ٽاڪ لاءِ جوهي روانا ٿياسين ۽ اسان پاڻ سان دعائون کڻي احمد خان مدهوش جي سالگرهه ۾ شامل ٿياسين الله سائين کيس خضري ڄمار عطا ڪري ۽ هو سنڌيءَ ٻوليءَ ۽ سنڌ لاءِ سنڌ جي حسن لاءِ ۽ عشق سلامت لاءِ اڃان به سهڻا گيت لکندو رهي جو هو لکڻ وارو آهي ۽ هن عمر ۾ سڀني فائدن ۽ رعايتن جو حقدار پڻ آهي احمد خان مدهوش کي به سڀني ساٿين کي پرچائڻ گهرجي ۽ ٻين دوستن کي به هن سان پرچڻ گهرجي،
(روزانه خبرون ڪراچي خميس 3 مئي 2007ع)