سائين حسين شاهه راشدي
سائين حسين راشديءَ ۾ پنهنجي پيءُ پير علي محمد راشدي جي ذهانت ۽ پنهنجي چاچي ۽ پرورش ڪندڙ پيءُ پير حسام الدين راشدي جي رواداري شامل هئي، هو هن وقت جو سڀ کان وڏو مهمان نواز هيو. ڪا نئين شادي ٿي يا ڪو ٻاهران مهمان اچي، ان کي پنهنجي گهر ۾ دعوت کارائيندو هو. ۽ ان دعوت جو وڏو اهتمام ڪندو هيو جنهن ۾ تمام سٺي ڊنر ۽ گڏوگڏ ميوزڪ شو. شهر جا ۽ سنڌ جا اهم ماڻهو، سائين جي دعوت ۾ گڏبا هئا. حال احوال اوريندا هئا، ميلا ٿيندا هئا، پوءِ ”بيس منٽ“ ۾ قائم لائبريري جا دورا ٿيندا هئا، سائين حسين راشديءَ وٽ پراڻين شين جو به هڪ وڏو ذخيرو هيو، هن کي ڳالهائڻ جو لاجواب فن هيو. هو کلندي کلندي اهڙي ڳالهه چئي ويندو هيو. جنهن ۾ ڪڙي سچ سان گڏوگڏ هڪ مزاحيه پهلو به هوندو هو. سندس ڳالهين ۾ هڪ لطف ۽ مزو هوندو هيو. جنهن ڪري هن جي سامهون سدائين سونهن جا سردار موجود هوندا هئا، سائين حسين راشديءَ رومان پرور شخصيت جو مالڪ هوندو هو. هو يارن جو يار ۽ پُر خلوص، مخلص دوست هوندو هيو، دوستن جي پرگهور لهڻ وارو ۽ انهن کي هميشه ياد ڪرڻ وارو، حسين شاهه راشدي پنهنجي وڏن جي نالي اڳيان پير لکرائڻ واري روايت کي ختم ڪيو. هن ڪڏهن به پير حسين شاهه راشدي نه لکيو. جيتوڻيڪ سندس وڏا، پير علي محمد راشدي، پير حسام الدين راشدي ”پير“ لکرائيندا هيا.پر هن هميشه حسين شاهه راشدي لکرائڻ پسند ڪيو. سياست کان وٺي ادب تائين، هن ڏنو سڀني کي، پر ورتو ڪجهه به نه، راشدي صاحب سان منهنجا چرچا ڀوڳ ٿيندا هئا. سانوڻ جي گرميءَ ۾ حڪم ٿئي ته فلاڻي جاءِ پهچ، پوءِ ڀلو ان ۾ هوندو هيو ته ڏنل ڏس پتي تي پهچي وڃجي، جو ادبي پروگرام ۾ حسين شاهه راشديءَ جو ساٿ ڏيڻو آهي. سندس اڪير جو اهو عالم هوندو هيو ته دعوت ڏنائين ته فلاڻي بجي فلاڻي جي شان ۾ ڊنر آهي. ۽ پوءِ هر هر فون ”ادا ڪٿي آهين؟“
جواب ڏيندو هيس: ” سائين گذري وٽ پهتو آهيان“
فون جي ٻئي پاسي کان آواز ايندو هو ”جلدي پهچ“
وري پنجن منٽن کان پوءِ فون ”يار! ڪٿي آهين؟“
”قبلا سائين: خيابان بادبان تي آهيان.“
”جلدي اچ- سنگت ويٺي آهي. تون اڃان تائين دير ڪئي آهي“ راشدي صاحب چوندو هيو. ۽ پوءِ جڏهن گهر پهچبو هيو ته سائين اياز شاهه، سائين عادل شاهه ۽ هڪ اڌ ٻيو دوست موجود، پوءِ چوندو هيو.“ دل چئيو پئي ڪچهري ڪريون.” مان کيس چوندو هيس“ سائين! اوهان جي دل ته نوجوان آهي. ۽ اوهان ان جو ڪو راز ته ٻڌايو؟ ته ڇا ٿا کائو؟“ کلي چوندو هيو ” اها تنهنجي بدمعاشي آهي. بس ادا- جوان رهڻ گهرجي.“
هڪ ڏينهن ڊنر کان پوءِ سائينءَ کان موڪلائڻ لاءِ کيس ڳولهيم، خبر پئي ته پاڻ لائبريري جي دوري تي آهن. ان وقت هو ماهين هيسباڻيءَ کي لائبريري ۽ ان جا تفصيل ٻڌائي رهيو هو کيس چيم ته اجازت ڏيون ته مان وڃان.
چيائين! ” اڙي! بيهه ته هنن سان هڪ فوٽو ٿو ڪڍان ۽ “ پوءِ ماهين ۽ سبرين سان گڏجي هن پنهنجي لائبريريءَ ۾ فوٽو ڪڍيو“
پوءِ مختلف فنڪشنن ۾ ملندو هيو يا فون تي ڳالهه ٻول ٿيندي هئي ته مان ان فوٽو جي هڪ ڪاپي لاءِ گذارش ڪندو رهيس. ته جواب ملندو رهيو. ته اها ڪاپي هزار رپئي جي آهي واهه جو فوٽو آيو آهي.“
کيس چوندو هيس ته ٻه هزار وٺو پر فوٽو ته ڏيو.“
پوءِ اچ ته چانهه به پي وڃ ۽ فوٽو به وٺي وڃ واهه جو فوٽو آيو اٿئي!“
۽ منهنجي سستي ڪري اهو فوٽو نه وٺي سگهيس. جيڪو حسين شاهه راشدي جي اک سان ورتل هيو.
هڪ ڏينهن گهر وڃي کيس گذارش ڪيم ته ”سنڌي ادبي سنگت جي گولڊن جوبلي ملهائي رهيا آهيون. اوهان مهمانن کي ڊنر ڏيو.“ ”هڪدم چيائين“ ٺيڪ آهي. پوءِ حڪم ڪيائين ته ريجنٽ پلازه وارن کان مينيو سيٽ ڪري. بل ٻڌا ته هلي پيمنٽ ڪريون.“ ۽ پوءِ جڏهن به ملندو هيو. چوندو هيو“ اڙي ادا ادبي منڊلي ڪڏهن ٿو مچائين؟“
چوندو هيس ته گهرو وسيلا ته پيدا ڪريون نه . يڪدم چوندو هيو. ”مان تيار آهيان ۽ پنهنجو واعدو برقرار آهي. هاڻي ان دير جو ذميوار تون پاڻ آهين!“ سائين جو ڪيتريون ئي ڳالهيون آهن ڪهڙيون بيان ڪجن؟ هڪ ڏينهن آفيس ۾ آيو. سندس هٿن ۾ ڪارڊ هيا. هوٽل ريجنٽ پلازه ۾ ” راشدي ڀائرن جي ٻئي ورسي هئي. چيائين: ” هي پروگرام تنهنجي ته بلڪل ويجهو آهي. دل چيو تنهنجي آفيس به ڏسان ۽ گڏجي چانهه به پيان“ ۽ پوءِ ڪافي دير آفيس ۾ ويٺو رهيو.
سائين حسين شاهه راشديءَ لاءِ مان اهو چئي سگهان ٿو ته هو تمام وڏي دل جو مالڪ هيو، هن جهڙو بردبار، هڏ ڏوکي، مخلص ماڻهو، مون ويجهڙائي ۾ ڪو ڏٺو ئي ناهي. سڀني سان محبت ڪرڻ وارو ۽ ان ۾ سندس محبوب به ڪيترائي شامل آهن. جن سان هن آخري دم تائين نڀاهيو.
ها پر مون کي افسوس رهجي ويو.
مان قمر ڀٽي جي عيادت ڪري، واپس نيشنل ميڊيڪل سينٽر ڪالا پل ڪراچيءِ مان هيٺ لهي رهيو هئس. ته ” ڊي ڪيئر“ روم جي ٻاهران مون کي شمع ڪيريو نظر آئي. مون ان کان خيريت پڇي ته چيائين! سائين! کي ڏيکارڻ آيا آهيون طبعيت ٺيڪ نه اٿس.“ ۽ مان فوري طور اندر هليو ويس. سائين مانيٽر تي هيو. ان وقت سائين جي گهرواري بستري ڀرسان موجود هئي. چيائين!“ ادا هينئر ننڊ جون سيون هنيون اٿن. سائين کي ننڊ اچي وئي آهي.“
مون ڏٺو ته سائين ستو پيو هيو. مون مانيٽر کي ڏٺو ۽ اتي موجود ڊاڪٽر کان پڇيو. جنهن چيو ته طبيعت بهتر آهي. پوءِ مون شمع ڪيريو کي چيو ته توهان سائين کي جڏهن ننڊ مان اٿي ته ٻڌائي ڇڏجو ۽ صبح جو مان لاڙڪاڻي لاءِ روانو ٿي ويس.جو اتي ”لاڙڪاڻو صدين کان ۽ موهن جو دڙو بچايو“ سيمينار جو بندوبست ڪرڻو هيو. ۽ مان وري راڻيپور هليو ويس. پوءِ هڪ ڏينهن لاءِ ڪراچي اچي صبح جو ٻيهر لاڙڪاڻي ويس. اتي لاڙڪاڻي صدين کان سيمينار هلندي انعام شيخ ٻڌايو ته سائين حسين شاهه راشدي ڪالهه لاڏاڻو ڪري ويو آهي. انتهائي گهڻو ڏک ٿيو. اسان سيمينار ۾ تعزيت ڪري اتي ئي تعزيتي ميڙ، سليم ڪورائيءَ جي صدارت ۾ ڪوٺايوسين. پر مون کي اها حسرت رهجي وئي ته مان سائينءَ سان ڪچهري ڪري نه سگهيس ۽ ان جي خدمت ڪري نه سگهيس. پر هڪ ڳالهه چوان ٿو ته حسين شاهه راشدي هڪ دؤر هيو، هڪ پيار هيو ۽ پنهنجو مٽ پاڻ هو. هن جهڙو ڪو به ڪونهي. جيڪو سڏائي ۽ اهو اهڙو ٿي ته ڏيکاري!؟ جيڪڏهن ڪو آهي ته!!؟؟
(روزانه خبرون ڪراچي خميس 26 اپريل 2007ع)