ٻه ڪهاڻيون، ٻه واقعا
بريڪ
تڪڙ ۾ فون تي نمبر ڊائل ڪندي، پريشان ٿيندي چويس ٿو.
”او ابا!، ڪم گڙ ٻڙ آهي.“
”چئه، ڇا هي؟“
”فلاڻي پريس بيان ڏنو آهي. اصلي جاري به ٿي ويو آهي.“
”ڇا چيو اٿائين“
”اصل اڇا ڪارا پڌرا، ثبوتن سان، فوٽو ڪاپيو به گڏ آهن.“
”پوءِ تنهنجو ڪهڙو ڪم آهي، ڏيکار ڪو ڪارنامو.“
”ابا، مان ته ٻانهون، نوڪر، خادم پر.......“
”چڱو چڱو، فلاڻو موڪيان ٿو سڀني کي منع ڪري ڇڏ بيان نه هلڻ گهرجي.“
”ابا حڪم آني تنهنجو“
۽ فون جي رسيور کي رکندي، ٿوري دير سوچي ٿو ۽ پوءِ رسيور گهمائي چوي ٿو.
”ڳالهايو اٿم، مال اچي ٿو، ٿوري دير لاءِ بريڪ هڻو.“ ۽ هڪ وڏو ساهه ڀري ٿو. ڪافي دير کان پوءِ هڪ همراهه ڪمري ۾ داخل ٿئي ٿو. هن جي هٿن ۾ سنڌي ٽوپيون ۽ مٺائيءَ جا دٻا آهن، داخل ٿيندي ئي چويس ٿو.
”ابا! فلاڻي سائين موڪليو آهي.“ ۽ دٻو هن جي ٽيبل تي رکي ٿو.
”پر هو مال ڪٿي آهي.“
”اهو گاڏي ۾ آهي. چئو ته کڻي اچان“ ”فلاڻا، وڃ گاڏيءَ مان کڻي هن جاءِ تي رک.“ ۽ هو هن واٺي سان گڏ وڃي ٿو. فون کي گهمائي ٿو.
”ابا! او ابا لفافو ته آهي ئي ڪونه.“ اڙي هن مال سان لفافو به گهر جئي.“
”ابا، اهو ته تمام ضروري آهي ۽ مان اڪيلو ناهيان. فلاڻو، توهان کي ته سڀ خبر آهي نه.“
”چڱو چڱو- اهو به موڪليان ٿو“
ٻئي پاسي کان آواز اچي ٿو ۽ دل گد گد ٿيندي وڃي ٿو.
............ .............. ......... .......
”مان خادم، ٻانهون، نوڪر آهيان، فڪر ئي نه ڪيو“ ۽ هن جي منهن تي هڪ لازوال مرڪ تري اچي ٿي. فون جي گهنٽي وڄي ٿي، رسيور کڻندي ڳالهائي ٿو، ”نه سائين، شريفن تي الزام لڳائبا آهن ڇا، اسان مادر پدر واري آزادي ناهيون چاهيندا، حق سچ ۽ ضمير مطابق ڪم ڪندا آهيون. اسان جو ضمير زنده آهي ۽ زنده رهندو“ ۽ پوءِ اک هڻي فون رکي ٿو. ٿوري دير کانپوءِ محسوس ڪريان ٿو. جڏهن هو ٻاهران ٿي اچي ٿو ته موج ۾ آهي. مون ڏٺو ته هن جو منهن سڄل ڪارو ٿئي ٿو. ۽ حيران ٿيان ٿو ته، ڇا اسان شايد اڄڪلهه ڀڙ....... وڌيڪ پيدا ڪري رهيا آهيون.“
هو منهنجو دوست به آهي ۽ پاڙيسري به آهي اڃان به ته ڊاڪٽر به آهي. اسان ننڍي لاڪون گڏ رهيا آهيون، هن جو ننڍپڻ نهايت غربت ۾ گذريو آهي. ان وقت هو وڏن ماڻهن ۽ وڏيرن کي جيءُ ڀري گاريون ڏيندو هيو. ان ڪري به شايد هن وٽ ڪجهه به نه هوندو هيو. پر هو خود سرهوندو هيو. اڄ هو شهر جي وي آءِ پي شخصيت آهي. هر آفيسر ۽ وڏو ماڻهو هن جو کاتو آهي. کيس به هڪ حقيقت ٻڌائي وڃي ٿي ۽ چيو وڃيس ٿو ته هي زيادتي آهي، ٽيليفون تي ڳالهائيندي چوي ٿو، ”تمام وڏي زيادتي آهي ۽ ان کان به وڌيڪ زيادتيون ٿيون آهن. پر مصروف آهيان، ملاقات جو وقت ڪونهي. باقي ان زيادتيءَ جو ازالو ڪيون ٿا“ هن جو هڪ ٻيو دوست سندس سخاوت لاءِ ٻڌائي ٿو ته ڪنهن زيادتيءَ ۾، ڪمشنر وٽ وٺي ويو مانس، مون ڳالهايو، هن ڪجهه به نه ڪڇيو،
”تون ڪجهه ڳالهايو ئي نه،“
چيائين ”تو ڳالهايو پئي ته مون ڪنڌ لوڏيو پئي نه.“ چيم ”اهو ته ڪار جي پويان پيل رانديڪو به لوڏيندو آهي.“
”چيائين منهنجو گڏجي هلڻ به وڏي ڳالهه آهي.“
۽ ڪنڌ مٿي کڻي هليو وڃي ٿو.
اڄ هو خود سر بجاءِ اڌ سر آهي.
سندس هر پراڻو دوست، هينئر ان جو دوست نه رهيو آهي ۽ هر دوست سوچي ٿو. انگريز جڏهن ڪا شيءَ وٺندا هئا ته ان جو بڻ بنياد ۽ نسل به جانچيندا هئا. هينئر اڃان تائين سنڌ ۾، مالوند ماڻهو جڏهن ڍور به وٺندا آهن. تڏهن ان جو نسل به جاچيندا آهن. ته بڻيادو اهي يا نه؟ حالانڪ بڻيادي هجڻ لاءِ پئسي جو هجڻ ضروري ناهي، سنڌيءَ ۾ چوندا آهن. ته ڍئو هڪ مينهن جهلي ۽ ٻيو واڻيو.
سو اسان جي ملڪ ۾، ماڻهو ٻين کي گاريون ته ڏيندا آهن. پنهنجو ڪم ۽ عمل نه ڏسندا آهن. ڇا جيڪو نه پڄي اهو ئي ڊاک کي کٽو چوي. يا ايمانداريءَ سان هر ڪو ٻڌائي ته اسان پاڻ ڪيڏي بيماني، دل آزاري يا دوکي بازي ٿا ڪريون؟ پوءِ به انسان آهيون. ته وڏي ڳالهه آهي. حالانڪ ايمانداريءَ جي نالي ۾ بدديانتي سچ جي نالي ۾ ڪوڙ، ڳالهايو ٿو وڃي. فيصلي ڪرڻ وارن کان وٺي، فيصلي ٻڌڻ وارن تائين، سڀني جو ڪنڌ لُڏي ٿو.
(روزاني هلال پاڪستان ڇنڇر 18 فيبروري 2001ع)