سنڌ جي عاشق نورالدين سرڪيءَ جو وڇوڙو
نورالدين سرڪي صاحب، پنهنجي دؤر جون جيڪي ڳالهيون ڪندو هيو.انهن ۾ هن ڪڏهن به وڌاءَ کان ڪم نه ورتو. هميشه ڍڪيو پلئه پوندو هيو. سرڪي صاحب، جنهن نموني سان علم ۽ ادب جي خدمت ڪندو رهيو. اهڙي نموني سان هو قومپرست سياست ۾ نشانڀر رهيو ۽ زندگيءَ جي آخري ڏينهن تائين اهو ڪم ڪندو رهيو. وقت جو تمام گهڻو پابند، چوندو هيو ته، سنڌين خبر ناهي ته ان نڪتي کي ڇو ڇڏي ڏنو آهي. ان ڪري اسان کي اسان جهڙن ڪيترن ئي ماڻهن کي جڏهن نورالدين سرڪي صاحب کي دعوت ڏيڻي پوندي هئي. تڏهن کيس گذارش ڪبي هئي ته سائين! وقت ته پنجين وڳي جو مقرر ڪيل آهي پر اوهان ڀلي ڇهين وڳي اچو. ۽ پوءِ سرڪي صاحب جڏهن ڇهين وڳي به ايندو هيو. ۽ ماڻهو اڃان ايندا رهندا هيا تڏهن بار بار اها ڳالهه ورجائيندو هيو، ته اسان کي وقت جو قدر ڪرڻ گهرجي.
نورالدين سرڪي صاحب سان ڪيتريون يادون وابسته آهن. سنڌي ادبي سنگت جڏهن سال 2005ع ۾ ڇپيل ڪتابن تي ايوارڊ ڏنا ان کان اڳ مان سندس آفيس ۾ ويس. ۽ کيس ترجمي واري صنف جو جج ٿيڻ جي گذارش ڪيم، پاڻ فوري طور ها ڪندي چيائين! ”ڏس، مرحوم احسان بدوي جي نالي تي به، ڪنهن صنف ۾ انعام جو اعلان ڪر“، پوءِ مسلسل چوندو رهيو“ اسان احسان بدويءَ کي وساري ڇڏيو آهي. هن جو وڏيون خدمتون آهن جنهن کي ياد ڪرڻ گهرجي.“
21 فيبروري تي ٻولين جي عالمي ڏينهن جي حوالي سان جڏهن پروفيسر اياز حسين قادريءَ جي ياد ۾ ٻولي ڪانفرنس ڪراچي ۾ ڪوٺائڻ جو کيس ٻڌايم، ته ڏاڍو خوش ٿيو، چيائين اياز حسين قادريءَ جو وڏو ڪم آهي. ڏاڍو نفيس ماڻهو هيو. ان کي ياد ڪري، اوهان سٺو ڪيو آهي.
نورالدين سرڪي صاحب، اسان سان هر پروگرام ۾ گڏ هوندو هيو. ۽ اسان جي هر پروگرام ۾ سندس صلاحون شامل هونديون هيون. ڪڏهن ڪڏهن سٺي موڊ ۾ هوندو هيو ته ساڻس مذاق به ڪبي هئي. ۽ اڪثر هو سٺي موڊ ۾ هوندو هيو.
هڪ ڏينهن کيس چيم: ته سائين! اوهان شاعري ڇو ڇڏي ڏني؟ شڪارپور جي مٽي ته ڏاڍي زرخيز آهي.“
چيائين: مان نثر طرف آيس ۽ وڪالت جي مصروفيتن جي ڪري ، ان پاسي ڌيان هٽي ويو.
چيم: پڪ سان عشق نه ڪيو هوندو؟
چيائين: سچ پچ مان ان چڪر ۾ نه آيس. پوءِ جڏهن مون ڪجهه چوڻ پئي چاهيو. ته يڪدم چيائين بدمعاشي نه ڪر.“
هن لاقانونيت ۽ ان ڊسيپلين کان ڏاڍو خائف هيو. سندس پنهنجي زندگيءَ متعلق چوندو هيو ته مان نوڪري ڪريان ها ته بک مران ها. مان حيران ٿيندو آهيان ته هر نوڪري ڪندڙ پنهنجو ذاتي گهر به ٺاهي نه سگهندو آهي ۽ مان خوش آهيان.
تازو مهينو کن اڳ ۾ مون کيس عرض ڪيو ته، سنڌي ادبي سنگت اوهان جي ٻڌايل واٽ ۽ سن تحت گولڊن جوبلي ملهائڻ ٿي چاهي. ته فورن چيائين ان ۾ تنهنجي سستي آهي. اهو ڪم سال اڳ ۾ ٿيڻ گهربو هيو.
چيم:”سائين پاڻ وٽ وسيلا ڪونهن“
چيائين: تون آفيس اچ ته صلاح ڪري ٿا وٺون. دلجاءِ ڪر.وسيلا پيدا ٿي پوندا. ۽ پوءِ مان سندس آفيس ۾ ويس. پاڻ صلاح ڏنائين ته عملي ۽ ادبي ادارن کي وچ ۾ آڻ. انهن جي مدد سان تمام سٺو پروگرام ٿي سگهي ٿو. پوءِ جڏهن دوستن کي گڏ ڪيوسين ۽ اهو فيصلو ٿيو ته آرگنائيزنگ ڪاميٽيءَ جو چيئرمين نورالدين سرڪي صاحب کي ڪيو وڃي. ته پاڻ چيائين پر سوڀو گيانچنداڻي ۽ محمد ابراهيم جويو مون کان سينئير آهن.“ ان موقعي تي مون ۽ شمشيرالحيدري کيس گذارش ڪئي ته اهي ٻئي وڏا ماڻهو آهن ۽ اوهان ڪراچيءَ ۾ موجود آهيو. ان ڪري اوهان جي هر وقت ضرورت محسوس ٿيندي. ته پوءِ چيائين ”جيڪا اوهان جي مرضي“ ۽ اسان ٻه اجلاس سرڪي صاحب جي آفيس ۾ ڪيا. جنهن لاءِ هو نه صرف انتظار ڪندو هيو. پر مڪمل ميزباني وارو ڪردار پڻ ادا ڪندو هيو.
اسان جي پهرين اجلاس ۾، مختلف ڪاميٽيون ٺاهيون ويون. انهن لاءِ ميمبر ۽ چيئرمين جي چونڊ ڪئي وئي ۽ اجلاس جو وقت هنڌ ۽ تاريخ پڻ مقرر ڪئي وئي جنهن لاءِ سرڪي صاحب مون کي حڪم ڪيو ته ”اڄ پريس رليز جاري ڪر“ ۽ مون ان لاءِ سندس حڪم جي پوئواري ڪئي.
ڪالهه تاريخ 25 سيپٽمبر تي شام جو 4 وڳي، پروگرام ڪاميٽيءَ جو اجلاس، سندس آفيس ۾ هيو. جنهن ۾ سرڪي صاحب سان گڏوگڏ شمشيرالحيدري، مظهر، جميل، ڊاڪٽر بدراڄڻ، راحت سعيد، تاج بلوچ ۽ مان هيس. ان موقعي تي سرڪي صاحب پڇيو ته صبا اڪرام ڇو نه آيو آهي؟
کيس گذارش ڪيم! ته اهو ٻئي ڪاميٽي تي آهي، ان ڪري هن کي نه ٻڌايو ويو آهي. حڪم ٿيو ته هن کي به پروگرام ڪاميٽيءَ ۾ شامل ڪيو وڃي ۽ پوءِ هن پاڻ اسان سڀني سان سڄو پروگرام ترتيب ڏنو. ان وقت سرڪي صاحب جي هٿ ۾ سينئير ماڻهن جي هڪ لسٽ هئي. جيڪا هن ۽ شمشيرالحيدري ٺاهي هئي، جن کي گولڊن جويلي واري پروگرام ۾ ”نشان سنڌ سنگت“ ڏنو ويندو. مون کيس چيو ته ، اها لسٽ به فائنلائيز ڪيو. ته چيائين ان تي غور ويچار ڪبو، توکي تڪڙ ڪهڙي آهي؟
برابر مونکي تڪڙ نه هئي. پر نورالدين سرڪيءَ صاحب کي به پاڻ تمام گهڻي جلدي هئي. هو ان جلدي ۾، اسان کي اها لسٽ به فائينلائيز ڪري نه ڏئي ويو. جڏهن ان اجلاس ۾ لکپڙهه وارو وقت آيو ته مون کيس چيو ته، هڪ خط انگريزيءَ ۾ ڊرافٽ ڪري ڏيو. جيڪو مان ٻين ٻولين جي اسڪالرن، اديبن ۽ دانشورن کي لکان، ته پاڻ ان وقت به ساڳيو جملو ورجايائين ته توکي تڪڙ ڪهڙي آهي؟ ايندڙ اجلاس ۾ اهو ڪم ڪنداسين. اڃان به ان وقت سرڪي صاحب تڪڙ جو اظهار ڪيو. جڏهن سندس پٽ شهاب کيس وٺڻ آيو ۽ پاڻ چوڪيدار کي چيائين ته جڏهن هي وڃن. تڏهن آفيس بند ڪجانءِ.
۽ اها سرڪي صاحب جي آخري ميٽنگ ۽ سندس آفيس ۾ آخري حاضري هئي. دراصل نورالدين سرڪي صاحب کي وڃڻ جي تڪڙ هئي. اڱارو ڏينهن25 سيپٽمبر تي نورالدين سرڪي صاحب جو موڊ ۽ مزاج ڏاڍو سٺو هيو. هو روزانو کان وڌيڪ کلي رهيو هيو ۽ وڌيڪ هشاش بشاش هيو. اسان کان اڳ، هو ڪنهن ميٽنگ ۾ مصروف هيو. جنهن ۾ سيد غلام شاهه، عبدالخالق جوڻيجو، عبدالحڪيم ارشد پڻ موجود هيا. بعد ۾ سيد مهر حسين شاهه به آيو سيد مهر حسين شاهه سرڪي صاحب سان گهڻو گڏ هوندو هيو. ۽ ٻيا مٿيان دوست به سندس حصو هيا.
صبح جو جڏهن مان آفيس آيس ته ميڊم رخسانه لغاري فون تي نورالدين سرڪي جي وفات جي خبر ٻڌائي، مون کي يقين نه آيو پوءِ فورن مون عبدالخالق جوڻيجو سان فون تي ڳالهايو. جنهن ٻڌايو ته اسر وقت هو وفات ڪري ويو آهي.
جنازي نماز کانپوءِ جڏهن سائين غلام شاهه کان تفصيل ورتم. ته خبر پئي ته سرڪي صاحب کي رات دير سان سيني ۾ تڪليف ٿي. هن گهر ڀاتين کي ننڊ مان اٿارڻ نه چاهيو. ۽ اسر وقت جڏهن پٽ اسپتال کڻائي ويس ته ڊاڪٽرن چيس ڏاڍي دير ٿي وئي آهي. هن کي رات جو ئي دل جو دورو پيو هيو. پوءِ ان وقت ئي سرڪي صاحب جو ساهه پرواز ڪري ويو. هڪ ڳالهه جيڪا رهجي وئي. اها هئي سندس. اصول پرستي، ايماداري، قومپرستي ۽ ڌرتي سان عشق.
اڄ سنڌ جو هڪ ٻيو عاشق هليو ويو. سنڌ جي ڏاهپ، دانش، علم ۽ ادب سوڳوار آهي.
(روزانه خبرون ڪراچي خميس 27 سيپٽمبر 2007ع)