صرف هڪ ڪردار گهرجي
سندس ڏوهه تمام وڏو- هن جي صوبي ۾ پاڻيءَ جي کوٽ دريائن مان پاڻي روڪ. جنهن لاءِ عملي طور جدوجهد جلسا ۽ جلوس جنهن تي ڪاوڙ ان جو نتيجو توهين عدالت “نرمدا بچاءِ اندوني“ سان واسطو اروڌني راءِ جو ناول (God of small Things) ”ننڍڙين شين جو خدا کيس ان ليول تي وٺي آيو جو ان کي برطانيه جو وڏو ادبي اعزاز ”بوڪر پرائيز“ مليو ۽ هن ڪتاب جون سٺ لک (60لک) ڪاپيون وڪيون ويو آهن. ڀل ته بوڪر پرائيز نوبل پرائيز جهڙو نه هجي پر هي اعزاز به گهٽ ڪونهي ۽ سندس مضمون به ڄڻ ڪافي ماڻهن کي شعور ڏين ٿا ۽ ڪيترين جون ننڊون ڦٽائڻ ٿا. سندسن لکڻين ۾ سچائي آهي. هن 1998ع هندستان ائٽمي ڌماڪي تي به احتجاج ڪيو هو. بنگال ڄائي ارونڌتي ڪڏهن اها به دعويٰ نه ڪئي آهي. ته هوءِ پنهنجي صوبي جي وڏي ۽ مهان ليکڪا آهي. هن ائين به نه چيو آهي ته هن ادبي ۽ سماجي خدمت ڪري وڏو طوفان برپا ڪيو آهي. هن ائين به نه چيو ته ادب مون کان پوءِ دنگ آهي. هن ڪڏهن اها به دعويٰ نه ڪئي ته هن ڪو پنهنجو فرض نڀائي قوم، خطي ۽ ما ڻهن تي احسان عظيم ڪيو آهي. عيسائي مذهب سان تعلق رکندڙ هي اديبه آمريڪي اوزون ڪمپنيءَ خلاف پڻ لکيو آهي.ارونڌتي کي نه ووٽ وٺڻا آهن. نه سياسي پارٽي جو نظريو۽ منشور پيش ڪرڻو آهي. هن کي سرڪار کان به ڪا رعايت ۽ مراعات ناهي وٺڻي، نه ڪا پينشن يا وظيفي جي سوالي آهي. نه مٽ مائٽ جي نوڪري، بدلي يا پوسٽنگ ڪرائڻي آهي هو ٺيڪا به نٿي کڻي هن کي ته پئسن ۽ سڪن تي پنهنجي ماڻهن کي خوار خراب ڪرڻ لاءِڪهاڻيون، ناول ۽ ڊراما به ناهن لکڻا يا وري پرائي خرچ تي غير ملڪي دورا ۽ پنجن ستارن وارن هوٽلن ۾ رهائش به ناهي ڪرڻي. هي ڪنهن ڪواٽر يا هيڊ ڪواٽر جي ڳجهي ياترا يا آشيرواد جي خواهشمند به ناهي جيئن اسان وٽ سڀئي بيان ۽ مضمون اسپانسر ٿيل هوندا آهن، ظلم اهو آهي ته اوها ڏسو هتي ته ڪيترائي مڙس ماڻهو صرف گيٽ اپ ۾ مڙس آهن، جيڪي جاچڻ سان مادين کان به ويل آهن اهي ئي هاڪون ٻٽاڪون ۽ ٻاڪون هڻن ٿا، گزريل ڪيترن ئي ڏينهن کان هتي به ارونڌتي وارو مسئلو آهي. اوهان اخبارون پڙهون ۽ شهرن ڳوٺن ۾ وڃو صورتحال تقريبن ساڳي آهي. سڀئي ماڻهو جن ۾ اديب، دانشور، شاعر، سياستدان سي به ساڳيا آهن بت ڪاٺ ۽ بناوت جي لحاظ کان سڀئي ارونڌتي کان وڌيڪ مظبوط آهن، پر ڳالهه آهي نيت جي آزادي جي ۽ حق سچ جي، جنهن لاءِ هروڀرو وڏي قد ڪاٺ جي به ضرورت ناهي هن سزا قبول ڪئي. پر نظرثاني واري درخواست کان انڪار ڪيو ارونڌتي راءِ جڏهن تهاڙ جيل دهليءَ مان هڪ ڏينهن جي سزا کائي ٻاهر نڪري ٿي، تڏهن سندس حمايتي ”نردا بچائيءُ اندولن“ سان لاڳاپيل ماڻهو اهي نعراهڻن ٿا ته ”انصاف مري ويو. ماڻهو زنده آهن“ ۽ جواب ملي ٿو ته مان عام ماڻهن لاءِ پنج سئو دفعا جيل وڃڻ لاءِ به تيار آهيان“
ارونڌتي ڪا پيشه ور سياستدان به ناهي نه ئي ان کي ڪو وزير يا مشير ٿيڻو آهي نه ئي ڪنهن پارٽيءَ جي واڳ هن جي هٿ وس آهي هوءِ صرف ۽ صرف هڪ ليکڪا آهي. اها ليکڪا جيڪا ماڻهن سان گڏ آهي ماڻهن جي دلين ۾ آهي ۽ پنهنجن ماڻهن سان سچي آهي دراصل هوءَ پاڻ سان سچي آهي.
پاڻيءَ جو مسئلو هينئر سڄي دنيا ۾ جياپي جو مسئلو آهي. اها ڪا عام يا سطحي ڳالهه ڪانهي، اڃا اڳتي ڏٺو وڃي ته خود تهذيبن جو جنم ۽ وجود خود دريائن تي ٿيو آهي.
افسوس اهو آهي ته اسان جا ليکڪ رٽائرمينٽ کان پوءِ ته وا وا ڪندا ٿا وتن ۽ سياسي پنڊتن پويان هلندا رهن ٿا. پر پنهنجي ماڻهن لاءِ ۽ انهن جي جياپي لاءِ هو چپ ۽ خاموش آهن. اسان ڪيڏا نه منافق ۽ مفاد پرست آهيون سکڻا لاٺڙيا ۽ ٻولڙيا، ڇا اسان وٽ ارونڌتي جهڙو ڪو هڪ ڪردار به آهي؟؟؟ اها ڪيڏي نه بي حسي آهي، جو اسان وٽ وطن دوستي ۽ وطن سان پيار به پنهنجي مفادن کي سامهون رکي ڪيو پيو وڃي ۽ اسان جا ڪيترا ئي ڏسڻا وائسڻا ماڻهو ماسٽرز وائيس جي چوڻ تي ملڪ سان محبت جو اظهار به ڪن ٿا ۽ ان جو هوڪو به ڏين ٿا، حالانڪ وطن سان محبت ايمان جو جز آهي. ۽ جنهن جي جتي اوور پورجي ٿي ان جي ان سان محبت رهي ٿي، اها به فطري ڳالهه آهي هينئر ته وطن دوست ۽ فروش ۾ وڃي ٿورو فرق رهيو آهي.
(روزانه هِلال پاڪستان ڇنڇر 6 اپريل 2002)