ڪالم / مضمون

آئينا ۽ عڪس

هي ڪتاب ”آئينا ۽ عڪس“ نامياري شاعر، ليکڪ ۽ ڪالم نگار ذوالفقار سيال جي ڪالمن جو موجموعو آهي.

هي ڪتاب چانڊوڪي پبليڪيشن، لاڙڪاڻو/ ڪراچي پاران 2015ع ۾ ساحل پرنٽرز وٽان ڇپرايو ويو.
Title Cover of book آئينا ۽ عڪس

اديب ۽ اختلاف

چوريون، ڌاڙا، ڦرون، رڳو رستن، روڊن ۽ ڳوٺن ۾ نه ٿينديون آهن، پر اهڙا ڪم، آفيسن، ادارن ۽ ڪتابن ۾ به ٿيندا آهن. ادارن ۽ آفيسن جون ٺڳيون اوهان اخبارن معرفت پڙهو پر ڪتابن جون ٺڳيون. جيڪي انتهائي خطرناڪ آهن شايد ايتريون ”وائکيون“ نه هجن، پر الله جا بندا اهڙا کوڙ آهن. جيڪي ڪتاب جا ڪتاب چوري ڪن ٿا. ۽ ويچارن غريب ۽ گمنام ليکڪن جا نالا مٽائي، پنهنجي نالي تي رکي، اسان وٽ وڏا عالم ۽ اڪابر ليکجن ٿا. هونئن ته اهڙا نالا ججها آهن، پر هڪ نالو هينئر تمام مقبول ٿيو آهي. ۽ بين العقوامي حيثيت ماڻي اٿائين، اهو آهي هن صدي جو مشهور ”ٺڳ“ ڊاڪٽر عبدالغفور سنڌي لاڙڪاڻوي و غفورآبادي.
ڳالهه علم و ادب جي آهي، ان ڪري ان تي دليل به علمي ٿيندو مون ميمڻ صاحب سان اڃان تائين ملاقات نه ڪئي آهي ان ڪري ان نعمت کان محروم آهيان، پر سائين جو نالو تمام گهڻو ٻڌو اٿم، سترنهن سال اڳ، جڏهن لاڙڪاڻي جي هڪ استاد ۽ اسان جي ان وقت اسڪول ٽيچر سائين شيخ نياز احمد ”نياز“ مون کي هڪ ڪتاب ڏنو هو، ”ميان مٺو“ ان وقت مون کي هن ڪتاب جو نالو عجيب لڳو هو ۽ ٻيو ميمڻ عبدالغفور سنڌيءَ جو ڪتاب ”ميان مٺو“ دراصل هڪ وڏي واردات هئي جيڪا ميمڻ عبدالغفور سنڌي ، هن محنتي استاد سان ڪئي هئي نياز صاحب سنڌي جو استاد هيو، ان ڪري هن جيڪا محنت ڪئي ۽ سنڌي اشتقاق ۽ محاورا جيڪي ترتيب ڏنا هئا ۽ ڇپايا هئا، ميمڻ عبدالغفور انهن مان ڳچ پنهنجي نالي تي ڇپائي ڇڏيا ۽ ٻين جي غلط معنيٰ ڪڍي، پنهنجو نئون تحقيقي ڪم ڪيائين، ”ڪاڏي منهن مريم جو ڪاڏي الهيار“ ڳالهه ٺهي نه ٺهي ميمڻ جو ڪتاب ته ٺهيو. منهنجي سانڀر ۾ ان نوعيت جي پهرين اها ادبي چوري ۽ ڦر هئي، جنهن ڪري ميمڻ عبدالغفور سنڌي ڪيترو وقت ادبي ۽ تعليمي ادارن کان روپوش رهيو. ۽ اڄ ڏينهن تائين استاد شيخ نياز احمد ”نياز“ اهو ڪتاب ”ميان مٺو“ مفت ورهائيندو پيو وتي، جو ان حوالي سان سندس مڃتا ٿي آهي.تازو ڊاڪٽر دُر محمد پٺاڻ پارس رسالي (مئي واري پرچي) ۾ هڪ مضمون لکيو آهي، هي آهن اسان جا دانشور ۽ محقق جنهن ۾ هن ڊاڪٽر ميمڻ عبدالغفور سنڌي جي پي ايڇ ڊي ٿيسز ”اوڻويهين صديءَ جا نثر نويس“ ۾ جڙتو ڳالهايون ۽ ادبي ڪوڙ ظاهر ڪيا ويا آهن، جنهن ۾ ديوان ڪوڙ مل چندن مل جي ڪتاب ”اصول علم طبعي“ جي ٻولي، مواد ۽ سٽاءُ جي نه صرف غلط تحقيق ڪئي آهي، پر ان کي طب جو ڪتاب ڪوٺي، مغز، نڪ، ڪن، اکيون، دل، خارش، جيري، تري، آنڊا، بڪيون، زنانيون، مردانيون چمڙي سَنڌَن جو سور، ڦروڙيون، سوڄ ۽ بيمارين جي حوالي سان انهي جا علاج ۽ طريقا ڏنا اٿس، پرهيز ۽ غذا ٻڌائي، اٿس جڏهن ته اهي ڳالهيون ڪتاب ۾ آهن ئي نه، ۽ بقول ڊاڪٽر در محمد پٺاڻ جي ته اهو ڪتاب ”نيچرل سائنس“ تي آهي. ”طب“ تي ناهي، مان سمجهان ٿو هي پنهنجي صدي ۽ نوعيت جو وڏو الميو آهي. هاڻي ايڏو وڏو ڪوڙ ۽ ڌاڙو جيڪو علم ۽ ادب جي نالي ڪيو پيو وڃي، ۽ افسوس ته علامه قاسمي صاحب، ڊاڪٽر ميمڻ عبدالمجيد سنڌي کي اها خبر نه پئي، جو انهن کيس وڏي ۾ وڏي علمي ڊگري يعني پي ايڇ ڊي ڏئي ڇڏي، مان سمجهان ٿو ته ميمڻ عبدالغفور سنڌي، ان ڊاڪٽر جي چڪر ۾ آهي، اهي بيماريون، علاج ۽ طريقا لکيا آهن، جيڪي اڳتي هلي کيس ڪم ايندا سنڌ يونيورسٽي اختياري وارن کي هن معاملي ۾ سنجيدگيءَ سان جاچ ڪرڻ گهرجي ۽ ان ڪوڙ جي ڪري سندس ڊگري واپس وٺڻ گهرجي. جو اڳتي ڪو به اهڙو ڪم ۽ جرئت نه ڪري مامن ۽ چاچن جي معرفت علم سان ايڏو وڏو مذاق نه ٿئي ته چڱو هي ڪو معمولي ڪم ناهي، پر هن صديءَ جو وڏي ۾ وڏو ڪوڙ آهي. جنهن کي ”گينز بُڪ آف ورلڊ رڪارڊ“ ۾ ڏيڻ گهرجي، جيڪڏهن يونيورسٽي ڪجهه نٿي ڪري ته پوءِ ائين چئبو ته اتي چوري، ٺڳي، جائز ۽ حلال آهي. ۽ انهن جي سرپرستي ڪئي پئي وڃي، دنيا ۾ اهڙو مثال نه ٿيندو، ان ڪري هي نئون مثال پيدا ڪيو وڃي، جيئن علم جو مان مٿانهون ٿئي ڊاڪٽر ميمڻ عبدالغفور سنڌي جي شخصيت لاءِ ، سچل ڪانفرنس وقت مونکي ڊاڪٽر شاهنواز سوڍر ٻڌايو ۽ لکي ٿو ته هڪ ڏينهن چيم، اها غفور آباد وري ڪٿي آهي؟ ميمڻ صاحب چيو ته ، اڄ ته ڏيکاريائين، سو مون کي به شوق پيدا ٿيو. لاهوري محلي ويس ڊاڪٽر پنهنجو هڪ پلاٽ ڏيکاريو جنهن جي چوڌاري ڀت هئي،
چيائين هي اٿئي غفورآباد.
چيم، يار هي ته تنهنجو ننڍڙو پلاٽ آهي، جيڪو رهڻ جي قابل به نه ٿيو آهي، هي ڇا ٿو چوين!!
چيائين، اديبن ۽ عالمن نالي پويان اڳتي هلي پاڙا مشهور ٿيندا، بهرحال منهنجي غفور آباد هي آهي، ڊاڪٽر شاهنواز سوڍر ٻڌايو ته هتي پنهنجو نئون شهر ٿو اڏڻ چاهي، ان موقعي ته وري ڊاڪٽر غلام نبي سڌائي ٻڌايو ته مون سندس (ميان عبدالغفور) جو ڪتاب پڙهيو آهي جنهن جي پويان ”اقوال عبدالغفور ڏنل آهن“
هاڻي هي سڀ ڳالهيون پڙهڻ کانپوءِ اوهان سمجهو ٿا ته ميمڻ عبدالغفور سنڌي، ان قابل آهي ته کيس پي ايڇ ڊي ڏني وڃي؟ مهرباني ڪري ادب سان اهڙو مذاق بند ڪيو وڃي.
سنڌي ادب ڪو تپيدار جو تپو ڪونهي، نه ئي ڪنهن ٿاڻي جي حد آهي جتي هڪ ماڻهو پنهنجون، من مانيون ڪندو، پر سنڌي ادب ۾ علم جو اهو آبشار آهي، جتي ڪک پن ۽ ڇپون به لڙهي وڃن ٿيون.
ڪي محقق ته وڏي جاکوڙ ڪري، نور نچوئي پي ايڇ ڊي ڪن ٿا، پر ڪجهه ماڻهو ڪنهن هڪ جي خوشامد ڪري، هتان هتان مواد گڏ ڪري، ترتيب ڏني جيڪو ڊاڪٽريءَ جو بيج هڻن ٿا. انهن جو احتساب ٿيڻ گهرجي. هاڻي فيصلو اوهان کي ڪرڻو آهي ته ، جيڪڏهن اسان وٽ عالمن ۽ اڪابرن جو اهڙو حال آهي ۽ خودساخته دانشورن ۽ ڊاڪٽرن جو اهڙو معيار رهيو آهي ته پوءِ باقي تعليم ۽ ادب جو ڇا ٿيندو؟
(روزانه عبرت 19 مئي 1990ع)