ماسٽر فيروز گل ۽ ٻيا موسيقار
سنڌي موسيقار سڀ جو سڀ ميلوڊي جا بادشاهه رهيا آهن. جن ۾ خاص ڪري غلام نبي عبدالطيف، امداد حسين،نياز حسين، غلام علي فيروز دين ۽ ٻيا شامل آهن، پر استاد فيروز گل جو رنگ ۽ انگ نرالو آهي. هن جون ريڊيو، ٽي وي ۽ فلم لاءِ ترتيب ڏنل ڌنون سڀ جون سڀ مقبول عام آهن. حالانڪ مقبول هجڻ ۽ عام هجڻ الڳ الڳ ٽرم آهن، پر ماستر فيروز گل ٻنهي حصن جو بادشاهه رهيو. اهو به هڪ اتفاق آهي ته منهنجي سڀني موسيقارن سان نيازمندي رهي غلام نبي عبدالطيف ٻنهي ڀائرن سان ريڊيو پاڪستان حيدرآباد تي ڪچهريون ٿينديون هيون. هو ان وقت ۽ هر وقت پنهنجي اوج تي هوندا هئا.انهن جا اردو ۽ سنڌي فلمن جا ڪيترائي گانا اڄ به مقبول آهن. جن ۾ خاص ”آگ ڪا دريا“ اڄ به موسيقيءَ حوالي سان مشهور آهي. عبدالطيف جي مرڻ کانپوءِ غلام نبي ڄڻ ته اڌورو رهجي ويو هيو. ان هوندي به هو جيستائين زنده رهيو ريڊيو حيدرآباد سان وابسته رهيو.نياز حسين ته ريڊيو جي موسيقيءَ ۾ ساهه وڌو هو. لوڪ ڌنن جو بادشاهه هوندو هيو. امداد حسين سنڌي فلم ”گهونگهٽ لاهه ڪنوار“ جي موسيقيءَ ترتيب ڏٺي، جنهن ۾ نور جهان پهريون ڀيرو سنڌيءَ ۾ ڪلام ڳايا. امداد حسين ان وقت ٽي وي ته مقبوليت ماڻيندڙ موسيقيءَ جي رنگ ڊسڪو ۽ فاسٽ ميوزڪ ۾ به پاڻ ملهايو ۽ ميلو ڊي برقرار رکي. سندس ترتيب ڏنل ڪيترائي گيت اڄ به مقبول آهن. ان جو هڪ واقعو ياد آيو آهي ته پروگرام سنڌ سينگار لاءِ وحيد علي کان هڪ فاسٽ ميوزڪ وارو آئٽم ڪرائڻو هيو. اهو گيت منهنجو لکيل هيو، جنهن جا ٻول هيا ”هن زندگيءَ ۾ پيارا مرڪو ۽ مسڪرايو“
وحيد علي اهو انداز ڇڏي ٿي ويو. ان جا ڪيترائي ري ٽيڪ ٿيا، جو ان وقت ٽي ويءَ تي رڪارڊنگ مونو هئي ۽ هيئنر وارو اسٽريو ۽ ٽريڪ وارو سسٽم نه هيو. آخرڪار ان ائٽم جا ٻه بند رڪارڊ ٿيا. ۽ ٽن منٽن جو اهو گيت اڄ به ريڊيو تي هلندو آهي. مون امداد حسين کي چيو هي اوهان جو رنگ ناهي ان ڪري اها ڏکيائي ٿي رهي آهي، چيائين ته مان فلمي انداز وارو ماڻهو آهيان، پر وحيد علي جو به رنگ ناهي. ان ڪري منجهي پيا آهيون.امداد حسين کي موقعا گهٽ مليا، پر هن جو ڪم به وسرڻ جهڙو ۽ وسارڻ جهڙو ناهي. غلام علي هر فن مولا هيو. هن کي فلمي موسيقيءَ تي وڏو عبور حاصل هيو ۽ هو نوشاد کي پنهنجو روحاني استاد چوندو هيو، حيدرآباد ۾ رهڻ جي دوران هن سان شام جو منهنجون ڪچهريون ٿينديون هيو. ڊاڪٽرس ڪالونيءَ مان هلي اسان هوٽل سٽي گيٽ جي لان تي ويهي چانهه پيئندا هياسين. هڪ دفعي ڪنهن رڪشا ۾ ڪا خوبصورت عورت پئي وئي، استاد غلام علي مذاق ڪندي چيو ته ”جيڪر اسان سان چانهه پيئي ته.......!! مون وراڻيو ادا اهڙا پنهنجا ڀاڳ ڪٿي!!
ٿوري دير کان پوءِ چيائين گانو ٺهي ويو. توهان ان جا ٻول لکو.
مون ٻول لکيا.
روز اسان سان محب ملن
اهڙا پنهنجا ڀاڳ ڪٿي
سهڻا ساجن ساڻ هلن
اهڙا پنهنجا ڀاڳ ڪٿي
۽ پوءِ محمد يوسف جي آواز ۾ پوري ڪيسٽ ٿي، جنهن ۾ منهنجي شاعري هئي. اُن ۾ اهو ڪلام به شامل هيو. اها به هڪ الڳ ڪهاڻي آهي ته ڪيسٽ سجاد يوسف جي آواز ۾ ٿي ڪئي سين. ٽريڪ تيار ٿيا سجاد جي طبعيت خراب ٿي ۽ وڃي نفسياتي اسپتال ۾ داخل ٿيو. پوءِ جتي سجاد جو ٽريڪ ٺيڪ هيو. اهو رکيوسين باقي آپريشن ڪري محمد يوسف کان ڪيسٽ ڪرائي سين. استاد غلام علي اُن حق ۾ نه هيو ته تعمير حسين ڳائي پر مون ئي کيس راضي ڪيو۽ پرک پروگرام ۾ تعمير حسين جي آواز ۾ پهريون ڀيرو ڪلام ”هلي آءُ هلي آءُ“ رڪارد ڪرايو، جيڪو اڄ به مقبول آهي. استاد غلام علي پرک پروگرام ڪندو هو. پوءِ اڪثر اُن لاءِ شام واري اُن ڪچهريءَ ۾ ڪڏهن ڪڏهن ڪن ڌنن تي ڪلام لکرائيندو هيو. پر استاد فيروز گل جو هڪ پنهنجو انداز هيو ۽ اهو انداز جداگانو هيو. هو فقير منش انسان، پاڻ وڏو ۽ سريلو ڳائڻو به رهيو. سندس ڳايل ڪلام به اڄ مشهور آهن. هو وڏو موسيقار ته هيو ئي، پر سٺو ۽ سريلو راڳي به هيو. اها خاصيت ظفر علي خان ۾ به آهي. استاد فيروز گل سان منهنجي وڌيڪ ويجهڙائي هئي. مان هن جي گهر جي مٿي اوطاق ۾ ايندو ويندو هئس. امانت گل ۽ سلامت گل کان وٺي سندس ننڍي پٽ تائين مون کي چاچا چوندا هيا. هن جي ڀاءُ لياقت علي خان جي شاديءَ جو ڪو معاملو هيو. اُن وقت مارڪيٽ ٿاڻي جو ايس ايڇ او، غلام رسول جتوئي منهنجي گذارش تي هنن جي مدد ڪئي.ٽي وي جي پروگرام ”مهڪار“ ۾ اسڪرپٽ ۽ شاعري به منهنجي هوندي هئي. ان وقت استاد فيروز گل ۽ امانت گل، سينٽرل جيل ڪراچي جي گيسٽ هائوس ۾ رهندا هيا. جو منهنجي اتي نوڪري هئي. ان پروگرام جون مقبول ڌنون ۽ تقريبن سڀئي ڌنون اتي ٺهيون فيروز گل ۽ امانت گل کي مون ريڊي ميڊ ۽ هر وقت حاضر موسيقار طور ڏٺو. هنن وٽ ورائٽي ۽ سليڪشن به هئي. هنن جون ڌنون هو هڪ هڪ گيت جون ٽي ٽي ڌنون ٺاهيندا هئا، اهي ٽئي ايتريون ته خوبصورت هونديون هيون، جو انهن مان پسند ڪرڻ به هڪ وڏو مسئلو هوندو هيو. هر ڌن جو الڳ راڳ ۽ سواد هوندو هيو. ڪيترا ڀيرا جو پاڻ به منجهي پوندا هيا ۽ پوءِ گيسٽ هائوس جي ملازم همراهه قيصر کان فيصلو ڪرائيندا هيا، چوندا هيا هي عام ماڻهو آهي، هن جي پسند سڀني جي پسند هوندي.
استاد فيروز گل جڏهن به ڪراچي ايندو هيو. مون سان ضرور ملندو هيو، پوءِ جڏهن مان سول اسپتال ڪراچيءَ ۾ ايڊيشنل پوليس سرجن هوندو هيس ته استاد عيدگاهه وادي علائقي جي هوٽل پارڪ ۾ ئي رهندو هيو، جيڪو سول اسپتال ۽ منهنجي آفيس جي سامهون هيو. هو دل جو تمام نرم ۽ سٻاجهو انسان هو. هڪ دفعي آفيس ۾ ٺڪا ٺڪ ٿي فائرنگ جو آواز ٻڌي، استاد تي ايترو اثر ٿيو جو جڏهن به ايندو هيو، فون ڪري پڇندو هيو ته ”سائين! فائرنگ ته نه ٿيندي“ ۽ پوءِ پاڻ ئي کلي پوندو هو.
عابده پروين سان آمريڪا وڃڻ کان اڳ موڪلائي ويو ۽ پوءِ ڪراچي ايئرپورٽ تي هن جو لاش اسان لڙڪن سان وصول ڪيو ۽ انهن لڙڪن ۾ سنڌي موسيقيءَ جو هي تاجور بادشاهه لڙهي ويو!!!؟
(روزانه هِلال پاڪستان ڇنڇر 21 نومبر 2001ع)
¬