ڀاڙي جا دانشور ۽ انصاف ڀريو سماج
[b]قانون جي حڪمراني[/b]
قانون جي حڪمرانيءَ سان ئي معاشرا ٺهن ٿا. انصاف سڀني لاءِ- ان گلوبل ڳوٺ ۾ اهو نعرو آهي، جيڪو سواءِ ڪجهه ملڪن جي باقي رڳو نعرو ئي آهي، هڪ دلفريب دلڪش ۽ موهيندڙ نعرو، پر جتي اهو رواج آهي اها سوسائٽي اهو سماج انسانيت سان ڀرپور ۽ آئيڊيل آهي، جنهن جون ڪيتريون ئي ڪوجهيون صورتون ان روشنيءَ ۾ پهچن ٿيو ۽ هڪ حسين ڏيک ڏين ٿيون.
برطانيه جي وزيراعظم مسٽر ٽوني بليئر جو پٽ رات لاڪ اپ ۾ گذاري ٿو ۽ قانون مطابق ضمانت ڪرائي ٻاهر اچي ٿو، گريٽ برٽن جي وزير اعظم به ان لاءِ ڪجهه ڪري نٿو سگهي. برطانيه جي نائب وزير اعظم پرسڪاٽ هڪ هاري جي شڪايت تي ان کان پوليس جانچ ڪري رهي آهي. تازو آمريڪا جي نئين صدر جارج ڊبليو بش جي 19 سالن جي نياڻي جينا بش کي شراب جي الزام ۾ پوليس فرد جرم عائد ڪندي ڏنڊ وڌو، يعني شراب واپرائڻ تي اهو ڏنڊ آمريڪا جي صدر جي ڌيءَ تي وڌو ويو آهي.جڏهن تي پنهنجي اسلامي ملڪ ۾ ان جو قانون هوندي به تصور ڪونهي. هتي پاور ۽ اختياري واري جو مائٽ به وڏي ڳالهه آهي. پر انهن جا دوست به اعليٰ ۽ وڏين رعايتن جو حقدار آهن. اسان وٽ اهڙا ڪيترائي مثال آهن. ۽ روز پيا ٿين پوليس واري ڀلي ڪجهه به وٺي يا کڻي مجال آهي.ڪنهن کي جو ان کان رڳو سامان جا پئسا گهري. انشاءِ الله ٿاڻي تي سڀني پينڊنگ ڪيسن ۾ گهربل هوندو. بسم الله ملڪ ڊفينس جي بشير احمد سان اهڙا ڪيترا واقعا ٿيا آهن. جو هاڻي غريب اُن ڪم تي هري ويو آهي. ۽ چوندو آهي ته مان روزانو ڪجهه فقيرن کي مفت کير ڏيان ٿو. مجبورن ان کي به خير خيرات تصور ڪري ڏيندو آهيان. جو هر دفعي چيف سيڪريٽري قدوائي صاحب ڪونه آهي. اهڙي نموني سان شل نه ڪنهن موبائيل کي رستي ۾ اڳواٽ دڳ نه ملي بس اهو سمجهڻو هو ته وردي واري جي گاڏي ڏسي فورن پاسو وٺجي نه ته پوءِ؟ جسماني چهبڪن ۽ ذهني طور گارين لاءِ تيار رهڻ گهرجي. هڪ ڳالهه اڃا سمجهه ۾ نه آئي آهي. ته اسان جي پياري وردي واري پوليس گارين کان سواءِ ڪلام ڇو نه ڪندي آهي؟ صوبيدار، جمعدار کي ۽ جمعدار سپاهيءَ کي ۽ سپاهي عام ماڻهوءِ کي اهڙي نموني جي عزت افزئي ڪندو، جو وڃي ٿيا خير ۽ پوءِ سڄو اهو نزلو ترڪندو ويچاري هن گونگي، ٻوڙي ۽ انڌي سڄي اُن غريب عوام تي، جيڪو سڀئي احساس ۽ رکندي به چپ آهي ڪراچيءَ جي خاص بازارن ۽ سبزي منڊن مان پوليس وارا جهول کنيون گاريون ڏئي ٿو، جنهن لاءِ لطيف سائين چيو آهي ته
[b]جيها جي تيها، مون مارون مڃيا.[/b]
گذريل ڏينهن هڪ سيمينار ۾ هڪ خاتون مقرر ته ايترو به چيو ته لطيف مرد هيو ان ڪري هن عورت کي خوار ڪيو آهي ۽ الله تعاليٰ جو وجود به مذڪر آهي هن ڇا چيو ان کي دهرائڻ به وڌي بيوقوفي آهي، جو هن کي ان ڪم لاءِ مقرر ڪيو ويو آهي. سندس تخليقي ۽ شعوري قد ڪيترو آهي؟ يا سماجي طور ڇا ڪيو اٿائين؟ اهو عالم ٻڌائين اسان جي ڪيترن ئي عالمن مان شاهه سائينءَ جي شاعري مائنس (ڪاٽ) ڪيو ته پوءِ اُهي اڻ پورا آهن سنڌ ۾ شاهه لطيف جي شاعري ته فقيرن کي به ياد آهي ۽ ڪيترو ڪاروبار بسن، ريل گاڏين يا رستن ۾ ، شاهه سائين جا اصلي ۽ ان نالي ۾ پنهنجا ٺهيل شعر پڙهي. ڪيترو ماڻهو پنهنجو روز ڪمائن ٿا، ۽ پنن ٿا. صدقو وڃان شاهه سائين تان جو گهڻن جو اجهو ۽ آسرو به آهي. ساڳيو ڪم اسان جي دانشورن جو آهي، اهي شاهه سائين جا ڪي شعر پڙهي پنهنجي مخصوص معنيٰ سان ان جي تشريح ڪري نه صرف پنهنجو قد وڌائن ٿا. پر دانشوري ۾ وڏو نالو به ڪڍن ٿا بهرحال اسان ان تي به خوش آهيون ته انهن جي روزگار جو ڪو نه ڪو ذريعو ته آهي ۽ اهو وسيلو جيڪڏهن لطيف سائين جي شاعري هجي ته ڇا چئجي؟
اهو ڪيڏو نه ظالم آهي ته اسان جو پڙهيل لکيل ماڻهو به سلجهيل ڪونهي، سچ نٿو ڳالهائي پنهنجي ذاتي انا جي خول ۾ بند آهي ۽ پنهنجن ذاتي مفادن جي پورائي لاءِ اهو ڪجهه ڪري ٿو جنهن کي مذهب سماج ۾ عيب چئجي ٿو ڪوڙ چئجي ٿو ۽ ناانصافي ۽ ڪرپش چئجي ٿو.
(روزانه هِلال پاڪستان ڇنڇر 2 جون 2001)