سنڌ ۾ ٻوڏ ۽ ماڻهن جي بي حسي
مان حيران آهيان ته تازو سنڌ ۽ بلوچستان ۾ جيڪو سيلاب (ٻوڏ) آيو آهي، جيترا ماڻهو بي گهر ٿيا ۽ بنا ثمر جي سفر ۾ آهن، ٻارڙن کي دست ۽ الٽين جون بيماريون وبائي صورت ۾ پيش آيون آهن ماڻهن جو مال متاع لڙهي ويو آهي. اجها ڊهي پيا آهن. ۽ رستن جي ڪنارن تي عارضي طور ماڻهو اچي ويٺا آهن. ڪي ئي لکين ماڻهو متاثر ٿيا آهن جن جا فصل، گهريلو سامان، گهر گهاٽ ڊهي پٽ ٿي ويا آهن. انهن جا ٻارڙا بکن ۾ پاهه آهن، عورتون اجهي ۽ لٽي لاءِ پريشان آهن . پر اهو سين جيڪو بوسنيا. بنگلاديش ، مليشيا، ۽ انڊونيشيا جي ملڪن ۾ ڏسڻ ۾ ايندو آهي، هر طرف ڪئمپون، لائوڊ اسپيڪرن تي اعلان، مولوين جون اپيلون، شهرن جي ڳلين ۽ رستن ۾ مختلف اپيلون ۽ عمل اهو هاڻي ڏسڻ ۾ نه آيو. قدرتي آفات، ايبٽ آباد ۾ هجي يا سنڌ ۽ بلوچستان ۾، ان کي هڪ جھڙو ٿي منهن ڏيڻ گهرجي ۽ انهن جي امداد جو بنياد پڻ ساڳيو ئي هئڻ گهرجي، پر خبر ناهي هتي اسان جا جذبا به قوميت ۽ مختلف ايجنڊائن ۾ قيدي ٿي وڃن ٿا ۽ بک ۽ بدحالي ۾ انسان تڙپي رهيا آهن، انهن جا ڳوڙها به سڪايا وڃن ٿا، بلڪل سندن خوابن جيان جيڪي اس ۽ تيز گرمي لڪ ۾ سڪي ۽ سڙي رهيا آهن. اسان کي چڱي طرح ياد آهي ته جڏهن ايبٽ آباد ۾ زلزلو آيو هو ته سنڌ جي ماڻهن تمام گهڻي امداد ڏني هئي، ان حد تائين ته ٻارڙن پنهنجا خريد ڪيل رانديڪا به ڏنا هيا ۽ نوجوانن پنهنجا نوان سبيل ۽ اڻ سبيل ڪپڙا پڻ ڏنا هيا. سڄي ملڪ مان هڪ جھڙو ردعمل هيو. سڀ ڏکايل هيا ۽ سڀني پنهنجو پنهنجو حصو ڏنو هيو ۽ فرض ادا ڪيو هيو اهو ڀلي ڪنهن تي احسان نه هجي، پر هڪ سماجي فرض جي پوئواري ضرور هئي ۽ اها اهڙي نموني سان هئڻ گهربي هئي، جنهن جو هڪ مثال ٿي ويو، پوءِ اخبارن اهي رپورٽون به ڏنيون ته ڪراچي جي شيرشاهه واري علائقي ۾ ڪجهه امدادي ٽرڪون گدامن ۾ پڪڙيون ويون ۽ ڪجهه امدادي ٽرڪون ڪنهن خاص ۽ مخصوص پاسي هليون ويون، پر ماڻهن جيڪي ڪجهه ڪيو، سو دل سان ڪيو ۽ انهن پنهنجو هڪ بهتر ڪردار ادا ڪيو، مان اڃان حيران آهيان ته جڏهن سنڌ م ڪو اهڙو حادثو ٿئي ٿو ته پوءِ ملڪ جي ٻين جاين تان اها موٽ نه ٿي ملي جيڪا ملڻ گهرجي.
سنڌ جون سياسي ۽ سماجي تنظيمون هڪٻئي خلاف اخباري بيانن جا دهل وڄائيندي ته نظر اچن ٿيون پر اهي ذميوار ۽ متعلق ماڻهو پڻ پنهنجو اهم ڪم نه ٿا ڪن، جيڪو کين ڪرڻ گهرجي، بس ان حد تائين ڪم ڪيو وڃي ٿو ته اليڪشن ۾ ووٽ وٺڻ خاطر ڪجهه صاحب، پنهنجي تڪ تائين ووٽرن کي پڪو ڪرڻ لاءِ آٿت ڏين ٿا ۽ بس!!
ملڪ ۾ رليف جو ڪم، جيڪو ٻين صوبن ۾ ٿئي ٿو. اهو هتي نه ٿو ٿئي ۽ ائين ٿو لڳي ته هينئر اسان پنهنجي وڏن تڪن، ذاتين ۽ گروهن ۾ ورهائجي ويا آهيون، ورنه صوفين واري سنڌ هميشه عالم جي ڳالهه ڪئي آهي پر لطيف سائين ته ”عالم آباد ڪرين“ جو نعرو هنيو آهي. پر اسان کي ان جي نه ته پراپر موٽ ملي آهي ۽ نه ئي ڪنهن اسان کي آباد ڪرڻ جي دعا ڪئي آهي. عملي طور جيڪو به آيو آهي ان لٽيو آهي، ڦريو آهي ۽ انهن ايجنڊائن ۾ پنهنجن وڌيڪ رلايو آهي، ظلم ته اهو به آهي ته اسان پنهنجن ذاتي مفادن خاطر، انسانيت جو دامن ڇڏي چڪا آهيون ۽ هاڻي انسانيت بجاءِ گروهن، قبيلن، ذاتين ۽ شهرن ۾ ورهائيجي رهيا آهي. اڃان به جيڪڌهن ڪٿي ڪا درد جي دانهن ٿئي ٿي، ته اسان جي دل به ڌڙڪي ٿي ۽ دهلجي به وڃي ٿي ۽ پوءِ سنڌ جو ماڻهو، جنهن وٽ ڪجهه به نه آهي، سواءِ دعائون ڏيڻ جي اهو پنهنجو ڪردار ادا ڪري ٿو ۽ دعا لاءِ جهول جهلي ٿو. هي ڪاروهنوار ڪو اڄوڪو ناهي، ان کان اڳ به جڏهن ٺٽي ۽ بدين ۾ سامونڊي طوفان آيو هو تڏهن عرب ملڪن ۽ ڪجهه يورپي ملڪن امداد موڪلي هئي. جيڪا ڪامورن ۽ عوامي نمائندن کان ٿيندي مارڪيٽن تائين ته آئي هئي. پر متاثر مانهن تائين نه پهتي هئي نه ئي بوسنيا ۽ مليشيا، انڊونيشيا جي ستايلن وانگي جهول جهليندڙ نظر آيا، پر جڏهن به پنهنجي صوبي ۾ ڪا آفت اچي ٿي تڏهن نه اهي پروفيشنل جهول جهليندڙ نظر اچن ٿا ۽ نه ئي عوام جي سور ۽ درد ۾ وڪوڙيل اخباري بيانن تي هلندڙ سياستدان. انهن جي عملي امداد ڪئي ۽ ٻيهر آبادڪاري لاءِ ڪجهه ڪن ٿا ۽ بس پنهنجي ايجنڊا تي هلندڙ اهي هوائي مشينون ذاتي تشھير ۽ اقتدار جي حاصلات لاءِ سڄي دنيا کي برو چوندي اليڪٽرانڪ ۽ پرنٽ ميڊيا تي هنن جو بلو ٿئي ٿو ۽ پوءِ خوبصورت نعرن جي وهڪري ۾ سنڌ جي سڪ ۽ محبت جو هڪ انوکو سبب پيدا ڪيو وڃي ٿو. پر سورن ۽ تڪليفن ۾ ورتل اهي متاثر ماڻهو پنهنجا درد ۽ سور کنيو اڪيلا ئي هلندا رهن ٿا. نعري بازن جي شغلن ۾ انهن جي درد ڪٿا جي اها ئي پڄاڻي ٿئي ٿي ته هڪ اڌ بيان داغي هو پنهنجا پاسا بدلائيندا رهن ٿا.
اسان جا ڪيترائي ڏسڻا وائسڻا ماڻهو پنهنجن ماڻهن لاءِ به آواز نٿا اٿارين، اهڙي دور ۾ ڀلا جيڪڏهن ڪو مدد ڪري ٿو ان کي جس هجي. اوهان کي تنقيد جو به حق تڏهن پھچي ٿو جڏهن اوهان انهن کان به وڌيڪ ڪم ڪريو. باقي رهيو سوال عبدالستار ايڌي. انصار برني ۽ ٻين جو ته اهي رڳو برمي، بنگالين جي سهائتا ۾ پورا آهن. سنڌ اندر انهن جا پنهنجا ذاتي مفاد ۽ ترجيحات آهن جيڪي اهي ڊونر ايجنسين جي ايجنڊائن مطابق ڪم ڪري رهيا آهن ۽ جوهي، شهدادڪوٽ، جعفرآباد، خضدار، روجهاڻ جمالي سان انهن جو ڇا؟؟
عبدالستار ايڌي هينئر فلاح کي ڇڏي ڌنڌن تي لهي آيو آهي ۽ هن ايمبولينس جا اگهه به پنهنجي حساب سان مقرر ڪيا آهن، جنهن ۾ مٿي پئسا ڏيڻ تي جلدي گاڏي ملي ٿي، ورنه بڪنگ جو وڏو سلسلو آهي اهو ايڌي صاحب ايبٽ آباد، اسلام آباد ۽ ٻين جاين تي ته امداد ڏئي ٿو ۽ ٽرڪون ڀرائي پھچي ٿو پر دادو، شهدادڪوٽ، ۽ بلوچستان ۾ اهو به نٿو پهچي جو هن کي اتان بزنس نٿو ملي ۽ ملڪ جي ميڊيا انهن کي پنهنجي اوليت نٿي ڏئي. اردو اخبارون ته صرف وڏن شهرن جون اخبارون چوائن ٿيون سنڌ ۾ واهن کي اڃان به گهارا پئجي رهيا آهن، فصل ٻڏي رهيا آهن، ماڻهو بي گهر ٿي واجهائي رهيا آهن. ٻار گيسٽرو ۽ ٻين بيمارين ۾ وڪوڙيل آهن. بک ۾ ماڻهو مري رهيا آهن، پر سنڌ جا ماڻهوچپ آهن، خاموش آهن ۽ فلاحي تنظيمون خبر ناهي ڪيڏانهن ويون آهن؟ سياستدان پنهنجا اتحاد ٺاهي رهيا آهن، اديب ۽ شاعر ننڊ جون گوريون کائي ٺرو پي ٺري ويا آهن. سنڌ_سنڌ ڪندڙ هن هيڏي وڏي انسان الميي تي خاموش آهن، ڳالهه عمل جي آهي، سخي هئڻ مان ڪھڙو فائدو؟ ڇا اسين زندهه قوم آهيون؟ ان سوال جو جواب شايد ڪو ته هوندو_ پر جڏهن به ان جو جواب ڏجو، هڪ هٿ دل تي ٻيو هٿ نور تي ضرور رکجو!!
(روزانه خبرون ڪراچي خميس 2 اگسٽ 2007ع)