ڏوڪري جو ٽرانسفارمر ۽ چيٽرن جي دنيا
وقت ۽ حالتن سان گڏجي سياست پڻ پنهنجا رواج ۽ ريتون بدلايون آهن. هيئنر خدمت بجاءِ اها شئي به انڊسٽري ٿي وئي آهي. جتي پيداوار ۽ لاڳت جي حساب سان تڪي ۽ توري وڃي ٿي.
ان ۾ ڪو به شڪ ناهي ته عوام جي نالي ۽ خدمت واري اُن پاسي ۾ به عوام لاءِ هڪ آزار پيدا ڪيو وڃي ٿو. جنهن جي پويان نه چونڊجڻ جو انتقام، اڳتي جي پلاننگ، ٻئي کي ناڪام بڻائڻ جو جذبو، ساٿ نڀائڻ جي آرزو شامل هجي ٿي.
شايد اهو سبب هجي جو مئي مهيني جي تمام تيز گرمي لڪ ۽ ٻوسٽ ۾ ڏوڪري ۽ باقراڻي تعلقن جي بجلي بند ڪئي وئي ۽ جواز ڏنو ويو ته ٽرانسفارمر سڙي وڃي ٿو، جيڪو چائنا ۽ لاهور مان ٺهي اچي ٿو ۽ هفتن جا هفتا ۽ مهينن جا مهينا سڄي علائقي ۾ بجلي بند ڪري غريب ۽ بي پهچ عوام جي ڪو به سار لهڻ وارو نه هجي. ڪو به ٻڌڻ وارو نه هجي، ۽ آگسٽ تائين اهڙو سلسلو هلندو هجي.ته پوءِ ان کي ڇا چئجي؟؟ ستم ظريفي؟ بي رحمي؟ يا ڪو انتقام؟
ٻئي پاسي ڪراچيءَ ۾ لوڊشيڊنگ جي ٽائيم کان هڪ ڪلاڪ وڌيڪ ته ڪو بجلي بند ڪري ڏيکاري!؟ اصل قيامت اچي ويندي روڊ بند ٽائرن کي باهيون، گاڏين تي پٿراءُ ۽ مارڪيٽون بند، حڪام ۽ اعليٰ حڪام منٽن ۾ پهتا، يقين دهانيون، معافيون، تلافيون، ميڙون منٿون پوءِ وڃي ڪا ٺاپر ٿئي ٿي. پنجاب ۾ ته ڪنهن جي اهڙي جرئت ئي ناهي. جو هفتن جا هفتا لونءَ ساڙيندڙ گرميءَ ۾ بجلي بند ڪجي پر سنڌ جو ماڻهو ويچارو آهي. بي پهچ
هيڏي وڏي آزار کان پوءِ به عوام خاموش، نمائندا، ننڊن ۾ ۽ مخالف پنهنجي پلاننگ ۽ ايندڙ پاليسن ۾ ڪامياب ته اسان هئاسون ته ائين نه هيو. هاڻي ائين آهي ته چڱو ناهي. ايندڙ وقت لاءِ اسان جو هجڻ ضروري آهي. پر حيران ڪن ڳالهه آهي ته ڪنهن به آفيسر ۽ عملدار کان پڇاڻو نه ٿيو آهي. انهن کي هٽايو يا ٿيڙيو نه ويو آهي. مئي، جون، جولاءِ ۽ آگسٽ جي قيامت خيز گرميءَ ۾ ڏوڪري ۽ باقراڻي جي ماڻهونءَ کي جيڪا تڪليف آئي آهي. ان جو داد، فرياد ٿيڻ گهرجي. باقي سياست وادي وارو کيل آهي، ڪڏهن ڪنهن پاسي ته وري ڪڏهن ڪنهن پاسي. عوام کي آزاريندڙن ۽ تڪليفون ڏيندڙن جو احتساب ڪير ڪندو؟ ۽ ڪڏهن ٿيندو؟ ڪو ته هن سوال جو به جواب ڏيندو.!!
هن دنيا ۾ وڏا وڏا فنڪار موجود آهن، جيڪي پنهنجي فن وسيلي ڪجهه نه ڪجهه ڪندا رهن ٿا. جڏهن کان سياست روزگار جو ذريعو بڻي آهي، تڏهن کان ان جي نالي ۾ فنڪاري وڌي آهي، جنهن ارڙ بلا وانگي پنهنجا منهن مٽايا ۽ ڪڍيا آهن. ڪراچي جي دنيا ۽ ماحول سڄي ملڪ کان ۽ سڄي دنيا کان الڳ ۽ نرالو آهي، هتان جو رنگ ئي پنهنجو آهي. اهو ئي سبب آهي جو ڪراچيءَ جي سواد ۾ سڀئي ذائقا موجود آهن، مٺو، کٽو، کارو، ڪوڙو ۽ ڪڏهن ڪڏهن بي سوادو به هتان جي خمير ۾ موجود آهي، شايد اهو ئي سبب آهي جو هتي هر ڪو ڦٻي وڃي ٿو.
ڪراچيءَ جي ماحول ۾ چيٽرن جو هڪ وڏو باب آهي، جيڪو هر فيلڊ ۾ موجود آهي. اهڙا ماڻهو پنهنجي لازوال فنڪاري ۽ منهن جي بي شرمي ڪري اهو سڀ ڪجهه ڪن ٿا. جيڪو ڦٻي ته ڀلو، جي نه هليو ته به ڀلو، پوءِ ڪٿي خوف، داٻو، دٻدٻو، ڌمڪي، بدتميزي، وارو تير هلائي ڪم ڪڍيو وڃي ٿو، جو گهٽ ماڻهن ۾ جرئت هجي ٿي. جيڪي مقابلو ڪن ٿا، فنڪار فيلڊ ئي اهڙي چونڊين ٿا، جنهن جي نالي ۾ ئي خوف هجي ٿو ۽ ان انداز سان ڪيترا ڪم ٿي به وڃن ٿا. جنهن کي ڪوڙيون موبائيل سمون همٿائين ٿيون ۽ ان ڌنڌي ۾ انهن ذريعي ئي سڀ بدمعاشيون ڪيو وڃن ٿيون.مان نوڪري ڪري رهيو آهيان، اڪثر ڪري اهڙن ”فنڪارن“ کي منهن به ڏيندو رهيو آهيان، مثال طور مان اسلام آباد مان فلاڻي اداري جو فلاڻو خان ٿو ڳالهايان، هي ماڻهو اچي ٿو ڪم ڪري ڇڏ، ورنه........ ڏس پنهنجو ذميوار پاڻ هوندين.
مان فلاڻي ايجنسي جو فلاڻو آهيان، هي ڪم ڪر، تنهنجي حق ۾ سٺو هوندو.
مان فلاڻو وزير آهيان هي منهنجو ماڻهو ٻاهر بيٺو آهي. هن جو ڪم ڪري ڪاپي هٿو هٿ ڏيو.
مان.....ڪرنل.......ميجر........سيڪريٽري.......ليڊر.......مرڪزي اڳواڻ آهيان. بس منهنجو هي (ناجائز) ڪم ٿيڻ گهرجي، ورنه..... !؟
جڏهن ضير جو پيئمانو لبريز ٿي ويندو آهي، تڏهن چئبو آهي ”ته سائين! هي ڪم ٿيڻ جهڙو ئي ناهي. نه ٿو ٿي سگهي، اوهان ڀلي بدلي ڪرائي ڇڏيو، پوءِ ڌمڪيون، گاريون ٻڌي فون بند ڪبي آهي. اهو ۽ اهڙو سلسلو هر ملازم سان ٿي رهيو آهي ۽ روزانو جو معمول آهي. جڏهن اهڙي ڪم ۽ عمل وارو ڪو نه قانون آهي ۽ نه ئي فورم جو جتي دانهجي، داد فرياد ٿئي پر ٻڌي، سڌي برداشت ڪري، چپ ٿي وڃبو آهي، جو ٻئي ڪا چوائيس ئي ڪانهي پر اها به هڪ حقيقت آهي. ته هي سڀ ڪجهه سول ملازمن، آفيسرن سان ٿئي ٿو. اهي پاڻ کي فني خان سڏائيندڙ ڪنهن ورديءَ واري اداري سان اهڙي ڪنهن حرڪت جو سوچي به نٿا سگهن جو انهن وٽ فوري طور ڏنڊو آهي، ٻين سان بدتميزي ڪندڙ محض هڪ ڦول واري اي ايس آءِ سان به تڪڙو ۽ تکو ڳالهائي نه سگهندا آهن. پوءِ ڀلي ڪو سيڪريٽري ليول جو آفيسر هجي. پنهنجي سياسيءِ پارٽي جي ڏڍ تي ڪارڪن خاص ڪري، انهن جي پارٽيءَ جي حڪومت ۾ جيڪا بدتيمزي، داٻو ۽ ڌمڪي ڏئي ڳالهائن ٿا، حالانڪ ڪنهن پارٽيءَ جي اها پاليسيءَ نه ٿي ٿئي پر ”ڪارڪن“ جيڪو سپر پاور آهي. اهو ڪنهن جو به محتاج ناهي، جو ان کي ئي استعمال ڪري، ڪنڌ لڻيا وڃن، مون ڳالهه پئي ڪئي ”چيٽرن جي دنيا جي“ جيڪا هر جاءِ هر فيلڊ موجود آهي. سياست کان وٺي، صنعت تائين. فن کان وٺي صحافت تائين ڊاڪٽرن کان وٺي انجنيئرن تائين، الله جي ڪرم ۽ فضل سان دنيا ڀري پئي آهي. ۽ اسان ان جو عملي مظاهرو روزانو ڏسي رهيا آهيون، جيڪڏهن مان اهڙا مثال ڏيان ته اهڙن لاءِ ٻارنهن ڪالم ته ڪاڏي به نه ويا، تازو هڪ فون آيو، همراهه رُکُو نالو وٺي چيو ته ”منهنجو ماڻهو تنهنجي آفيس جي ٻاهران بيٺو آهي، هن کي گهراءِ ۽ فوري طور ڪم ڪر.“ پڇيم ”اوهان ڪير صاحب ٿا ڳالهايو؟“
”مان ڪراچيءَ مان ايم اين اي سليم ٿو ڳالهايان“ جواب مليو هاڻي سائين، ڪراچيءَ جو ايم اين اي معنيٰ ته الله خير ڪري، مون ان همراه کي گهرايو، جنهن چيو ته هي ڪم اڄ ئي ڪرڻو آهي. مون کيس ٻڌايو ته اهو ممڪن ئي ڪونهي. فلاڻي جاءِ تان رپورٽ اچڻ ضروري آهي. ٿوري دير کان پوءِ وري ايم اين اي سليم جو فون آيو، ان جو نمبر ٻڌاءِ جتان رپورٽ وٺڻي آهي. هن جي آواز ۾ اڃا ڪڙڪي آئي، کيس چيم ته سول اسپتال ڪراچيءَ سان رابطو ڪري نمبر وٺو، ” تو وٽ نمبر به ڪونهي؟ ڇا ٿو ڪرين؟ ٺيڪ آ“ جواب مليو ۽ پوءِ هن ان صاحب کي فون ڪري ساڳيو رويو رکيو، الله جي قدرت سان هڪ ڏينهن ڪراچيءَ جي سياست جو هڪ خاص ماڻهو آيو، جنهن کان مون ايم اين اي سليم جو حلقو پڇيو، هن فون ڪئي ۽ چيو ته سليم نالي ته ڪراچيءَ ۾ ڪو به ايم اين اي ڪونهي، مون ان جي ٻيهر فون جو انتظار ڪيو. آخر فون آئي. کيس گذارش ڪيم ته اوهان ڪهڙي حلقي جا ايم اين اي آهيو؟
همراهه ناراض ٿي ويو، تون اهو ڇو ٿو پڇين؟
چيم ” ته منهنجو به ته ڪو ڪم ٿي سگهي ٿو؟ متان ڪٿي اوهان جي مدد جي ضرورت پوي.“ ٻئي پاسي کان خاموشي، ٿوري دير کانپوءِ جواب مليو، مان آزاد ڪشمير جو ايم اين اي آهيان. پوءِ هو مون ڏي فون ڪندو رهندو آهي. ڪڏهن ڪڏهن ساڳي اسٽائيل ۾ به ڳالهائيندو رهندو آهي. آزاد ڪشمير ۾ هن جي ڇا پوزيشن آهي؟ اها ڪنهن کي خبر پوندي؟
خبر ناهي هن همراهه ڪيترن ماڻهن سان ائين ڪيو هوندو؟ خبر ناهي ته ڪهڙن رتبن جو حوالو ڏنو هوندو؟ پر ڇا اسان جي ملڪ ۾ ڪو اهڙو ضابطو ۽ قانون آهي؟ جيڪو اهڙن ماڻهن کي روڪي؟؟ ۽ ان جو فوري طور تدارڪ ڪيو وڃي!!!
(روزانه خبرون ڪراچي خميس 21 آگسٽ 2008ع)