اڪبر جسڪاڻي جو موت بي حسيءَ جي انتها
ڪي پنهنجي تعصب ۾ ايماندارانه فرض به وساري ويٺا آهن ته انهن کي ان خوشامندي ڪئمپ مان نڪري حق سچ جي راهه تي اچڻ ۽ لکڻ گهرجي. پر افسوس ته ائين نٿو ڪيو وڃي. جو گهڻن کي ڪتاب جو مهاڳ لکائڻ وقت ”عظيم“ جو رتبو مليو آهي ۽ ملڻو آهي. شهرت جي بک ڇا بک آهي. اها بک جنهن ۾ ماڻهو پنهنجو پاڻ، پنهنجو آئيندو ۽ پنهنجو نسل به کائي وڃي ٿو.
اڪبر جسڪاڻي سان دير سان ملڻ تي شعر چوندو هيس، ”لڪ لڪاڻي، سرمي داڻي، گم ٿي ويو اڪبر جسڪاڻي“ پوءِ جڏهن به ملاقات ٿيندي هئي چوندو هيو. اڙي! اهو شعر ڪهڙو آ ٻڌاءِ! پوءِ مان ٻڌائيندو هو مانس. اڪبر جسڪاڻي معصوم ماڻهو ۽ ذميدار اديب هو. منهنجي هن سان ويهن سالن جي واقفيت ۽ نياز مندي هئي. ڪافي وقت اڳ مان ادبي بورڊ ويو هيس. هن سان ڪچهري ڪيم. هميشه چوندو هيو ته گل ڦل لاٰ لک هر دفعي کيس چوندو هيس. پر سستيءَ ڪري ڪڏهن شعر موڪليندو هو مانس، ڪڏهن نه- جڏهن به وڃبو هو. ڪا نه ڪا کل جي ڳالهه ڪندو هو. سندس ڪچهري ۾ ويهبو هو ته ٽهڪ ڏبا هئا. ۽ هميشه گاڏيءَ تائين ڇڏڻ ايندو هو. مونکي اها خبر هئي ته هن جا سڀني سان سٺا تعلقات هئا. هو وڙهڻ جهڙو ماڻهو ئي نه هو. منهنجي ٻاراڻي ڪتاب جي مهورت وقت هميشه پاڻ چوندو هيو ته مان ضرور پڙهندس. اڪبر جسڪاڻي دل جو نرم ۽ طبعيت جو راجا هو. هن ان سنڌي ادبي بورڊ لاءِ 25 سال جوانيءَ جا ڏنا، جنهن بعد ۾ هن کي سندس علاج لاءِ پگهار ۽ کائڻ لاءِ دوا به نه ڏني وئي. جڏهن ته ان جي عالم حاڪمن خبر ناهي کيس وڪڻي سڪڻي الائي ڪٿي پهچايو آهي. جو هن ميڙي چونڊي به ڪڍائي ورتي. سندس امڙ صابل خاتون جو بيان ۽ طارق عالم ابڙي جو مضمون ان لاءِ ڪافي آهي. ته هن کي ماريو ويو آهي (يا شهيد ڪيو ويو آهي) اها ڪيڏي نه افسوس جي ڳالهه آهي ته سنڌالاجي مانيڻو اوٺو ڳيهي ويئي ۽ سنڌي ادبي بورڊ اڪبر جسڪاڻي ماري ڇڏيو. خبر ناهي الائي جي ڇو اسان جا ضمير به مري ويا آهن. اسان هينئر ته شايد مرده قوم به ناهيون.
اڪبر جسڪاڻي جي موت تي مان ڏاڍو دکي آهيان. خبر ناهي اسان اڃان اهڙا ڪيترا نوجوان اديب ائين ظلم ڪري مارينداسين اهو سلسلو هاڻي بند ٿيڻ گهرجي ۽ ان اداري جي لالچي ۽ خودغرض قاتل انسانن کي سوچڻ گهرجي ته هو پنهنجي پيٽ خاطر، قوم جو اهڙو نقصان ڪيستائين ڪندا؟ پنهنجو چلهو ٻارڻ لاءِ ٻين جو چلهو ۽ آسرو ڪيستائين وسائيندا رهندا؟
اڪبر جسڪاڻي جي موت جي جانچ ٿيڻ گهرجي ۽ ان جي غريب پونئرين سان همدردي طور انهن جي مدد ڪئي وڃي ۽ ذميدارن کان پڇاڻو ڪيو وڃي؟؟ مو نکي خبر نه هئي ڪو ان شعر ۾ به ڪا ترميم ڪرڻي پوندي، پر هينئر مان ان پنهنجي شعر ۾ ترميم ڪري رهيو آهيان. اسان وٽ ترميم رڳو آئين ۾ ڪرڻ جو رواج آهي. ”بي حس بورڊ جي هي آ ڪهاڻي گم ڪيو ويو اڪبر جسڪاڻي ۽ ها اڪبر جسڪاڻيءَ کي اسان سڀني کان گم ڪيو ويو آهي.
ڦير ڦار کان پرهيز ڪرڻ گهرجي
مان نه ڪو دانشور آهيان، نه ئي ڪو اعليٰ دماغ لکاري. بس ابتا سبتا ڦڏا سڌا لفظ لکي. مڙئي ماڻهن جو وقت ٿا وڃائيون ۽ پڙهندڙن جو مٿون ٿا کائون. مون کي اهو به احساس آهي ته منهنجي هينڊ رائيٽينگ ڪا سٺي ڪانهي، بس جڏا تيڏا الفاظ لکي مڙئي دل جي ڳالهه پهچائي رهيا آهيون، پر آنجهاني موهن ڪلپنا ۽ مرحوم طارق اشرف ۽ ٻين ڪيترن ئي برک اديبن جي هينڊ رائيٽنگ ڏسي لکڻ پڙهڻ تي دل ٻڌجي ٿي. پوءِ جيڪڏهن ڪو قابل ۽ عالم سب ايڊيٽري ۽ پروف ريڊر جيڪو محض پيٽ پالڻ لاءِ اهڙي اهم ۽ حساس جاءِ تي ويهي. ڪيئن پڙهيل لکيل ماڻهن جي خيال کي پنهنجي مخصوص سوچ ۽ لاڙي ڏانهن وٺي وڃي ته اها ڪا چڱي ڳالهه ڪونهي. جنهن ماڻهو جو جيڪو خيال آهي، ان کي ان جي اظهار جو حق ڏيو. ان ۾ پنهنجي بيمار ۽ بي ترتيب ذهن جو پيوند نه هڻو. پوءِ ڀلي اُن تي ڪهڙي به واهه واهه ملي. يا ڪا ملامت اچي. بهرحال پنهنجو خيال رهڻ ڏنو وڃي ته بهتر آهي. گذريل هفتي منهنجي ڪالم به ”گڏجي سڏجي“ بجاءِ قابل پروف ريڊر ”سنڌ جي“ لفظ مٽائي پنهنجي وڏي قابليت جو مظاهرو ڪيو آهي. کيس گذارش آهي ته ڪنهن پڙهيل لکيل ماڻهن جي لفظن سان هٿ چراند ڪرڻ بند ڪري. پنهنجي خيالن جو پاڻ اظهار ڪري ته بهتر آهي.
(روزانه هِلال پاڪستان ڇنڇر 21 آگسٽ 1999ع)