گامون سچار_پريتم ڪوڙو
وقت ۽ حالتن سان ڪم به ساڳيو ٿي رهيو آهي، پر ڪردار بدلجي وڃن ٿا ۽ منافقانه هن دؤر ۾ ڪيترائي جعفر پيدا ٿي رهيا آهن. پر گامون اڄ به هڪڙو آهي. اهو ان ڪري به آهي ته جعفر سياست ۾ اچي ويا آهن ۽ گامون خوار ٿي رهيا آهن. جيڪڏهن ڪو آهي به ته ان کي چريو ۽ پاگل چيو ۽ سمجهيو ٿو وڃي. ان ڪري اڄوڪا جعفر ڪامياب آهن. مون پنهنجي زندگيءَ ۾ ڪيترائي ڪوڙا ڏٺا ۽ ٻڌا آهن پر جنهن ڪوڙي سان منهنجو واسطو پيو آهي، اهو به هڪ تاريخي ڪردار آهي، ۽ جنهن خوبصورتيءَ سان هو ڪوڙ ڪري ٿو اهو به هن جو ڪمال فن آهي ته خبر ئي نٿي پوي ته هو ڪوڙ ٿو ڳالهائي يا سچ؟ تان جو وڃي ڳالهه کلي پڌري ٿئي ته حقيقت ڇا آهي؟ جنهن لاءِ وڏو وقت درڪار هجي ٿو.
ڏسڻو وائسڻو، صاف سٿرو،. پريتم جيستائين ڪوڙ نه ڳالهائي تيستائين هن جو کاڌو ئي هضم نه ٿئي ۽ هن جي پيٽ ۾ سور پوندو آهي. ان ڪري پنهنجي صحت ۽ هاضمي کي درست رکڻ لاءِ هن کي ٻين جي در تي وڃي پنهنجي حساب سان”زٽل“ هڻندو. ڳالهيون به اهڙيون ڪندو جو وڃي ٿيا خير. هٿ ڏندين اچي ويندا.
مان ”پياري“ جي ڪيترن ئي ”فني مظاهرن“ جو چشم ديد گواهه آهيان ۽ هن جي ڪيترن ئي عظيم الشان مظاهرن ۾ موجود رهيو آهيان. مثال طور هڪ ڏينهن آيو ۽ چيائين ته ”سائين!“ فلاڻو فلاڻي عهدي تي فائزو ٿيو آهي ۽ هن پنهنجي ڪم به شروع ڪري ڏنو آهي. مان ساڻس ملي آيو آهيان ۽ ڪجهه ڏينهن کان پوءِ اهو صاحب مليو مون کيس سندس نئين تقرري تي مبارڪباد ڏني. پاڻ حيران ٿي ويو، چيائين ته اهڙي ڪا ڳالهه ئي ڪانهي مون پريتم سان ڳالهايو کيس چيم ته ”هو انڪار ٿو ڪري تون ان سان ڪيئن مليو آهين؟
ڳالهه سمجهي ويو، فورن چيائين ”سائين مون خواب لڌو هيو. پر اهو خواب جو ٻڌائڻ وسريٰ ويو. هڪ ڏينهن مليو چيائين ته ”فلاڻو فلاڻي سان شهر ۾ گهمندي مون ڏٺو، مون کيس هٿ لوڏي کيڪار ڪئي ته کلي پيو مون کيس چيو ته يار! فلاڻو ته اهڙو آهي ئي نه! چيائين سائين! مون پاڻ ڏٺو آهي. اصل کيڪار به ٿي آهي. هڪٻئي جي صفا آمهون سامهون.
پوءِ جڏهن ان صاحب سان ملاقات ٿي ته هن چيو ته ”مان هفتي کان موڪل تي حيدرآباد ويل هيس اوهان فلاڻي کان پڇو ته ان ڏينهن مان هتي نه هيس ”جڏهن مون پياري پريتم کان پڇيو ته هو ته هيئن ٿو چوي“ ته فورن چيائين ”ها سائين! پھرين مون به ائين ئي سمجهيو هو، پر جڏهن مون اها ڳالهه فلاڻي سان ڪئي ته هن ٻڌايو هو ته ڪيتري ئي وقت کان ڪراچي مان ٻاهر آهي. ٿي سگهي ٿو ته مون کي ڪا غلط فھمي ٿي هجي ۽ ان جي صورت جھڙي ڪنهن ٻئي کي مون ان جھڙو سمجهيو هجي.“ پوءِ مون هن جي منهن ڏانهن ڏٺو، سندس مک تي اطمنان ۽ سڪون هيو.
پياري هڪ ڏينهن ٻڌايو ته هن جي فلاڻي جاءِ تي پوسٽنگ ٿي وئي آهي ان لاءِ هن موڪل ورتي ته ويندڙ ماڻهوءَ کي رعايت ڏني وئي. هن ٻڌايو ته سندس آرڊر پڻ نڪري چڪو آهي اها ڳالهه هن ٻين سان گڏوگڏ بالا آفيسرن کي به ٻڌائي ته هو قصر نار ۾ مقرر ٿيو آهي ۽ هن جو آرڊر سندس کيسي ۾ آهي ۽ پوءِ هڪ ڏينهن موڪل پوري ڪري واپس آيو، مون هن کان پڇيو ته ”تنهنجي آرڊر جو ڇا ٿيو؟“ چيائين ”نه ٿيو“ چيو مانس ”پر تو ته چيو پئي ته منهنجي کيسي ۾ آهي“ چيائين ”اوهان هڪ هڪ لفظ ياد ٿا رکو کيس ياد ڏياريم پو تو ته بالا آفيسر کي به چيو “ ۽ هو کلندو رهيو. مون سندس ان ديده دليري تي داد ڏنو ۽ غور سان ڏٺو ته هن کي ڪا لکا-ئي نه هئي ۽ پنهنجي ڄمار ۾ مون ايڏي نڪ جي پڪائي گهٽ ماڻهن ۾ ڏٺي آهي. جيڪي ان همت سان ڪوڙ ڳالهائيندا هجن ۽ ذري برابر به شڪي نه ٿيندا هجن. هنن جي زندگي مان جيڪڏهن ڪوڙ کي ڪڍي ڇڏجي ته شايد هنن جو جيئڻ ئي سولو نه ٿيندو ۽ هو پنهنجي زندگي ۾ دينا داستي ڪوڙ کي اهم سمجهن ٿا.
خبر ناهي اهڙا ماڻهو ائين ڇو ٿا ڪن؟ کين خبر آهي ته ڪيترائي ماڻهو ان ڪري هنن جي عزت نٿا ڪن ۽ هو باعث نفرت پڻ ٿي وڃن ٿا.
مون ڏٺو ته اهڙن ماڻهن جي گهرن جو ماحول به اهڙو ئي رهي ٿو ۽ پوءِ هو ڪڏهن ڪڏهن ته هڪٻئي کان به منهن لڪائيندا ٿا وتن.
هن پياري جا مان ڪيترائي واقعا لکي سگهان ٿو جنهن لاءِ هڪ ڪتاب ترتيب ڏئي سگهجي ٿو. مثال طور هڪ ڏينهن آيو چيائين گهر مان ڦر ٿي آهي ۽ هيترو پئسو ۽ سون ڦرجي ويو آهي“ پوءِ هن فرياد به داخل ڪرايو کيس چيو مانس ته تون ته چوندو آهين ته مان پئسا گهر ۾ نه رکندو آهيان ۽ اي ٽي ايم يوز ڪندو آهيان. پوءِ هي هيڏا پئسا گهر ۾ ڇو رکيا هيئي؟“ ، ته ڪھاڻي ٺاهڻ لاءِ ڪنهن بي گناهه کي ڦاسائڻ چڱو ڪم ناهي.
آخري ڏينهن ۾ هن جي بدلي ٿي وئي ۽ چيائين ته منهنجي مقرري فلاڻي جاءِ تي ٿي آهي هڪ وڏو گهر به ملي ويو آهي. آرڊر منهنجي کيسي ۾ آهي پر هو اڃان تائين پوسٽنگ جي انتظار ۾ آهي. پريتم جي شروعاتي ڏينهن ۾ مان ان تي اعتماد ڪندو هيس. پر هاڻي مون کي پڪ آهي ته هو ڪوڙ ٿو ڳالھائي۽ جعفر وانگي جيڪڏهن هو سچ به ڳالھائيندو ته اهو به سچ نه سمجهيو ويندو ۽ نصاب ۾ ڏنل انهن مضمونن مان سبق پرائڻ بجاءِ ان جو نوٽيس نه ورتو ويندو.
بهرحال اهڙا ماڻهو ڀلي اخلاق ۽ ادب جا ڪيئن به هجن، دنيا جا ڪامياب ترين ماڻهو آهن ۽ انهن جي نڪ جي پڪائي انهن جي مستقبل ۾ وڏو ڪردار ادا ڪري ٿي.
ڀل ڪوڙ جي پاڙ نه هجي، پر ڪوڙ جي منڍي وڏي ٿئي ٿي ۽ بظاهر اها هر هنڌ ۽ هر جاءِ تي نظر به اچي ٿي. اهو ئي سبب آهي جو اسان وٽ گامون گهٽ ۽ جعفر وڌيڪ پيدا ٿيندا رهن ٿا. پر هڪ ڳالهه هميشه ياد رکڻ گهرجي ته ڪوڙ جي ول ڀلي ڪيڏي ڊگهي ۽ طويل ڇو نه هجي ڪوڙ جي پاڙ نه ٿيندي آهي، جنهن ڪري ڪوڙ ۽ ڪوڙو هميشه کوکلا رهندا آهن.
(روزانه خبرون ڪراچي خميس 16 اگسٽ 2007ع)