ببليءَ کان باليءَ تائين اسان ڪاڏي پيا وڃون
ارم ببلي جي هاڪ جو وڏو ڌاڪو ويٺل آهي. ڪجهه مهينا اڳ ٽي وي پروڊيوسر حيدرآباد سان تعلق رکندڙ هڪ اداڪار کي پنهنجي آفيس ۾ چئي رهيو هو ته يار! ببليءَ کي سنڌي ايندي آهي؟ مان کيس ڊرامن ۾ ڪم ڪرائڻ چاهيان ٿو!
جنهنجو جواب هن هيئن ڏنو ته: آهي ته سڄو ڏينهن سنڌين وٽ پر وڌيڪ جاچ ڪري ٻڌائيندس.
”ڀلا ڪيئن آهي“ پروڊيوسر تجسس مان پڇيو. ”واهه جي آهي، اداڪار جواب ڏنو ۽ پنهنجا خشڪ چپ چٽيندو رهيو.
جيڪڏهن پنهنجن پروڊيوسرن جو ايڏو اشتياق آهي. ته پوءِ خبر ناهي فلم وارن جو ڪهڙو خيال هوندو؟ جو پنهنجي فلم ۾ ڪاسٽ ٿيڻ جون اهي سڀ خوبيون ۽ ٽئلنٽ هن ۾ موجود آهي.
جيڪي هڪ پاڪستاني فلم لاءِ ضروري آهن. هونئن به ان کان اڳ لاهور جي اقبال جيڪا پوءِ سنڌ جي باليءَ جي نالي سان مشهور ٿي ۽ محبوب کان رسي وڃڻ جي ڪري والي خيرپور ۽ مشهور شاعر مير علي نواز ناز کي پرچائڻ لاءِ پوري ريل گاڏي ڪري لاهور وڃڻو پيو ۽ بالي مير جي هن ادا تي پڪ سان خوش ٿي. بلڪل ائين جيئن ارم ببليءَ جي فحش حرڪتون ڪرڻ تي گرفتار ٿيڻ وري ان جي سرڪار طرفان ضمانت ڪرائڻ ۾ پنهنجي ڪامورن ۽ بجارين به وسان ڪو نه گهٽايو. جن راتين جا اوجاڳا ۽ ڏينهن جا سفر ۽ ڪاغذپٽ تيار ڪري پنجن هزارن جي ضمانت تي هن کي سندس سهيلين سميت آزاد ڪرايو. چوڻ وارا چون ٿا ته پنج هزار ته ببليءَ هڪ نهار جا وٺندي آهي. پر ڀلو ٿئي پنهنجي اڳوڻي دور جي خدمت ڪاميٽي وارن جو جن ببليءَ جي خدمت ڪئي ۽ خدمت ڪاميٽين جو فرض نڀاهيو. جو اخبارن مطابق خدمت ڪاميٽيون ٻين خدمتن کانسواءِ هن خدمت ۾ به سڀ کان اڳڀريون رهيون آهن. واهه جو ڪم ڪيو آهي. خدمتي ڪاميٽي وارن. اسان کين هن عظيم الشان ڪم ڪرڻ تي مبارڪباد ڏيون ٿا ۽ اسان کي خبر پئي ته خدمت ڪاميٽين جو دائرو اختيار ڪيترو ۽ ڪيستائين آهي ۽ ان ۾ ڇاڇا شامل آهي؟ پر اهو دور ويو. اڄڪلهه وري اِهي ببليون شل انهن کي پناهه ڏين. اهي خدمت ڪاميٽيون اصل ۾ لٽ مار ۽ ڀتا خور مرڪز هئا.
اسان ڪٿي وڃي بيٺا آهيون؟
تاريخ 8 آڪٽوبر جي اخبارن ۾، پاڪستان ۾ پنهنجي نوعيت جو هڪ انوکو واقعو ٿيو آهي. ۽ ملڪ جي سڀني اخبارن ۾ اهو رپورٽ ٿيو آهي. قصو اهو آهي ته لاهور جي هڪ واپاري خالد محمود کي لاهور لڳ رام ڳڙهه مغلپور جي ڪنڊائتي بستيءَ مان ڪجهه نامعلوم فيشن ايبل عورتون اغوا ڪري کين ڪيترين ڏينهن تائين جنسي تشدد جو نشانو بنايو. جنهن کي مرداڻي قوت وڌائيندڙ ۽ نشي واريون دعوائون کارائي، پنهنجي جنسي تسڪين پوري ڪئي. رانا خالد محمود کي اهي عورتون گذريل ڏينهن ڪپڙن کان آجي حالت ۾ مغلپور واهه جي ڪناري انتهائيءَ ڪمزوريءَ جي حالت ۾ اڇلي ويون هيون. چيو وڃي ٿو. ته رانا خالد سان جوهر ٽائون لاهور ۾ ڇهن ڏينهن تائين بند رکي کيس زبردست جنسي تشدد ڪيو ويو. پوليس جي چوڻ مطابق اُن ڪيس ۾ مُلڪي ۽ غير ملڪي عورتون ملوث آهن، جيڪي جنسي بي راهه رويءَ جو شڪار آهن. جن هن کي مرداني قوت وڌائيندڙ جنسي انجڪشنون ۽ دوائن جو ايترو استعمال ڪرايو جو سندس حالت رحم جي قابل بڻجي ويئي آهي. ۽ هو هاڻ گهمڻ ڦرڻ جي قابل نه رهيو آهي. کيس نارمل ٿيڻ ۾ هفتو لڳندو!
هن خبر جو ميڊيڪو ليگل ايسپيڪٽ ڪجهه ٻيو آهي. جو بنا ڪنهن تعاون جي اهو ڪم نٿو ٿي سگهي. پر بهرحال اهڙو ڪم ته يورپ ۾ به نه ٿيندو آهي. جيڪو هتي ٿي رهيو آهي. آخر اسان هي ڇا ڪري رهيا آهيون؟ ۽ ڪيڏانهن وڃي رهيا آهيون؟ اسان يورپ جي انڌي تلقيد ۾ پنهنجي هيچ پائيءَ جو مظاهرو ڪري رهيا آهيون. انهن جون چڱائيون به اسان کي نٿيون وڻن. چڱايون اسان کي پهريون ئي نه وڻنديون آهن. پر اسان گهٽ ۾ گهٽ انهن جي سچ ڳالهائڻ جي عادت، سخت محنت ۽ جفاڪشي ۽ ڪم چوريءَ کي ڇڏي پورو ڪم ڪرڻ واري عادت ڪاپي ڪيون ته بهتر آهي. جيڪڏهن ڀلا هروڀرو يورپ جي تلقيد ڪرڻي ئي آهي. باقي هي برايون ڪرڻ ۽ بدي ڦهلائڻ ڪو سٺو ڪم ته ناهي. اسان هيءَ ڪهڙي ترقي ڪئي آهي. ان جو جواب ڪير ڏيندو؟ ٻيو ته اهڙين واقعن کي اخبارن ٺاهي ٺڪي. جنهن هيجان خيزيءَ سان رپورٽ ڪري رهيون آهن، اهو به ڪو چڱو ڪم ته ڪونهي.
ڇوڪر، ڪتو ۽ ماءُ
مان موٽر مڪينڪ استاد فرانسس کان گاڏيءَ جي بريڪ سيٽ ڪرائي رهيو هيس. هڪ ڊسڪو نما نوجوان گاڏيءَ مان پٽي پيل ڪتي سان لٿو. هن کي فرانسس سان گڏجي شهر وڃڻو هيو. فرانسس کيس چيو ته هن گاڏي جي بريڪ مان هوا ڪڍي هلان ٿو. ڊسڪو نما همراهه سان گڏ آندل ڪتي جو رئي ۽ مٽي ڏٺي ته هو ليٿڙيون پائڻ لڳو. جو بنگلن ۾ اها شئي نه هوندي. جيئن ته ڪتو آخر ڪتو آهي. پوءِ ڀلي اهو ڪٿي جو به هجي. ڊسڪو نما نوجوان ڇوڪري ڇوڪرا ۽ اسان پارا اهو لڪاءُ ڏسندا رهيا. ڊسڪو ڇوڪري چيو ته پاڻي هوندو؟ گيراج واري جواب ڏنو ”مٽ جو آهي ٿڌو نه هوندو.“
ڇوڪرو رئندو رهيو ۽ چوندو رهيو، ”نه مون کي ڪتو وهنجارڻو آهي. ان لاءِ پاڻي گهرجي“
”نه صاحب! هتي ايترو پاڻي ڪونهي. گهر وڃي وهنجاريس. گيراج جي ٻئي مستري جواب ڏنو.
ڇوڪرو هيسيل هيو، چيائين، ” مٽي ڏسي، امان ماريندي هن ڳالهه کي اڃا اڳتي وڌائيندي چيو: ”ٽيپوءَ کي امان پاڻ پنهنجي هٿن سان وهنجاريندي آهي. هنجي بت تي مٽي ڏسي. مون کي مار ملندي.“ ۽ پوءِ ٻيهر روئڻ لڳو.
”صاحب، امان کي ڪهڙي خبر، هي ڪپڙو وٺ يا گاڏيءَ مان ڪڍ مٽي اگهونس ٿا“ گيراج جي ورڪر چيو.
”نه توهان ڇا به ڪيو امان کي خبر ضرور پوندي.“ ۽ پوءِ گاڏي اسٽارٽ ڪندي هليو ويو ۽ چيائين ته ”منهنجو ڀاءُ اچي ته ٻڌايوس ته مان پنهنجي دوست گل زيب جي گهران وهنجاري ٿو اچانس. اوهان تيار آهيو.“ ۽ پوءِ هو هليو ويو. مون ڏٺو وچ مان سينڌ نڪتل ڳلن تائين لڙڪيل وارن واري هن نوجوان کي ڪتو شايد پاڻ کان به وڌيڪ اهم ٿي لڳو. جو ان کي سندس ماءُ پاڻ وهنجاريندي آهي.
جنهن شهر ۾ ماڻهوءَ بصر ۽ مورين وانگر وڍبا ۽ ڪٽبا هجن، اتي ڪتي جو ايڏو خيال. ڪهڙو نياپو آهي؟مون کي سمجهه ۾ نه آيو آهي، ته ڪتو سندس ماءُ وهنجاري ۽ پاڻ گل زيب وٽ وهنجارڻ ويو.
آخر اسين ڪهڙي پاسي وڃي رهيا آهيون
(روزاني هِلال پاڪستان ڇنڇر 23 آڪٽوبر 1999ع)