ماڳ مڪان / شھر / ڳوٺ

لاڙڪاڻو سڀيتا سندو ناڻو

لاڙڪاڻي جي وانجهيل ماو مڪانن ۽ شخصيتن بابت لکيل مضمونن جو ھي ڪتاب ڊاڪٽر غلام علي ھمت علي سانگي جو لکيل آھي. ڊاڪٽر غلام علي سانگي جي ھن ڪتاب ۾ لفظن ۽ جملن جو استعمال نج ڳوٺاڻو آهي. بيان جي جوڙجڪ، فقرن، جملن جي بيهڪ کي اهڙو سينگاريو ۽ سنواريو ويو آهي. محترم سانگي صاحب هن ڪتاب ۾ تاريخ جي هڪ نئين باب کي جنم ڏنو آهي. شامل ڪيل مواد ڏوري ڏسي، مشاهدا ماڻي، روبرو ملاقاتين ذريعي بيان حاصل ڪري، اڳين ڪتابن ۽ ڊائرين کي اٿلائي پٿلائي ڄاڻ حاصل ڪري ڪتاب سرجيو آهي. ڪتاب ۾ ڳوٺن ۽ اوطاقن جا احوال اهڙا ته اچاريا ويا آهن جو پڙهڻ مهل ٻهراڙين جي بيٺڪن جو ڀرپور عڪس اکين اڳيان پيو گذري.
Title Cover of book لاڙڪاڻو سڀيتا سندو ناڻو

تحسين سندا موتي

ڊاڪٽر مانجهي صاحب ٺٽوي جن جو نهايت ٿورائتو آهيان، جنهن پنهنجي املهه گهڙين کي منهنجي حوالي ڪري، هيڏي ساري ڪتاب ”لاڙڪاڻو سڀيتا سندو ناڻو“ جي پڙهڻين لاءِ وقف ڪيو، جنهن کي لفظ لفظ، جملو جملو ڪري پنهنجي تيز نگاهن مان پئي ڪڍيو. موصوف ڪتاب جي پڙهڻي ۾ وڏو سهڪار ڪيو. سچ پچ ته ڪتاب جي موجن ۽ ڇولين مان عملي طور پار پوڻ، لکي ڇڏڻ ۽ نظرثاني ڪرڻ ۾ هٿ ونڊائڻ آسان ڳالهه آهي، ڇو ته ڪنهن لفظ جو پيروکرو کڻي اصل ڪٽنب سان ملائڻ اڃا وڌيڪ اوکو ڪم لڳي ٿو. ان ريت جو ادبي کيتر جو عام ذوق نه آهي. علم ادب جي ميدان ۾ لفظن جون صورتون ۽ شڪليون صحيح جاءِ تي رکڻ به هڪ قسم جي وڏي ڏات آهي، جيڪا ڪن پارکن ۽ اديبن جي ڪڻين پيل رهي ٿي، جن مان ڊاڪٽر صاحب به هيڪڙائي ڏيکاري ٿو.
جيڪڏهن ادبي ميدان جي ڪن ماڳن مڪانن مٿان دانشوري جهان جون مبارڪون ۽ واڌايون پلئه پون ٿيون ته لاڙڪاڻي تي به اڳ ڪيترائي موزون ۽ مناسب مضمون ۽ مقالا گهڙجي، اڏجي ۽ تراشجي وجود ۾ آيا هوندا، پر ”ڪتاب لاڙڪاڻو ساهه سيباڻو“ جهڙي چوڻي ۽ پهاڪي کي هڪ ضخيم صورت ۾ ڍالي وجهڻ ۽ ٺاهوڪن وڙن ۽ ورقن سان سينگاري ڇڏڻ جو ڪنهن ٿي خواب لڌو يا ڪنهن ڪتاب هڪ مرمت کي ڳولي لهڻ جا سپنا پئي ڏٺا. ٻي حالت ۾ ڪيئن به ٿيو، اهي ڀلا ڀاڳ محترم گاد جي نصيب تي چڙهيا.
مٿين نواڻ ۾ لاڙڪاڻي جي باري ۾ نصيب آزمائي ٿي چڪي هوندي، پر نتيجي ۾ نيٺ سوڀ گاد صاحب جي هوندي. ان ڪاميابي سنڌ جي ٻين ڪيترن ضلعن جي اديبن کي سجاڳ ڪيو ۽ ان ريس رونق ڪيترا وڏا وڏا شاهڪار پيدا ڪرايا. پوءِ به ان نموني تحسين جا وکر ڇڙو گاد صاحب جي حوالي ٿيا. ان راءِ کي وڌاءُ سمجهڻ وارن جي نظر ۾ به راءِ آزاد آهي. ڪتاب جي ضخامت جي ايتري اهميت آهي جو چو ساله ٻار پنجن گهڙين تائين ڪتاب هٿن ۾ جهلي نه سگهندو.