مدرسو سيتا
اسٽيشن سيتا کان اٽڪل 7 ميل ڪچي ۾ ننڍي سيتا نالي سان هڪ مشهور ڳوٺ آهي، ضلع دادو ۾ وڏي سيتا شهر ۽ اسٽيشن ريلوي آهي، جنهن کي پاڪستان ٺهڻ کان پوءِ رحماني ننگر نالو ڏنو ويو آهي 1947ع کانپوءِ سنڌ جي قديم تاريخ سان هٿ چراند ٿي، جيئن ته سنڌ جي پراڻن ماڳن ۽ مڪانن جانالا ميساريا ويا ۽ پنهنجا نوان نالا مٿن رکيا ويا، دادوءَ ۾ سيتا شهر ۽ سيتا ڳوٺ ٻه وسنديون آهن، شهر جو نالو مٽايو ويو، باقي ڳوٺ جهوني ثقافت واري نالي سان نروار آهي، اهڙيءَ ريت 1885ع ۾ سيتا ڳوٺ ۾ ديني درسگاهه کڙو ٿيو، مدرسي جي ڪارڪردگي ۽ تدريسي عمل جي مشهوريءَ جي ڪري هيءُ ڳوٺ سنڌ توڙي هند ۾ هاڪارو رهيو، 55 سال ديني تعليم جو مانڊاڻ جاري ساري هليو، اداري جو صدر مدرس فقط اڪيلو علامه محمد صديق سيتائي هو، جڏهن ته مدرسي ۾ سڀ علوم ڪاميابي سان پاڙهيا ويندا هئا، پر پوءِ علم معقول، منقول، مناظره ۽ فقه ۾ خاص پڙهائي ٿيند ي هئي، هن علمي خصوصيت جي ڪري درسگاهه سيتا سنڌ ۾ وڏي شهرت واري جاءِ والاري ورتي، ان ڪري مذڪور علوم ۾ ڪيترن سارن شاگردن هن دانشگاهه مان لاڀ پرايو، علم حڪمت ۾ به هي ادارو بهترين سکيا ڏيندو هو، اهڙين اهم ڳالهين جي ڪري شاگردن جو هتي ڳاهٽ رهندو هو، دين سان اڪثر ماڻهو لڳاءُ رکن ٿا، ان ڪري ديني سکيا وٺڻ فرض ڄاڻن ٿا، پر بدن جي تندرستي ۽ صحت به هڪ املهه نعمت ۽ سوکڙي ليکي وڃي ٿي، ان لاءِ هن مدرسي جي سنڌ ۽ هند ۾ هاڪ رهي هي دانشگاهه 1940ع ڌاري پڄاڻي کي پهتو، هن درسگاهه جا هاڪارا علماءِ هتان پڙهي فيض ياب ٿيا.
سندن نالا هئا:
1. مولانا حافظ سيد حبيب الله شاهه گاجي کهاوڙ
2. مولانا محمد ڪامل ابڙو گاجي کهاوڙ
3. مولانا فتح محمد سيوهاڻي
4. مولانا عبدالله سيتائي
5. مولانا رحمت الله سيتائي
6. مولانا عبدالعزيز ملڪاڻي
7. مولانا عبدالقيوم بختيارپوري
8. مولانا عبدالرزاق
9. مولانا عبدالرحيم بختيارپوري
علامه محمد صديق سيتائي:
سندس والد جو نالو حافظ عبدالرحمان سولنگي هو، محمد صديق ڳوٺ ننڍي سيتا ضلع دادو ۾ 1860ع ۾ سرت سنڀالي، هن ٿورو وقت مدرسي شهدادڪوٽ ۾ فيض وٺڻ جي جاکوڙ ڪئي، پر استاد علماءِ جي تاڪيدي صلاح ۽ مشوري تي هن مدرسي پاٽ ۾ نالو لکايو، هن سمورو علم درسگاهه پاٽ ۾ پڙهيو، مذڪور مدرسي ۾ طالب علمي دوران سڀني شاگردن کان درسي نظامي ۾ گوءِ کڻندو رهيو، ٻين شاگردن جي به تدريسي عمل ۾ وڏي مدد ڪندو رهندو هو، شاگردي واري زماني ۾ به جهڙو علمي ڪمن ۾ ڪمال ڪري چڪو تهڙو علم حڪمت ۾ يڪتا حڪيم ۽ جراح ثابت ٿيو، ان ڪري پڙهڻ مهل به عام ۽ خاص ۾ گهڻو مڃيو ٿي ويو، مدرسي ۾ پرائيندي علم معقول منقول جو وڏو ماهر ٿي چڪو، مناظره ۾ به مخالف ڌر کي لاجواب ڪري ڇڏيندو هو، علم فقه جو لاثاني ڄاڻو، اسلامي قانوندان نڪري پيو، اعليٰ ذهانت ۽ قابليت جي ڪري کيس ماڻهن جي دلين ۾ ڍاليو ويو، اهڙي ريت تعليم پوري ڪري فيض فضيلت سان مدرسي مان علامه مخدوم حسن الله پاٽائي صديقي جي رهبري ۾ سند وٺي، تعليم کان فارغ ٿيو.
1885ع ۾ هن سيتا درسگاهه جاري ڪيو، جتي 55 سال درس ڏيندو رهيو، ڪيئي عالم، فقيه، اديب، حڪيم پيدا ڪري ڇڏيائين، جيئن ته هي علم طب ۾ جراح حڪيم ثابت ٿيو، ڳوٺ سيتا ۾ مدرسي سان گڏ کيس شفاخانو به هو، جتي غريبن ۽ نادارن جو علاج مفت ڪندو رهندو هو، علامه محمد صديق ماهر درس تدريس ۽ لاثاني جراح حڪيم 12 رمضان 1359هه برابر 16 سيپٽمبر 1940ع تي الله تعاليٰ کي پيارو ٿي چڪو.
استاد علماءِ علامه غلام صديق شهداد ڪوٽي علامه سولنگيءَ لاءِ تاثرات ڏنا ته ضلع دادو جي ٻن درسگاهن 1 پاٽ 2 فيروز شاهه جا ٻه شاگرد پنهنجي مدرسن ۾ ته امتيازي حيثيت جا لاثاني شاگرد رهيا، اڳتي هلي پنهجن استادن کان به گوءِ کڻي ويا، مدرسي پاٽ مان علامه محمد صديق سولنگي سيتائي ۽ مدرسي فيروز شاهه مان علامه حامد الله ميمڻ ٻيلائي، ٻئي عالم وڏا ذهين ثابت ٿيا.