باقراڻي
باقر نالي هڪ ڪلهوڙي هن وستيءَ جو بنياد رکيو، لاڙڪاڻي موهن جي دڙي واري روڊ جي اوڀر پاسي تي کنيل آهي، باقراڻي اسٽيشن به آهي، جنهن کان شهر باقراڻي 6 ڪلوميٽر ڏور آهي، ناري واهه جي ڏکڻ ۾ سڏ پنڌ تي وسايل آهي، ناري واهه جي ڪري صدين کان ڀلوڙ ۽ زرخيز زمين آهي، ڀاڄيون، ڪمند، ڪڻڪ ۽ باغات کان ضلع ڀر ۾ پڌر پيل ڳوٺ رهيو آهي، انبن، زيتونن، ليمن ۽ ٻيرين جي باغن سان جهنجيل آهي، وڻراهه جي ڪري شهر ڍڪيل رهي ٿو، 2 ۽ 3 مارچ 1839ع تي سياح لطف الله سورتي هن وٿاڻ تي آيو، جيڪو هن وستي جي سبزي ۽ ساوڪ جي ساراهه ڪري ويو.
انگريز دور ۾ باقراڻي پوليس ٿاڻي جي جاءِ تي تعلقي مختيار ڪار جي آفيس هوندي هئي، تعلقي جو نالو درلب درياءِ هوندو هو، اڳتي هلي موئن جي دڙي جي ويجهڙائي واري شهرڏوڪري کي 1934ع ۾ تعلقي جو صدر مقام بنايو ويو ۽ تعلقو به ڪيو ويو.
پراڻي دور کان هر جمعي تي باقراڻين ۾ ملاکڙي جو ميلو مچايو ويندو هو، ۽ هر سال هڪ ڀيرو سنڌ جا ناميارا ملهه هتي اچي ملهه راند جو مظاهرو ڪندا هئا، هي شهر جهڙو آسودو خوشحال رهيو، اهڙو خوشين ۽ هيجن جو مهرو هوندو هو.
انگريز دور ۾ هنڌن جي هتي جهجهائي هئي، 1935ع ڌاري لالو ۽ منڱل ٻه هندو زوربار جي ڪري گهڻو هاڪارا هئا، پاڻ ۾ ڀائر هئا، لالو مل مٿي تي ٻه مڻ ڳوڻ ۽ ان مٿان هڪ ماڻهو ويهاري هڪ ميل تائين کڻي ويندو هو، هن وقت صدر مشرف جي دور حڪومت ۾ باقراڻي شهرکي تعلقو بنايو ويو آهي ۽ باقراڻي تعلقي جو صدر مقام آهي.
ذاتيون:
ڪلهوڙا، ڪنڀر،ميمڻ، موچي، مهاجر، سيد، سومرا، شيخ، حجم، دايا، تونيا، کيڙا، گهڻائي ۾ ڪلهوڙا، انڙ ۽ ابڙا ذات آهن.
باقراڻي شهر جي ڀرسان علي آباد ڳوٺ آهي، جتي غلام محمد انڙ جي زمينداري هئي، سندس پٽ الطاف حسين انڙ سابق ايم پي اي سنڌ رهيو آهي، باقراڻي شهر جي اهم شخصيت آهي.