مانائتو ابوبڪر الحاسي
هي عرب الحاسي جو رهاڪو هو، جيڪو پنهنجي دور جو وڏو سخي ۽ دريا دل انسان هوندو هو، هن جي مهمان خاني تي هزارين مهمان ايندا هئا، جن کي روزانو ڪچو سيڌو خيرات ۾ ڏيندو هو، غلام صديق واري جٿي مان فقط غلام صديق مهمان خاني ۾ رهندي به خيرات نه وٺندو هو، هن کي مائٽ چوندا هئا، ته توکي سيڌو سامان نه گهرجي، ته خيرات وٺي اسان کي ڏي پر هن صاف انڪار ڪيو ته ڪنهن کان خيرات وغيره نه وٺڻي آهي، پاڻ ڪمائي، پنهنجي کائي حرمين شريفين جي زيارت ڪبي، ۽ عبادت ڪندو رهندس، ٻئي ڪنهن جي ڪمائيءَ مان ڪجهه به نه کائڻو آهي، هن پاڪ سر زمين تي نه ڌنڌو، نه واپار نه وري خيرات وٺڻي آهي، هي سنڌ جو ٽولو مهمان خاني ۾ ڪي ڏينهن رهيو، هن سخي مرد سنڌي جماعت کي ملڪ وڃڻ جا ضروري ڪاغذ تيار ڪرائي ڏنا، پنهنجي رقم سان بس ڪرائي، ٻين سان گڏ سنڌين کي به قطر اماڻي ڇڏيائين، ٻه راتيون ۽ اوترا ڏينهن بس سفر ۾ ورتا، ٽئين ڏينهن قطر ۾ لٿا، قطر سرڪار پوري بس جي ماڻهن جا نالا، نشان، پتا ورتا ۽ لکيا، پوءِ فون ڪري سرڪاري بس گهرائي، قطر جيل ڀرسان خالي ڪرائي، هڪ قطار ۾ بيهاريو ويو، هر هڪ کي ڊاڪٽر تپاس ڪئي، کين سيون هڻندو رهيو، ڊاڪٽر جي طبي معائني ۽ علاج کان پوءِ سڀنيءَ کي جيل ۾ اماڻيو ويو، ڪجهه ڏينهن گذرڻ کان پوءِ هڪ ٻيو قطر جو آفيسر آيو، جنهن اڳ ۾ تيار ڪيل مسافرن جي لسٽ پٽاندڙ پاڪستانين جا نالا پڪاري، وري به هڪ قطار ۾ رکيو، ۽ هر هڪ مسافر کي پاڻيءَ جي جهاز جي ٽڪيٽ ڏيندو رهيو ٿي، ٽڪيٽن جي ڪم کي اڪلائڻ پڄاڻان چار ٽرڪيون گهرائي کين سوار ڪرائي، سامونڊي بندر قطر ڏانهن روانو ڪيو، جتان ٽرڪن تان لهي، ٻيڙين وسيلي ”سفينا جهاز“ ۾ هٿيڪو ڪيو ويو، هڪ رات جهاز بندر تي رهيو، صبح جو جهاز سامونڊي سفر تي راهي ٿيو، پنج ڏينهن ۽ پنج راتيون سفر ۾ گذاريون، جهاز تي کاڌو سٺو ۽ مفت ۾ ڏنو ويندو هو، ڇهين ڏينهن ڪراچي جي حدن ۾ اچي ويا، 14 ماهه سفر جا پورا ڪري واپسي ربيع الاآخر 1379 هه برابر آڪٽوبر 1959ع تي پنهنجي اصلي ماڳن تي حاجين جي لقب سان اچي رسيا.