لعلو رائنڪ
لعلو رائنڪ= لعلو جو مقبرو يا قبو چئجي ٿو، هن ڳوٺ جي چئني پاسن کان قبرستان آهي، پهرين هن وٿاڻ تي کوسا ذات آباد هئا، پوءِ لعلو نالي تونيه هن ڳوٺ کي وسايو، هن جي مرڻ کان پوءِ مٿس مقبرو بنايو ويو، اڳتي هلي لعلو رائنڪ سڏجڻ ۾ آيو، هن سمي هي وڏو وسندڙ ننگر آهي، وارهه شهر کان 15 ڪلوميٽر ۽ لاڙڪاڻي کان 30 ڪلوميٽر پري آهي، وڳڻ وارهه روڊ هن کي چيري اتر پاسي ڳوٺ جي وڏي حصي کي ڪري ٿو، ۽ ڏکڻ پاسي ننڍو حصو ڇڏي ٿو، ڳوٺ جي اولهه ۾ کڏ، اوڀر اتر ۾ بوهڙن وارو روڊ، ۽ بيهڪ چورس نما آهي، هڪ حصي جو پاڻي کارو باقي پاڻي پيئڻ جهڙو آهي، ڳوٺ ۾ وڻراهه ڇٽي آهي، آبادي رائيس ڪئنال تي ٿئي ٿي.
هن ڳوٺ جو تاج محمد ولد خير محمد تونيو سخي مرد ۽ راڳ ساز جو وڏو شوقين ٿي گذريو آهي، جنهن پنهنجي ملڪيت ڌڻيءَ جي نالي تي ورهائي ڇڏي، هڪ ڀيري هن وٽ هڪ وڏو گويو ڪهي آيو، جنهن راڳ جو منڊل مچايو، هن ساز جي وسيلي هن کان ماني جي گهر ڪئي، تاج محمد اُن وقت ئي ماني تيار ڪرائي، کيس آڻي ڏني، جنهن تي گويي سندس فن کي سمجهڻ جي گهڻي واکاڻ ڪئي.
هن ڳوٺ ۾ ديني مدرسو به هو ۽ پاٺشالا به هئي، جنهن ۾ پنڊت منشارام برهمڻ هندي ۽ سنسڪرت پڙهائيندو هو، هتي جو فقير تارڪ مدرسي ۾ عربي پارسي پڙهيو ۽ پاٺشالا ۾ هند ي سنسڪرت به پڙهيو، ان کانسواءِ ٽڪاڻو به هو، جتي ٻائو ساڌو ڪرپال داس گرمکي پڙهائيندو هو.
ذاتيون:
تونيا، قاضي، ٿهيم، گڊا، موچي، مغيري، سيد، سومرا، دايا، چانڊيا، قبيلو ڏيڻ گهرجي، پتوجا، هندو، جوڻيجا، خاصخيلي، حاصلا، گهڻائي واري ذات تونيا آهن.