ماڳ مڪان / شھر / ڳوٺ

لاڙڪاڻو سڀيتا سندو ناڻو

لاڙڪاڻي جي وانجهيل ماو مڪانن ۽ شخصيتن بابت لکيل مضمونن جو ھي ڪتاب ڊاڪٽر غلام علي ھمت علي سانگي جو لکيل آھي. ڊاڪٽر غلام علي سانگي جي ھن ڪتاب ۾ لفظن ۽ جملن جو استعمال نج ڳوٺاڻو آهي. بيان جي جوڙجڪ، فقرن، جملن جي بيهڪ کي اهڙو سينگاريو ۽ سنواريو ويو آهي. محترم سانگي صاحب هن ڪتاب ۾ تاريخ جي هڪ نئين باب کي جنم ڏنو آهي. شامل ڪيل مواد ڏوري ڏسي، مشاهدا ماڻي، روبرو ملاقاتين ذريعي بيان حاصل ڪري، اڳين ڪتابن ۽ ڊائرين کي اٿلائي پٿلائي ڄاڻ حاصل ڪري ڪتاب سرجيو آهي. ڪتاب ۾ ڳوٺن ۽ اوطاقن جا احوال اهڙا ته اچاريا ويا آهن جو پڙهڻ مهل ٻهراڙين جي بيٺڪن جو ڀرپور عڪس اکين اڳيان پيو گذري.
Title Cover of book لاڙڪاڻو سڀيتا سندو ناڻو

مولوي نور الدين چانڊيو

مولوي نور الدين چانڊيو

خاوند ڏني چانڊيي کي ڳوٺ ڏاتي جي وانڍ ۾ نور الدين پٽ 1927ع ۾ پيدا ٿيو، سکيا جو عمل هيٺين درس تدريس جي ماڳن کان شروع ڪيائين، کنڊو پرائمري اسڪول ۾ سنڌي چار درجا پڙهيو، ساڳي ڳوٺ ۾ ديني درسگاهه مولانا عبدالعزيز مڪرانيءَ جو شاگرد مولانا عبدالروف ابڙو هلائيندو هو، جنهن کان سنڌي تعليم دوران ابتدائي پارسي ۽ عربي به سکيو، مدرسي جيئڻ ابڙي تعلقي قنبر ۾ مولانا شير محمد کوسي کان ڪجهه سکيا وٺي چڪو، مدرسو غريب آباد جيڪب آباد ۾ مولانا اميد علي چني کان ديني تعليم ورتائين، هاڪاري درسگاهه نورنگ تعلقو قنبر ۾ مولانا مير محمد نورنگي وٽ رهي فيض ياب ٿيو، ميرو خان شهر ۾ مولانا خوش محمد کان سکيا نصيب ٿيس، پنجاب جي مدرسي مٺڻ ڪوٽ ۾ مولانا واحد بخش وٽ رهي، ديني علوم جي سند ورتائين، آخر ۾ هندوستان وڃي ديوبند مدرسي ۾ دور حديث مولانا انور کان پرايائين، اسلامي تعليم مولانا اعزاز علي جي نگرانيءَ ۾ حاصل ڪيائين، جتي 2 سال رهيو، تعليم حاصل ڪرڻ کان پوءِ پاڻ استاد ٿي پڙهائڻ جاري ڪيائين.
مدرسي ڪوٽ لعلو خيرپور ميرس ۾ پڙهايائين، ڪجهه سمو مدرسو احياءَ العلوم حيدر آباد ۾ تعليم ڏنائين، 1945ع ۾ اشاعت العلوم مدرسي ۾ خدمت ڪيائين، جتي پاڻ اول شروعاتي تعليم وٺي چڪو، پهرين مئي 1948ع تي ثانوي تعليم ۾ عربي ٽيچر مقرر ٿيو، ڊيوٽيءَ کان پوءِ ٽريننگ اسڪول لاڙڪاڻي ۾ سنڌي استادن کي دينيات جي تعليم ڏيندو هو، مولوي نورالدين شاعر ۽ اديب هو، سندس تصنيفات هئي:
1 موجي نور 2 ڪليات نور 3 ديوان نور ۽ تجلي نور ۽ سنواح حيات نور 6 تخلص نور 7 ڇولي طور.
هن جي عربي ٽيچر جي حيثيت سان گهڻي ڀاڱي نوڪري پائلٽ سيڪنڊري اسڪول لاڙڪاڻي ۾ رهي، 5 مئي 1979ع تي ساڳي اداري ۾ مون کي چيائين ڪنهن جي مٿان تنقيد نه ڪرڻ کپي ڇو ته ”مون کي تجربو ٿيو ته جڏهن مولانا محمد قاسم مشوريءَ ڏانهن ڪنهن ڪم سانگي وڃڻ ٿيو، هن جو حسن اخلاق، انڪساري، محبت ڀريو برتاءُ مون کي اندر ۾ اهڙو ته پيهجي ويو جو مان هن جي مخالفت هميشه لاءِ ڦٽي ڪري ڇڏي، ورنه هن کان اڳ ۾ مٿس نڪتچيني ۽ تنقيد پيو ڪندو هوس سندس روبرو ملاقات کان پوءِ وري زندگيءَ ۾ مخالفت ئي ڇڏي ڏني، ان ڪري ڪنهن به ماڻهو جي پر پٺ ٽيڪا ٽپڻي نه ڪرڻ کپي.