ڪالرا يا وبا
ڪالرا ٿيڻ جا ٻه سبب آهن ۽ اهي ٻه سبب گهڻو ڪري سڀ ڪنهن مرض جا آهن.
1– ٻج، جو جتي اچي ٿو اتي بيماري ٿئي.
2 - زمين ان لاءِ تيار هجي.
ڪهڙي زمين ڪالرا جي بيماري لاءِ تيار آهي؟ جيڪڏهن پيٽ ۽ تندرستي ٺيڪ آهي ته ڪالرا جو ٻج يا جيوڙا ڪجهه به ڪري نه سگهندا. زمين تيار تڏهن ٿي ٿئي جڏهن پيٽ ۽ آنڊن جي طاقت گهٽ آهي. اها طاقت هيٺين سبب ڪري گهٽ ٿي ٿئي.
1 - ڪن ميون جهڙوڪ ونگا، گدرا، هنداڻا، انگور، انبڙيون کائڻ ڪري.
2 - برف پئيڻ ڪري.
3 - ٻين اهڙن ميون کائڻ ڪري به اگرچه دير هضم به نه آهن پر تمام گهڻو پڪل زردالو جي نرم ٿي پوندا آهن.
4 - گوشت مڇي گهڻي گيهه ۾ رڌل کائڻ ڪري.
5 - جلاب وٺڻ ڪري.
ڪالرا جو ٻج يا جيوڙا اصل پاڻيءَ ۾ ٿا پيدا ٿين. جنهن کي ڪالرا ٿئي ٿي، تنهن جي دستن ۽ الٽين تي مکيون ويهي پوءِ وري وڃي ماڻهن جي کائڻ پيڻ جي شين تي وهن ٿيون ۽ انهن جيوڙن کي کنڀن ۽ ٽنگن ۾ دستن ۽ الٽيءَ مان کڻي اچي ٿيون اسان جي کاڌي پيتي جي شين ۾ وجهن. پوءِ جيڪڏهن جيوڙن وارو پاڻي ٿو پئجي يا جنهن کاڌي پيتي تي مکيون ٿيون ويهن سو ٿو کائجي ته ڪالرا جا جيوڙا وڃي ٿا پيٽ ۾ پون. ڪالرا جا جيوڙا فقط وات جي ئي رستي اندر ٿا وڃن.
اندر نه وڃن تنهن لاءِ هيٺيان اپاءُ وٺڻ گهرجن.
1 - پاڻي ڪاڙهي پيئجي. نل جو پاڻي هجي ته به ڪاڙهڻ چڱو آهي.
2 - ڪا به اڻ رڌل شيءِ نه کائجي ڇو ته ممڪن آهي ته ان تي ڪا مک ويهي جيوڙا ڇڏي ويئي هجي.
3 - توڙي رڌل شيءِ هجي يا ڪڙهيل پاڻي هجي ۽ ان تي مک اچي ويٺي هجي ته ان کي وري رڌڻ يا ڪاڙهڻ کان سواءِ نه کائجي يا پئجي. مثلن پاڻي ڪاڙهي گگهيءَ ۾ وجهي منهن تي ڪپڙو ويڙهي ڇڏجي ۽ ڪپڙي تي مک اچي ويهي ته اهو پاڻي وري ڪاڙهجي. تنهن ڪري چڱو آهي ته گهگيءَ تي گلاس يا ٻي شيءِ به مٿان رکي ڇڏجي.
4 - گلاس ڪم آڻڻ کان اڳي گرم پاڻي سان يا اهڙي پاڻي سان جنهن ۾ پوٽيشيم پرماگنيٽ پيل هجي، ڌوئجي. کائڻ پيئڻ جا ٿانو به ڪم آڻڻ مهل ساڳي طرح ڌوئي پوءِ هڪدم کائڻ پيئڻ شروع ڪجي. کاڌي پيتي جون شيون ۽ پاڻي ڪنهن اهڙيءَ ڪوٺيءَ ۾ ۽ اهڙيءَ حفاظت سان رکجي جو اتي مکيون وڃي نه سگهن. ماني به اهڙيءَ ڪوٺيءَ ۾ کائجي. بهتر ته ائين آهي ته ماني هڪ صبح جو سج اڀرئي کان اڳي ٻيو سج لٿي بعد کائڻ گهرجي ڇو ته انهن وقتن ۾ مکيون گهٽ آهن.
5 - آڱريون وات ڏي آڻڻيون هجن ته پهريائين گرم پاڻي يا پوٽيشيم پرماگنيٽ پيل پاڻي سان ڌوئجن ۽ چپن تي مکه ويٺي هجي ته انهن کي به ساڳيءَ طرح ڌوئجي.
6 - برف ۾ به جيوڙا رهي سگهن ٿا تنهنڪري برف به نه پيئڻ گهرجي.
7 - ٽن ڏينهن کان وڌيڪ رکيل سوڍا سلامتي سان پي سگهجي ٿي.
8 - مکين هڪالڻ لاءِ گند ۽ پوسل ۽ پائخاني تي ڪروڊ آئل يا فنائل جو ڇڻڪار ڪجي. جاءِ جي فرش تي به اهڙي پاڻي سان ڇڻڪار ڪجي جنهن ۾ ڪجهه فنائل پيل هجي.
9 - ڪالرا جون سيون هڻائڻ گهرجن.
10 - بيماريءَ ۾ ورتل ماڻهن جا دست ۽ الٽيون هڪدم پورڻ گهرجن ۽ جيڪا پوسل زمين تي رهي تنهن تي فنائل هارڻ گهرجي. دستن ۽ الٽين ۾ ڀريل ڪپڙا يا ساڙي ڇڏجن يا ته پوري ڇڏجن. يا ته هڪدم گرم ٽهڪندڙ پاڻي ۾ 15 منٽ کن رنڌي پوءِ ڌوئي سڪڻا وجهجن.
اهي اپاءُ وٺڻ البته ڏکيرا آهن پر لکن حياتين جو سوال آهي. نقصانن جي ڀيٽ ۾ اها تڪليف ڪجهه به نه آهي. ازان سواءِ اِهي حيلا تڏهن ڪرڻا آهن جڏهن بيماري پوي ۽ نه سدائين. پر ڪي ڳالهيون اهڙيون آهن جي سدائين ڪجن ته ڪيترين ٻين بيمارين کان بچي وڃبو ۽ تندرستي به ٺيڪ رهندي مثلن:
1 - پيئڻ وارو پاڻي ڪاڙهڻ
2 - مکين کان پرهيز ڪرڻ
3 - معدي کي ضعيف ڪندڙ شين کان پرهيز ڪرڻ.
(اخبار تعليم سيپٽمبر 1934)