سنڌ جي تاريخ جو سچو محقق
سائين مشڪور ڦلڪارو سنڌ جوهڪ انتهائي کاهوڙي محقق آهي. سندس نئين تحقيقي ڪتاب “ سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر ” تي هي ٻه اکر لکندي انتهائي سرهائي محسوس ٿو ڪريان. ڇاڪاڻ ته مشڪور ڦلڪارو سنڌ جو هڪ اهڙو عاشق آهي. جيڪو پنهنجي همت ۽ عشق جي طاقت جي آڌار تي سنڌ جي انتهائي ڏورانهن علائقن ۾ نڪري پوي ٿو. هو جتي به وڃي ٿو، اتي وڃي مشاهدا ڪري ڏٺل شاهدين تي سوچي نتيجا ڪڍي سائنسي بنيادن تي سنڌ جي تاريخ بيان ڪري ٿو. اهوئي سبب آهي، جو سندس هر تحقيق تي سنڌي ماڻهو فخر محسوس ڪن ٿا. سائين جي ايم سيد چوندو هو ،“ ته محبت وڌي آهيان مامري ، نه ته ڪير ڪشالا ڪري ” .انهي وانگر مشڪور به سيلاني فقيرن وانگر ڪشالا ڪري، سنڌ جي لٽيل ۽ گم ٿيل تاريخ کي ظاهر ڪرڻ لاءِ وڏي همت ۽ جرئت سان ڪم ڪري رهيو آهي. جنهن جو ثبوت سندس هي ڪتاب آهي. جنهن ڪتاب لکڻ لاءِ هن اڇڙي ٿر جهڙي ڏکئي علائقي ۾ گهمي انمول معلومات گڏ ڪري ، پڙهندڙن تائين پهچائي آهي.
اهڙي سچي محقق لاءِ هئڻ ته ائين کپندو هو، ته سنڌ سرڪار پاران سندس سرپرستي ۽ مدد ڪئي وڃي ها. پر شايد حڪمرانن جي ترجيحات ۾ سنڌ جي تاريخ کي اجاگر ڪرڻ جهڙو اهم ڪم ۾ شامل ناهي. جيڪو رويو غلامانه سوچ ۽ انگريزن جي پيروي جي عڪاسي ڪري ٿو. ڇاڪاڻ ته انگريزن پوري دنيا ۾ پنهنجي قبضي هيٺ آيل ملڪن جي تاريخ کي مسخ ڪيو. هنن پنهنجي دور ۾ سنڌ ۾ ڪيل پنهنجي ظالمانه حڪمراني بابت اصل حقيقتون هڪ منظم سازش طور لڪايون. انهي جو مثال انهي کان وڌيڪ ڪهڙو ٿي سگهي ٿو، ته انگريز محققن سچائي تي پردا رکي، سنڌ جي آزادي جي تحريڪ حر جدوجهد کي به ڌاڙيلن جي تحريڪ قرار ڏيڻ جي ڪوشش ڪئي. پر مشڪور پنهنجي تحقيقي ڏاهپ کي استعمال ڪندي، سندن سمورن ڪوڙن جا پردا چاڪ ڪيا آهن. انهي ڪري هي ڪتاب يقينن اهم سنگ ميل ثابت ٿيندو ۽ مشڪور جو هي پورهيو سجايو ٿيندو. آئون سنڌي قوم ۽ خاص طور تي سنڌ جي قومي ڪارڪنن کي گذارش ڪندس ته هي ڪتاب ضرور پڙهن. کين ڄاڻ سان گڏ سنڌ جي تاريخ لکڻ لاءِ رهنمائي حاصل ٿيندي. شال خدا! مشڪور ڦلڪاري کي وڏي ڄمار، صحت ۽ طاقت ڏي، ته جيئن هوسنڌ جي لڪل تاريخ ڳولڻ لاءِ پنهنجا تحقيقي سفر جاري رکي، اسان سنڌين ۽ سموري دنيا جي ماڻهن کي سنڌ جي تاريخ بابت آگاهي ڏيندو رهي .
ڊاڪٽر هدايت ڀٽو
ورلڊ سنڌي ڪانگريس