لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

اڇڙو ٿر جي غربت ۽ انهي جا سبب

اڇڙو ٿر جي غربت ۽ انهي جا سبب
اڇڙو ٿر ۾ غربت جو سبب عوام ۽ حڪمرانن جي هڪٻئي سان لاتعلقي آهي. جنهن سبب هتي زندگي جي ڪا به بنيادي سهوليت موجود ناهي . نه ئي وري ڪنهن انهي طرف سوچڻ جي تڪليف ڪئي آهي. بس هي علائقو ائين ئي الله جي آسري هلي رهيو آهي. ماڻهو مواصلاتي ذريعن جي اڻهوند سبب ٻين علائقن کان ڪٽيل آهن. هتي تعليم نه هئڻ سبب ڪو به سگهارو سماجي شعور موجود ناهي . جيڪو شعور حڪومتي ادارن جو هن طرف ڌيان ڇڪائي. ماڻهن ۾ لاعلمي سبب هتان جي قدرتي وسيلن جي صحيح استعمال جو شعور به موجود ناهي . ائين چئي سگهجي ٿو. ته هتان جي ماڻهن کي هڪ اونداهي جي کاهي ۾ ڌڪيو ويو آهي. جتان نڪرڻ لاءِ تعليمي شعور جي کوٽ سبب نه هتي ڪو سماجي تحرڪ پيدا ٿي سگهيو آهي ۽ نه ئي ڪنهن کي اهڙو خيال پيدا ٿيو آهي. هتان جي عوام سعوبتن کي پنهنجو مقدر سمجهي ويهي رهي آهي.
هتان جي حالتن کي ڏسندي اهو محسوس ٿيندو آهي، ته هتي اڃان انگريزن جو نافذ ڪيل حر ائڪٽ پنهنجي پوري سگهه سان قائم آهي. ماڻهن کي 1952ع ۾ جيلن ۽ لوڙهن مان ڪڍي ويران صحرا جي هن رڻ پٽ ۾ اڇلايو ويو آهي. جتي هو پنهنجي زندگي قيد وبند جي سعوبتن کان به وڌيڪ بدتر حالتن ۾ گذاري رهيا آهن. هئڻ ته ائين کپندو هو، انگريزن خلاف هڪ طويل گوريلاجنگ وڙهڻ بعد جيڪا آزادي حاصل ٿي. انهي جو ڦل هن جنگ جي شهيدن جي اولاد کي نصيب ٿئي ها . پر افسوس ائين نه ٿي سگهيو. حر آزادي پسند ويڙهاڪن جو قيدن ۽ لوڙهن ۾ جنم وٺندڙ اولاد وري ٻيهر غير اعلانيه قيد و بند ۾ پنهنجي نسل کي جنم ڏيئي رهيو آهي. جنهن حالت مان نڪرڻ لاءِ سڀ رستا بند ڪيا ويا آهن. جنهن ڳالهه تي سوچڻ جي ضرورت آهي.