اڇڙي ٿر ۾ وڻ ٻوٽا
اڇڙي ٿر جي طبعي ڀاڱن جي پٽن ، ڀٽن ۽ نخلستانن ۾ڪيترائي وڻ، ٻوٽا ۽ گاهه موجود آهن . جن مان ڪي وڻ ٻوٽا دائمي طور هتان جي ماڻهن ۽ مال جي خوراڪ ۾ ڪم اچن ٿا ته ڪي وري موسمي ٻوٽا ۽ گاه آهن. جيڪي خاص ڪري برساتن ۾ زمين مان ڦٽي نڪرن ٿا ۽ اڇڙي ٿر ۾ ساوڪ ۽ سرهائي پکيڙڻ جو سبب بڻجن ٿا. اڇڙي ٿر جي اهڙن وڻن ، ٻوٽن ۽ گاهن ۾ هيٺيان وڻ ٻوٽا ۽ گاهه قابل ذڪر آهن : آسري لوو ، لئي ، ڪرڙ، نم ، کجي ، ڪنڊي ، ڄار، کٻڙ، ٿوهر ، گگرال ، ڦوڳ ، ٻير، ڄانڱري ٻير، ديوي ، ٻٻر ، ٻائوري ، بڙ ، پپر ،سرينهن ، ٽالهي ، ابت ڪنڊڙي ، اڙڪ ، اڪ ، اڪڙي ، بکڙو، بوڀريو، بورانج، بي پاڙي، ٻاجهري ، ٻائر ، ٻرو ، ٻوڙو ، ٻوهه ، ٻير، ڀتر، ڀُرٽ ، ڀڳڙا ول ، ڀنگري، تر، ٿوهر،ٽانڪار، ٽوهه ، ٽنگڙي، پاٻوڙو، پٽ تر، پپر، پپون ، پيرونئڙو، جوڳيئڙو، جوئر، ڄار، ڄانڱري ٻير، جهٽ جهيرڻو، چڀڙ، چڳ، چمڪ لاڻي، چيهو، ڇانهون، ڇپري، ديٻڻ ، ديوي، ڌڪڙي، ڊامڻ، روهيڙو، ريڀڙي، ساوڙي، سر، سگرو، سَيَنَ ،سڻهه، سيوڻ، ڦٽڪڻي ٻوٽي، ڦوڳ ، ڪاڙينگ، ڪالر، ڪانوڙو، ڪانهن، ڪُسر، ڪلورو، ڪورڙ،ڪونڀٽ، ڪوئاڍال، ڪهر،کٻڙ، کِپ، کجي، کيرول، کيهه، گدرو،گوار، گولاڙو،گگرال، ڳم ، ڳنڍير،ڳولاهو، گهوڙا ول، لاڻو، لاڻي، للر،لنب ،لوڻڪ،لئي ، ليار، مانڌاڻو،منيرو،مريئڙو، مکڻي، منڍيري، مڱ ،موٺ،مونهه ،مونيو،ميهو، نانگ ڦڻي،ٽانگور،نم، واهو، ونگي، وڻ ويڙهي، ويسوني، وڪر،هزار داڻي ، ڪتڻ ، ڇلانڊا ، پکڙو ، سٽي ، ڪوتڪ ، ڊاماهو ، هنڊڙي ، هلڙو ، سرهل ، ستاوڙي ،گائوزبان ، ٽنگڙ ، لاٺيو . ڳاڱي. گنڍيل،بکريا، ڪوتڪ ،گھوڙاول. آڏيري، منڍيري، ھنڌڙي، لنب ، مرٽ ، ڀرٽ ، ۽ ڦير ٿين ٿا. دنيا جي صحرائي علائقن ۾ زراعت جي جديد طريقن ، موسمياتي ڦيرگهير، هوائن ۽ طوفانن سبب صحرائي ٻوٽن ۽ گاهن جا نسل ختم ٿي رهيا آهن . جنهن سبب اڳتي هلي صحرائي علائقا ضروريات زندگي جي وسيلن جي اڻهوند سبب ويران ٿي ويندا . انهي ڪري ضرورت انهي ڳالهه جي آهي ته ، صحرائي ٻوٽن ۽ گاهن جي ٻجن کي بچائڻ جي ڪوشش ڪئي وڃي . پاڪستان جي صحرائي علائقن ۾ اڇڙو ٿر ئي هڪ اڪيلو وارياسو علائقو آهي . جتي ٻوٽن ۽ گاهن جا وڌيڪ قسم اڃان تائين سلامت آهن. انهي ڪري هن ٿر جي ٻوٽن ۽ گاهن کي بچائڻ لاءِ واسطيدار ادارن کي اڳتي اچڻ گهرجي.