لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

رڱاوت جو ڪم

رڱاوت جو ڪم
اڇڙي ٿر ۾ رڱاوت جي ڪم جي لحاظ کان ٻانڌڻي واري پوتي ۽ چادرجو ڪم تمام گهڻو مشهور آهي. هي ڪم ذاتي استعمال جي بنياد تي ته ڪافي ڳوٺن ۾ ٿيندو آهي. پر واپاري لحاظ کان اڳي ته اڇڙي ٿر جي شهرن ۾ هن ڪم جا ڪاريگر موجود هئا. اڇڙي ٿر ۾ رڱاوت جي ڪم کان هٿونگو، مٺي ، غلام نبي شاهه تمام گهڻو مشهور رهيا. اڃان به انهن شهرن ۾ هن ڪم جا ڪاريگر موجود آهن. پر هٿونگو شهر ۾ رڱاوت جي ڪم جا ڪاريگر ٻين جاين کان ڪجهه وڌيڪ آهن. رڱاوت جو ڪم هندو کٽي ڪندا آهن. هن ڪم جا ڪاريگر پهريائين ٻانڌڻي لاءِ تجويز ڪيل ڪپڙي تي ڌاڳن سان ڊزائين موجب پوٽليون ٻڌندا آهن. ڌاڳو اهڙي نموني ويڙهيندا آهن، جو ڌاڳن جي هيٺان آيل ڪپڙي واري ٽڪري تي رنگ نه چڙهندو آهي. پوءِ انهي ڪپڙي کي رنگ ۾ ٻوڙي پڪو ڪري، سڪائي ويڙهيل ڌاڳن جو پوٽليون کوليندا آهن، ته پوري چادر تي اڇي رنگ جا ستارا جرڪي پوندا آهن. پوٽليون ٻڌي رڱڻ سبب هن کي ٻانڌڻو سڏيندا آهن. هي سنڌي ثقافت جو هڪ اهم اسم آهي. ڏسڻ ۾ پرڪشش خوبصورتي سبب هن جي اوڍڻ جو رواج شادين ۽ خوشين جي موقعن تي ٿيندو آهي. هاڻي ته شهري عورتون ٻانڌڻي جا چولا ۽ گهاگهريون سبائي پائڻ لڳيون آهن . انهي کان علاوه رڱيل ان مان کٿا، شالون به خوبصورت ٺاهيون وينديون آهن. جيڪڏهن سرڪار پاران هن ڪم جي همت افزائي ڪري هن مان عالمي مارڪيٽ جي ضرورتن موجب شيون تيار ڪرائي مارڪيٽن ۾ آنديون وڃن، ته ڪافي پرڏيهي ناڻو ڪمائڻ سان گڏ اڇڙي ٿر جي غربت گهٽائڻ ۾ به خاص هٿي ملي سگهي ٿي.