لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

علي بندر

علي بندر
سنڌ جو ساحلي علائقو اتر کان وهي ايندڙ سرسوتي ، هاڪڙي ، ۽ پراڻ سبب دريائي رابطي سبب سامونڊي بندرگاهن سان ڀرپور رهيو. اهي بندرگاه پوءِ جاگرافيائي تبديلين ۽ دريائي وهڪرن جي گهٽ وڌائي سبب بدلبا به رهيا . جن ۾ علي بندر به هڪ آهي. جيڪو ويجهڙائي واري وقت تائين آباد رهيو. هتي اچي سرسوتي جي آخري وهڪري هاڪڙي ۽ سنڌو ندي جي وهڪري پراڻ ندين جي تهذيبن جو ڇيهه ٿئي ٿو. هن بندرگاهه جو ڊگهي عرصي تائين قائم رهڻ جو سبب به انهن ندين جا وهڪرا هئا . ندين جي وهڪرن بعد هي بندرگاهه به اجڙي رڻ جو حصو بڻجي ويو. هاڻي اتي ڪاري ڪلر کان سواءِ ڪجهه نه بچيو آهي . صرف نالو ئي رهيو آهي .