لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

بروڙ جو دڙو

بروڙ جو دڙو
ميرپورخاص ضلعي جي تعلقي جهڏي جي يونين ڪائونسل فضل ڀنڀرو ۾ هاڪڙو ندي جي اولهه طرف فضل ڀنڀري کان ٻه ڪلوميٽر پنڌ تي تقريبن ٻٽيهن ايڪڙن تي پکڙيل هي قديم آثار دڙي جي شڪل ۾ موجود آهن. هن دڙي جي اوچائي پنجٽيهه فوٽ آهي، جنهن مان اهو اندازو لڳائي سگهجي ٿو، ته هتي ڪو وڏو عاليشان قديم شهر موجود هو. هن دڙي جي آثارن مان اهو به محسوس ٿئي ٿو، ته هتي ڪو وڏو قلعو به موجود هو. دڙي جي مٿاڇري تي پکڙيل ٺڪراٺي مان اهو به اندازو ٿئي ٿو، ته هتان جا رهندڙ ماڻهو خوشحال ۽ سڌريل هئا. هن دڙي جي آثارن ۾ تاريخ جا ڪيئي اهم راز دفن ٿيل آهن. جن جي کوٽائي ضروري آهي. هن دڙي بابت اهو به چيو وڃي ٿو، ته هتي شاهه جي رسالي جو اهم ڪردار بروو به رهندو هو. انهي کان علاوه ٻيون به ڪيتريون ئي ڏندڪٿائون هن دڙي بابت عام ماڻهن جي زبان تي آهن. هي ماڳ سرسوتي تهذيب ۽ سنڌو تهذيب جو سرحدي ماڳ هو