لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

آمري جو مقام

آمري جو مقام
ميرپور خاص ضلعي جي تعلقي ڊگهڙي جي شهر ٽنڊوجان محمد کان اوڀر طرف ڪجهه فاصلي تي پراڻ ندي جي اوڀر طرف ڪناري سان هڪ قديم قبرستان موجود آهي. تاريخي طور ڏسبو ته هتي پراڻ ندي جو هڪ مشهور دريائي پتڻ به هو. جتان لاڙ ۽ ڪڇ جا واپاري قافلا گذرندا هئا . انهي ڪري هن علائقي کي تاريخي اهميت حاصل ٿي . هن قبرستان ۾ سنڌي ٻولي ۾ پهريون پيشنگويون ڪندڙ ماموئي فقيرن جون قبرون به هڪ وڏي چوڪنڊي ۾ هيون. جيڪا چئوڪنڊي هن وقت مٽي جو ڍير بڻيل آهي. انهي کان علاوه ڪلوئي ذات جي شمناڻي نک جي جد امجد شمن علي ڪلوئي جي هڪ ٻارهن دري ۾ قبر موجود آهي. هن تاريخي قبرستان بابت ڪيتريون ئي ڏندڪٿائون موجود آهن. ماڻهن جي عام ڪهاوت موجب اهو به چيو ويو آهي، ته لاکي ڦلاڻي جي مهر راڻي سان شادي وقت ڄڃ به هن پتڻ تان گذري هئي ۽ لاکي ڦلاڻي هتان جا وڻ به اوڍايا هئا. مطلب ته سنڌ جي تاريخي قبرستانن ۾ هن مقام جي به وڏي اهميت آهي. هي قديم ماڳ سنڌو تهذيب جي ڳاڻاٽي ۾ ڳڻي سگهجي ٿو.