لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

منڌرن جو دڙو

منڌرن جو دڙو
ميرپورخاص جي تعلقي ڊگهڙي جي يونين ڪائونسل مير فتح خان ٽالپر ۾ قديم ندي پراڻ جي اولهه طرف ڳوٺ راڻو رمداڻ ويجهو هڪ وڏي ايراضي ۾ هي آثار پکڙيل آهن. هنن آثارن جي اوچائي چاليهه فوٽ آهي. جنهن مان اهو ظاهر ٿئي ٿو، ته هنن آثارن ۾ ڪو وڏين عمارتن وارو شهر دفن ٿيل آهي. هن دڙي جي ٺڪراٺ ۽ ٿانون جي نفاست هڪ سڌريل سماج جي شاهدي ڏين ٿا . جيڪڏهن کوٽائي ڪري هن دڙي جا دفن ٿيل راز ظاهر ڪيا ويا، ته هن شهر بابت سموري معلومات ظاهر ٿيندي. هتي سارين ڏرڻ جي جنڊين جا ٽڪرا وڏي تعداد ۾ پکڙيل آهن . جنهن مان اهو به گمان ٿئي ٿو ته هتي آسپاس پاڻي جي گهڻائي سبب زرعي خوشحالي هئي. مقامي ماڻهن جي چوڻ موجب هن شهر جي آسپاس سرنهن جا فصل به ٿيندا هئا. هتي جو تيل مشهور هو. هي قديم ماڳ به سنڌو تهذيب ۾ شمار ڪري سگهجي ٿو، پر هي سرسوتي تهذيب جي سرحد جي ويجهو هو.