لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

مومل جي ماڙي :

مومل جي ماڙي :
گهوٽڪي ضلعي جي ميرپور ماٿيلي ۾ دڙي جا نشان آهن. جنهن کي اتان جا ماڻهو مومل سان منسوب ڪندي مومل جي ماڙي سڏين ٿا . هن دڙي هيٺان عاليشان عمارتون دفن آهن. ٿي سگهي ٿو ته اهڙيون ٻيون عمارتون ۽ دڙا به هجن، جيڪي وقت جي وهڪرن ۽ ماڻهن جي هٿ چراند سبب گم ٿي ويا هجن. بحرحال اڇڙي ٿر جي اترئين سري تي هٿ ايل هي دڙو به هڪ قديم تهذيب جو نشان آهي. ڇاڪاڻ ته هڪ طرف سرسوتي ۽ هاڪڙي جا قديم وهڪرا هتان گذرندا هئا. ته ٻئي طرف هتان کان اولهه ۽ اوڀر جي ملڪن ڏانهن ويندڙ واپاري شاهراهه به هئي. انهي ڪري هر لحاظ کان هي هڪ وسندڙ ۽ آباد علائقو هو. انهي ڪري هتي قديم تهذيب جا نشان ملڻ ڪا حيرت جهڙي ڳالهه ناهي. ضرورت انهي ڳالهه جي آهي ته هتان جي لڌل دڙن جي باقاعدي کوٽائي ڪري قديم ماڻهن جي رهڻي ڪهڻي بابت ڄاڻ حاصل ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وڃي.