اڇڙوٿر تي اهو نالو ڪيئن پيو ؟
ڌرتي جي گولي تي نظر وجهبي ته دنيا ۾ ڪيترائي صحرا ۽ ريگستان موجود آهن، جن ۾ موجود واري جي رنگ ۽ قسم ۽ ملڪ يا علائقي موجب انهن جا نالا به رکيا ويا آهن. سنڌ جو ريگستاني علائقو خاص ڪري ٿرپارڪر، عمرڪوٽ، سانگهڙ، خيرپور،سکر، گهوٽڪي ۾ پکڙيل آهي. ٿرپارڪر ۾ واري جو ڀٽون ڄميل يا ٿري ٻڌل آهن، انهي واري ۾ جابلو ريتي ۽ مٽي جو چڱيرو مقدار به موجود آهي. انهي ڪري انهي واري جو رنگ هلڪو ڳاڙهسرو آهي. پر جيئن جيئن ٿر ۾ گهمندي ڏکڻ کان اتر طرف وڃبو، ته واري ۾ ريتي ۽ مٽي جو مقدار به گهٽجندو ويندو. سانگهڙ ضلعي جي کپري تعلقي کان ئي واري جي ڀٽن جو رخ بدلجڻ سان گڏ انهن ڀٽن ۾ ريتي ۽ مٽي جو مقدار به ختم ٿي ويندو آهي، ۽ اتان کان ئي نج واري جون ڀٽون شروع ٿينديون آهن. انهن ڀٽن جي واري ۾ جابلو ريتي ۽ مٽي جو مقدار نه هئڻ جي برابر آهي. انهن ڀٽن جي واري به ٿلهي ڏسڻ ۾ ايندي آهي. ڀٽن جي رخ کي ڏسبو، ته ٿرپاڪر ۾ موجود ڀٽن جو رخ اولهه ڏکڻ ڪنڊ کان اوڀر اتر ڪنڊ تي آهي ، پر کپري تعلقي ۾ ڏکڻ طرف کان داخل ٿيڻ سان ئي ڀٽن جو رخ سڌو اتر ڏکڻ ٿي ٿو وڃي. اهي ڀٽون واري جون آهن، جن ۾ مٽي جو مقدار نه هئڻ جي برابر آهي، جنهنڪري نج واري سبب اهي ڀٽون رنگ ۾ اڇيون ڏسڻ ۾ اينديون آهن، ۽ سندن مٿاڇرو به مٽي جومقدار شامل نه هئڻ سبب ڄميل ناهي. اهي کليل واري جون ڀٽون آهن. انهن ڀٽن جي اوچائي به ٿرپارڪر جي ڀٽن کان وڌيڪ اوچي آهي. انهن تي چڙهڻ به ڏاڍو مشڪل آهي. ڀٽن جي وچ وارا ڏهر به ننڍي ايراضي وارا آهن. ٻي خاص ڳالهه اها به آهي ته کپري تعلقي جي نج واري جي ڀٽن تي وڻ ٻوٽا به ٿوري تعداد ۾ موجود آهن. هتي وڻن ۽ ٻوٽن جي قسمن جي به وڌيڪ گهڻائي ناهي. انهي ڪري اهي ڀٽون وڻڪار گهٽ هئڻ سبب اڇيون نظر اچن ٿيون، انهي سبب ئي هنن اڇي رنگ وارين ڀٽن واري علائقي کي اڇڙو ٿر سڏجي ٿو. اڇڙو ٿر واري جي رنگ ۽ ساوڪ جي گهٽ هئڻ ۽ کليل واري جي ننڍن ڏهرن وارين ڀٽن سبب طبعي لحاظ کان هڪ نرالوعلائقو آهي. هي ريگستاني حصو طبعي لحاظ کان هڪ فطرت جي جادوگري سان ڀريل علائقو آهي، انهي جادوگري سبب هي علائقو ڏسڻ ۾ عجيب وغريب لڳي ٿو. هتي هن ريگستان ۾ ڊرينهون جي نالي سان بلڪل اڇي سنهي کليل ۽ وهندڙ واري وارا صحرائي علائقا به آهن. جيڪي ساوڪ نه ٿيڻ سبب بلڪل سفيد ڏسڻ ۾ اچن ٿا . انهي حساب سان به هن ريگستاني ڀاڱي کي اڇڙو ٿر سڏيو وڃي ٿو. هن علائقي تي اهو نالو سندس طبعي حالتن، کليل واري جي اڇي يا سفيد رنگ سبب ئي پيو آهي.