لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

”اڇڙو ٿر، جيڪو سرسوتي تهذيب جي سُونهن ۽ قدامت جي ساک ڀري ٿو. جتان جون سُڪل سُوندڪيون، سِپيون، ڪچ ڪوڏيون، ڊوڻا ۽ ٺوٺ ٺڪريون، پنهنجي پنهنجي قدامت جي زبان ۽ تاريخ رکن ٿيون. جن کي ٻُڌڻ وارا ڪن، پڙهڻ واريون اکيون ۽ سمجھڻ واريون کوپڙيون کپن. محترم مشڪور ڦلڪاري صاحب جي حساس ڪنن اتان جون ٻوليون ٻُڌيون، اکين اتان جون لکيتون ۽ لڪيرون پڙهيون ۽ سندس دل ۽ دماغ انهن جون آتم ڪهاڻيون ٻڌڻ سان گڏ سمجهيون ۽ فيصلو ڪري ٻُڌايو آهي، ته سرسوتي تهذيب ۽ اڇڙي ٿر جي تاريخ ۽ ڪَٿا ڪيتري قديم ۽ ڪيتري پُراڻي آهي؟ هي تهذيب ڪيئن وجود ۾ آئي؟ ۽ ڪيئن اُڄڙي ويئي؟ ان کي چئبو آهي، ڪنهن به عظيم محقق جي محنت ۽ تحقيق جو ڪمال!“. فاضل محقق پنهنجي هن تحقيقي ڪتاب کي، ٻن ڀاڱن ۾ تقسيم ڪري ترتيب ڏنو آهي. پهريين ڀاڱي جو عنوان آهي ”سرسوتي تهذيب“ ۽ ٻئي ڀاڱي جو عنوان آهي ”اڇڙو ٿر“
Title Cover of book سَرسوَتِي تهذيب ۽ اڇڙو ٿر

آباد وارو دڙو

آباد وارو دڙو
هي تعلقي روهڙي جي ڳوٺ سهتيجن کان ڏيڍ ڪلوميٽر اتر طرف ۽ روهڙي کان 35 ڪلوميٽر اوڀر ۾ آهي. هي آثار اڌ ڪلوميٽر ڊگهي ايراضي ۾ پکڙيل آهن. هتان جي ٺڪر جي ٿانون تي اٺ ۽ ٻين جانورن جو تصويرون ملن ٿيون، جيڪا ڳالهه هن دڙي جي انفراديت ۾ شامل آهي، هتي ٽامي ۽ ڪنجهي جي ٿانون جا سڙيل ٽڪرا به ملن ٿا. هتي ٺڪر جي ٿانون ۾ ڇلن جا ٽڪرا ۽ ٻارن جا رانديڪا به مليا آهن. هن دڙي جي کوٽائي به نه ٿي سگهي آهي. جيڪڏهن هن دڙي جي کوٽائي ٿئي ها، ته تمام گهڻي ڄاڻ ملي ها. ۽ شهر جي قدامت ۽ ٻين ڳالهين بابت به معلومات حاصل ٿي سگهي ها. پر افسوس ائين نه ٿي سگهيو. بيهڪ جي لحاظ کان هي قديم ماڳ به سرسوتي تهذيب جو ماڳ آهي. هن ماڳ مان ملندڙ شيون راجستان جي قديم ماڳن مان به انڊين آرڪيالاجي وارن کي لڌيون آهن. جن جون تصويرون سرسوتي جي ويب سائيٽ تي موجود آهن.