جين مت جا فرقا :
چندر گپت موريا واري زماني ۾ ڪپڙن پائڻ واري مسئلي تي جين ڌرم جا ٻه فرقا ٿيا. هڪ فرقي جو نالو “سوتيامبر” آهي. هن فرقي وارا اتر هندستان ۾ رهائش پذير آهن ۽ سفيد ڪپڙا پائيندا آهن. ۽ ٻيو فرقو ڏکڻ هندستان ۾ رهي ٿو ۽ ان جو نالو “ڊگمبر” آهي. هي ڪپڙا بلڪل ڪون پائيندا هئا ۽ اگهاڙا رهندا هئا. مسلمانن جڏهن ڏکڻ هندستان جا علائقا فتح ڪيا، ته هنن “ڊگمبر” فرقي وارن کي ڪپڙن پائڻ تي مجبور ڪيو. پر انهي زماني ۾ به جين ڌرم مڃڻ وارا ٻاهرئين ڪار وهنوار لاءِ نڪرڻ وقت گهرن مان ڪپڙا پائي نڪرندا هئا . پر واپس پنهنجي گهرن ۾ ذاتي زندگي دوران اگهاڙا رهندا هئا .
ڀدر باهه ”ڊگمبر فرقي جو وڏو پيشوا ٿي گذريو آهي، جنهن جو ديهانت 357ق -م ۾ ٿيو. ڪن جي چوڻ موجب سندس ديهانت سن 83ع ۾ ٿيو. اڳتي هلي هن فرقي شري سوڀرتي جي اڳواڻي ۾ پنهنجو اوج ورتو. ائين هن ڌرم۾ وقت بوقت وڌيڪ فرقا به ٺهندا رهيا. جن مان هيٺيان فرقا مشهور رهيا.
کرتر: هن جو بنياد “ورڌماڻ” جي شاگرد “جنسيور” 967ع ۾ وڌو. البت ڌرم ساگر ڪتاب ۾ “جيندت آچاريه” کي هن فرقي جو بنياد وجهندڙ تسليم ڪيو ويو آهي. هي فرقو پڻ جين ڌرم جو اهم فرقو آهي. سندس پوئلڳ پڻ موجود آهن..
آئوچل گچيڇ: هن فرقي جو بنياد 1104ع ۾ پيو جيڪو “چندر گچيڇ” فرقي جي هڪ شاخ هو. هن فرقي جا پوئلڳ به پيدا ٿيا. اڃان تائين هن فرقي جا مڃيندڙ موجود آهن..
پرڻي يڪ پڪش: چندر پرڀا آچاريا چتر درسيا پڪش جو جڏهن جاءِ نشين ٿيو، تڏهن هن نئين فرقي “پرڻي يڪ پڪش” جو بنياد وڌو. هن فرقي جا پوئلڳ پڻ موجود آهن.
لمپاڪ: هن فرقي جو بنياد 1451ع ۾ پيو، هن فرقي جي شاخ “وشڌو” جو بنياد 1477ع ۾ پيو: 1511ع ۾ لمپاڪ فرقي جي شاخ “ناگپوريه” جو بنياد “روپ رشيءَ” وڌو، هو “مالساڊو” ڳوٺ جو رهاڪو هو هن جي پوئلڳن پنهنجي لاءِ پنهنجو نالو ناگپور اختيار ڪيو جئين هنن کي “اندر” ڳوٺ جي روپ رشيءَ جي پوئلڳن طور الڳ حيثيت رهي..
ڪٽڪ: هن فرقي سن 1507ع ۾ ترقي ڪئي، هن جي بانيڪار بابت ڪو ذڪر نه ٿو ملي ، البت هن فرقي جا پوئلڳ پڻ هڪ الڳ طور طريقي سان سان جين ڌرم تي هلن ٿا. اهڙي ريت هڪ وڌيڪ فرقي پاسچندر جو ذڪر پڻ ملي ٿو . جنهن جو بنياد 1515ع ۾ پيو هو.