آرٿر ڪوئسلر
1905ع ۾ بڊاپيسٽ (Budapest) ۾ ڄائو ۽ ويانا يونيورسٽي ۾ تعليم ختم ڪري صحافي ٿيو هو ۽ ٻاهرين ملڪن ۾ صحافيءَ جي حيثيت سان ڪڏهن وچ اوڀر ۾ ڪڏهن پئرس ۽ ماسڪو ۾ رهيو. سوويت وچ ايشيا ۽ آرڪٽڪ (Arctic) ۾ به ويو ۽ ”New Chronicle“ جي خاطوءَ جي حيثيت ۾ هن کي فرانڪوءَ جي فوج، اسپين جي خانه جنگيءَ ۾ گرفتار ڪيو ۽ قيد ڪري موت جي سزا ڏني. هن 1938ع ۾ صحافت ڇڏي ڏني ۽ انهيءَ سال ۾ اسپين جي باري ۾ ”Dialouge with death“ ڪتاب لکيائين، تنهن کان پوءِ فرانس جي Foreign legion ۽ برٽش صحافت ۾ هيو. برٽن جي شهريت هن پوءِ اختيار ڪئي هئي ۽ ان کان پوءِ آرٿر ڪوئسلر موت تائين لکندو رهيو.
هن جا هيٺيان ڪتاب ڪافي مشهور آهن. جي مون نمبر 2 کانسواءِ سڀ پڙهيا آهن:
1- The yogi and commessar
2- The gladiators
3- The sleep walker
4- The age of longing
5- The act of Creation
6- The lotus and robot
7- The roots of Coincidence
8- The darkness at noon
10- Arrow in the blue
11- The Invisible writing
12- Arrival & departure
13- Drinkers of inifinity
14- The thirteenth tribe
ڪوئسلر جي ساليءَ هن جي زال بئمين ڏانهن هن جا لکيل خط ڇپايا آهن، جي هن جي زندگيءَ تي ڪافي روشني وجھن ٿا. 1951ع ۾ هن مئمين کان طلاق ورتي ۽ هن سان هر هفتي ملندو رهيو هو. جيتوڻيڪ هو الڳ زندگيون گذاريندا هئا. ڪوئسلر کي ڪميونسٽ مرتد (Renegade) ۽ سي. آءِ. اي جو ايجنٽ ڪوٺيندا هئا. حشوءَ مون کي هن جو ناول ”منجھند جو اوندهه“ (Darkness at noon) غالبا 1945ع ۾ پڙهڻ لاءِ ڏنو هو. انهيءَ ناول ڪوئسلر کي ساري دنيا ۾ مشهور ڪري ڇڏيو هو. ان ناول ۾ ان بالشيوڪ جي حالت ڏيکاري وئي آهي جنهن کي خفيه پوليس گرفتاري ڪري پنهنجي ڏوهه جي باس زبردستيءَ ڪرائي هئي. جيتوڻيڪ هو بي ڏوهي هو. دراصل انهيءَ ناول جي پس منظر ۾ اهي مقدما هئا جي 1938-1936ع ۾ ماسڪو ۾ ٿيا ها ۽ جن ۾ اسٽالن پنهنجن مخالفن کي رياست جو دشمن ڪري پيش ڪيو هو. ان کان پوءِ مان وقت بوقت ڪوئسلر جا ڪتاب پڙهندو رهندو هوس. هُن جي مطالعي، ڪميونسٽن جي ويجھو هجڻ جي باوجود، مون کي ڪميونسٽ ٿيڻ کان بچائي ورتو. هن جي زال مئمين ته 1954ع سخت دم ڪشيءَ ۾ مري وئي هئي. هُن پاڻ 4 مئي 1983ع تي لنڊن ۾ آپگھات ڪيو. هن هڪ ڪتاب يوگ ۽ زين مت تي به لکيو آهي، پر ڏسجي ائين ٿو ته آخر تائين هو دهريو هُيو ۽ هُن جو منطقي انت خودڪشي هئي. اها ٻي ڳالهه آهي ته علامه آءِ. آءِ. قاضي به خودڪشي ڪئي هئي.