چي گيو ويرا
(1928ع کان 1967ع تائين)
هو لاطيني آمريڪا جو انقلابي هيو. 1950ع جي آخرڌاري فڊل ڪاسٽرو جو ڪيوبا ۾ انقلاب آندو، ان ۾ هن جو اهم ڪردار هيو. هو پوءِ ڪاسٽرو جي حڪومت ۾ وزير هو. چي. گيو ويرا اهڙو انقلاب ٻين لاطيني آمريڪا جي قومن ۾ به آڻڻ چاهيو. هو 14 جون 1928ع تي آرجينٽينا ۾ ڄايو هو. بيوناس ايئر بيس جي طبي يونيورسٽيءَ مان ڊگر وٺي، هن دور دراز سفر ڪيو ۽ بوليويا، ايڪئيڊار، ڪاسٽريڪا، پاناما، پيروُ ۽ گئوتمالا ۾ کاٻي ڌر جي تحرڪن سان رابطو قائم ڪيو. ميڪسيڪو ۾ هو ڪيوبا جي انقلابي اڳواڻ فڊل ڪاسٽرو سان مليو، جنهن سان شريڪ ٿيو. ۽ جنهن جي فوج کي هن گوريلا جنگ جي تربيت ڏني. هو ڪاسٽرو جو خاص صلاحڪار ٿي پيو. جڏهن 1959ع ۾ ڪاسٽرو اقتدار ۾ آيو، تڏهن هن چي گيو ويرا کي ڪيوبا جي شهريت ڏني ۽ پوءِ هن جي چيڙ ”چي“ (يعني ”اڙي تون“) هن تي نالو پئجي ويو، ڪاسٽرو جي حڪومت ۾ هو پهريائين 1959ع کان وٺي 1961ع تائين ڪيوبا جي نئشنل بئنڪ جو پريزيڊنٽ هو. ان کان پوءِ هن کي وزير صنعت مقرر ڪيائون. هو ئي زمين جي ورهاست ۽ ڪارخانن جي قوميائڻ جو ڪارڻ هيو. هو اشتراڪيت ۾ رچي ريٽو ٿيل هو ۽ ان ڪري هن ڪاسٽرو کي آماده ڪيو ته هو ڪيوبا جي ڪميونسٽ قومن سان ڳانڍاپو ڪري. ڪجھه وقت کان پوءِ ڪاسٽرو اعلان ڪيو ته چي گيويرا ڪيوبا ڇڏي ويو آهي ۽ 1965ع ۾ هو ٻئي ڪنهن هنڌ اشتراڪي ڪاروايون ڪري رهيو آهي. (مون ڪنهن رسالي ۾ پڙهيو هو ته هو ڪانگو ويو هو، پر اتي انقلاب آڻڻ ۾ ناڪامياب ٿيو هو.) چي گيويرا جي متعلق ٻي گھڻي خبر پئجي نه سگھي جيستائين هن کي گوريلا گروهه جي سربراهي ڪندي بوليويا ۾ گرفتار ڪيو ويو ۽ 9 آڪٽوبر 1967ع تي موت جي سزا ڏني وئي. هن جي موت هن کي شهادت جو رتبو ڏنو آهي. خاص ڪري ڪيترين ئي قومن جي کاٻيءَ ڌر جي شاگردن ۾ هن جي موقف جي ناڪاميءَ، لاطيني آمريڪا ۽ ڪيوبا جي انقلابي رهنمائيءَ کي وڏو ڌڪ ڏنو. گيويرا جي ڪتابن ۾ اهم ڪتاب ”گيو ويرا جي جنگ 1960“ آهي. هُن جي زندگيءَ سان حافظ جو شعر ٺهڪي اچي ٿو:
عاقبت منزِل ما واديءَ خاموشان است
حاليا غلغله در گنبذِ افلاک انداز
(ترجمو: نيٺ ته اسان جي منزل خاموشين جي هڪ وادي آهي، پر هاڻي ته آسمانن جي گنبذ ۾ غلغلو وجھي ڇڏ.)