شخصيتون ۽ خاڪا

ھيرا تہ ڏسو

شيخ اياز ھڪ عظيم شاعر آھي، ساڳي وقت سندس نثر پڻ بي مثال آھي. ھن ڪتاب ۾ دنيا جي مختلف شخصيتن تي لکيل انڊلٺي رنگن نما نوٽس سھيڙي ”هيرا تہ ڏسو“ جي ڪتابي روپ ۾ پيش ڪيا ويا آھن.  شيخ اياز جي مطالعي جي رنگيني جا سڀئي رنگ اڄ جي نئين توڙي پراڻي ليکاري لاءِ نئين مطالعاتي سفر جو رستو کوليندا. ڇو تہ بقول شيخ اياز جي تہ ”ڪتين ڪر موڙيا جڏهن جي مھاڳ ۾ ۽ شاعريءَ ۾ ڪيترن ئي اهڙين شخصيتن، تحريڪن تاريخي واقعن ۽ جاين ڏانهن اشارو ڪيو ويو آهي جن سان سنڌ جو نئون نسل واقف نہ آهي. ممڪن آهي تہ پوري ننڍي کنڊ جو نئون نسل واقف نہ هجي. ان ڪري مان ڪتاب جي آخر ۾ انھن نالن وغيره تي نوٽ ڏيڻ ٿو چاهيان.“

  • 4.5/5.0
  • 29
  • 4
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • شيخ اياز
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ھيرا تہ ڏسو

گسٽاف ڪوربيت

گسٽاف ڪوربيت

هو 1819ع ۾ فرانس ۾ ڄائو هو ۽ 1877ع ۾ گذاري ويو. چاليهي واري ڏهاڪي ۾ هُو آرٽ ۾ حقيقت نگاريءَ جي تحريڪِ آزاديءَ سان سچ جي اظهار جو اڳواڻ هو.. هو هڪ هاريءَ جو پُٽ هو. هن جي پيءُ جي مرضي هئي ته هُو قانون جو مطالعو ڪري، پر پئرس پهچڻ کانپوءِ هن هر ڳالهه کي لت هڻي ڇڏي ۽ فقط مصوريءَ جي ڪڍ پيو. هو جمهوريت پسند هو ۽ محنت ڪش طبقي لاءِ هن کي بيحد محبت هئي ۽ هن پنهنجي مصوري لاءِ موضوع عوامي زندگيءَ مان کنيا. ٻيو ته هو چوندو هو: ”مصوري انسان جي نظر جي دين آهي ۽ انڪري هن کي اهي شيون پنهنجن تصويرن ۾ آڻڻ گھرجن، جي هو ڏسي سگھي.“
انڪري هو رومانيت جو ائين مخالف هو جيئن رومانيت پسند پنهنجي دؤر ۾ ڪلاسيڪيت جا مخالف ها. هو ڏاڍو اتساهي ۽ گنڀير هو. ڪوربيت خيال ۽ وهمي واقعن کي نظمن ۽ تصويرن ۾ آڻڻ هوڙهيائي ۽ هلڪائي سمجھندو هو. هن جي اها ڳالهه انهيءَ مان واضح آهي، جو جڏهن هڪ سرپرست کانئس اها تقاضا ڪئي ته: ”هڪ ديول ۾ هو فرشتن جون تصويرون ڪڍي.“ تڏهن هن جواب ۾ چيو: ”فرشتا؟ پر مون ته فرشتا ڏٺائي ناهن. مون جو ڪجھه ڏٺو ناهي، ان جي تصوير ڪڍي ڪونه سگھندو آهيان.“
1848ع جي انقلاب کانپوءِ هن جي تصوير سازي جي طرز کي عارضي ڪاميابي حاصل ٿي. هن جي تصويرن ”ڪڪرالو ڪٽيندڙ“ ۽ ”اور نانس (فرانس ۾ هڪ شهر جو نالو) ۾ جنازو“، ڏاڍو ٿرٿلو مچايو ۽ انهن کي ڀوائتيءَ حد تائين ساميوادي سمجھيو ويو. ”اور نانس ۾ جنازو“ نئين نسل ۾ ڏاڍو پسند ڪيو ويو. مون خود اها تصوير ڏٺي آهي. اها سچائي جي ڏس ۾ هڪ سنگ ميل آهي. ان تصوير ۾ هر شڪل پادريءَ کان وٺي سوڳوارن تائين، گورڪن کان ڪتي تائين ايتريءَ سچائيءَ ۽ سگھاري پڻي سان ڪڍي وئي آهي. جو اها جيئري جاڳندي ٿي لڳي. ڪوربيت پهريون جديد مصور هو، جنهن اٽليءَ جي ڪلاسيڪي روايت سان ناتو ٽوڙيو ۽ وائکيءَ حقيقت نگاري ڏانهن رخ رکيو.
1855ع ۾ ڪوربيت هڪ تصوير ڪڍي جنهن ۾ ڪئنواس تي هڪ پاسي پينو، مزدور، واپاري، پادري، چور، چڪار ۽ گورڪن هئا ته ٻئي پاسي هنجا دوست ها. جن ۾ پروڌان ۽ بودليئر به هُئا ۽ ٻنهي ٽولن جي وچ تي هو پاڻ هو ۽ ڄڻ اورنانس جي تصوير ڪڍي رهيو هو. نيپولين ٽين جي زماني ۾ ڪوربيت اختياريءَ وارن تي ڪاوڙجي پيو هو، پوءِ اهي سياست تي اختيار رکندا ها يا فن تي. سياست وارا هن تي انڪري مڇريا جو هن جا موضوع انقلابي ها ۽ فن وارا انڪري مڇريا جو هن جي طرز اطالوي هجڻ بدران ڊچ يا هسپانوي هئي. ان جي باوجود ڇاڪاڻ جو هو حقيقت پسنديءَ جو اڳواڻ هو، هن کي فوجي عزت افزائي آڇي وئي جا هُن ٺڪرائي ڇڏي ۽ جڏهن 1871ع ۾ پئرس ڪميون بغاوت ڪئي، تڏهن هن ان ۾ نمايان بهرو ورتو ۽ فنونِ لطيفه جي ڪميشن جو پريزيڊنٽ مقرر ڪيو ويو. جيئن ته پئرس ڪميون تي قهر ۽ غضب جو جذبو حاوي هو ته ڪوربيت لُوور (Louver) جا شهپارا ان کان بچائي ورتا ۽ فتح جي وَنگ (Arch of Triumph) جو به نقصان ٿيڻ نه ڏنو، پر پوءِ جڏهن ڪميون کي چيڀاٽيو ويو، ته ڪوربيت جون نيڪيون ته وسري ويون، اٽلو هن تي عتاب نازل ٿيو ۽ هن کي گرفتار ڪري ڇهه مهينا سزا ڏني وئي ۽ چار لک فرانڪ ڏنڊ وڌو ويو. ان ڳالهه هن کي ڌوڏي وڌو ۽ جڏهن هو فرانس جي سرحد ٽپي ويو ته هن جي صحت جواب ڏئي چڪي هئي.
هو 1877ع ۾ مري ويو . هاڻي ڪوربيت جون ساڪت زندگيءَ ۽ فطري نظارن واريون تصويرون اهم ليکيون وڃن ٿيون.