وئگنر (Wagner)
(1813ع کان 1883ع تائين)
جرمنيءَ جو مشهور رچيندڙ (ڪمپوزر) هيو، هن جو جوانيءَ ۾ شيڪسپيئر جي ڊرامن سان، بيدُون سان عقيدت جو اظهار، هن جي اوپيرا ۾ ٿيو، جڏهن پهرين آپيرا ”نڪاح“ 1933ع ۾ مڪمل ڪئي. هن جو مانُ سنگيت جي استاد (Chorus master) ۽ ڪنڊڪٽر (Conductor) جي حيثيت ۾ جرمن آپيرا – گھرن ۾ نهايت وڌي ويو ۽ هن جي ٽيڪنيڪي صلاحيت ۾ به اضافو ٿيو، جيئن هن جي ٽين آپيرا رينزيءَ (Rienzi) مان محسوس ٿئي ٿو، جا 1840ع ۾ لکي وئي هئي. ان آپيرا کي اسٽيج تي آڻڻ کان پئرس ۾ انڪار ڪيو ويو هو. جيئن ئي اها ڊريسڊن (Dresden) ۾ 1843ع ۾ اسٽيج تي آندي وئي، اها ڏاڍي مقبول ٿي. ”اڏامندڙ ڊچ“ (The flying Dutchman) جو، هن جو شاهڪار هيو ۽ 1843ع ۾ اسٽيج تي آندو ويو هو، ان کي ايتري مقبوليت حاصل نه ٿي. هن پوءِ ڪيتريون آپيرائون لکيون، جن جي باري ۾ هن ڪيئي مضمون لکيا، جن ۾ پنهنجون ٿيوريون واضح ڪيائين. انهن ٿيورين جو واضح اظهار هن جي چئن سنگيت ناٽڪن ۾ ٿيو، جي 1853ع کان 1874ع تائين “The ring of Nibelung” جي نالي سان تيار ڪيا. اهي چارئي سلسليوار آپيرا 1876ع ۾ ڪيا ويا. هن کي بئويريا جي بادشاهه لڊوگ II جي سرپرستي حاصل هئي ۽ هن جي زندگي جي طرز ايتري گھڻ خرچي ۽ لُٽائو هئي، جيتري هن جي موسيقي ۾ وڌيڪائي ۽ اَجھلائي هئي. هن ٻيون به ڪيتريون آپيرائون ۽ طربيه لکيون، جن جي تفصيل جي ضرورت ناهي. هتي فقط اهو ڄاڻائي سگھجي ٿو ته هن پاڻ کي يورپ ۾ چوٽيءَ جو موسيقار ثابت ڪيو ۽ موسيقيءَ تي پنهنجي امر ڇاپ ڇڏي. جيتري قدر مون کي ياد آهي ته مون ڪٿي پڙهيو هو ته وئگنر نازي جرمنيءَ ۾ به ڪافي مقبول هيو.