رامبو آرٿر (Rimbaud Aurther)
(1854ع کان 1891ع تائين)
فرينچ شاعر هو. 19 صديءَ جي فرينچ ادب ۾ وڏو انقلاب پيدا ڪيائين ۽ جڏهن هن جي عمر صرف چوڏهن سال هئي، تڏهن هن شاعريءَ جي هر صنف ۾ اختياريءَ سان بغاوت ڪئي. هو نه رڳو هڪ بي چيو ٻار هيو، پر گھر مان به ماءُ پيءُ جي سيکت کان باغي ٿي ڀڄي نڪتو. هن Cabbalistic (يهودي ڳجھي ٽولي جي علم) ۽ علم الڪيميا جي محاورن لاءِ پنهنجي پسند ڏيکاري ۽ هن جا نظم مذهب، سياست ۽ ادبي سُپَت (Orthodoxy) کان بنهه آزاد آهن. 17 ورهين جي عمر ۾ هن پنهنجا بهترين نظم لکيا ۽ اهي حقيقتون جي انساني نظرن کان پوشيده آهن، انهن تي گيت لکيا، جيڪي شاعرن جي ٻن نسلن لاءِ ڄڻ مذهبي صحيفا ٿي پيا. 19 ورهين جي عمر ۾ هن جي شاعرانه زندگي پوري ٿي وئي. فرانس جي مشهور شاعر ورلين سان تعلقات کان ۽ انگلنڊ جي سفر کان پوءِ سندس حواس تهه و بالا ٿي پيا ۽ انهن هن کي هڪ آواره گرد ۽ غيب دان ۾ بدلائي ڇڏيو. 1871ع کان 1883ع تائين، هو ورلين سان گڏ برطانيا ۾ رهيو. انهيءَ دوران هن بهترين نثري ۽ پابند نظم لکيا ها، جنهن ۾ هن پنهنجي اخلاقي ۽ نفسياتي ناڪامين جو ذڪر ڪيو هو. هُن پوءِ شاعريءَ کي مسترد ڪري يورپ ۽ آمريڪا جي اتر اوڀر واري حصن ۾ هڪ رولوءَ جي زندگيءَ گذاري، پويون گھڙيون گھاريون.
اينڊاسٽارڪيءَ، رامبوءَ ۽ بودليئر جي زندگيءَ تي عاليشان جيوِڻيون لکيون آهن، جي مون شايد جيل ۾ نهايت دلچسپيءَ سان پڙهيون. دراصل، رامبو، بودليئر ۽ ورلين فرانس جا عظيم ترين شاعر تسليم ڪيا ويا آهن، پر مان ٽنهي جي زندگيءَ ۾ ايتري بي راهه رويءَ کي سمجھي نه سگھيو آهيان ۽ هنن کي ذهني مريض سمجھندو رهيو آهيان. انساني زندگي، خاص ڪري اهڙي پائي جي زندگي ايڏي ته بيڪار نه آهي، جو ائين نشي يا جنسيات جي نذر ڪري ڇڏجي. دراصل بي راهه رويءَ ۾ به ڪنهن اعتدال جي ضرورت آهي. هونءَ ته افلاطون کان وٺي ليونارڊو ڊاونچيءَ تائين سڀني کي ٿا ٻي جي ٽؤنڪر هئي، پر هنن ان تي پنهنجو جينيس قربان نه ڪيو. ماڻهو سوچي نه ٿو سگھي ته رامبو جي 19 ورهين جي عمر کان پوءِ لکي ها ته ڪيڏا نه شاهڪار لکي ها. غالب چواڻي:
سب کہاں کچھ لالہ و گل میں نمایاں ہوگئیں
خاک میں کیا صورتیں ہونگی کہ پنہاں ہوگئیں
اهو شعر فقط انهن لاءِ نه آهي، جي مري ويا آهن، انهن لاءِ به آهي، جي جيئري ئي آپ گھاتي آهن، جيئرا آهن به، نه به آهن.