هيمنگوي، ارنيسٽ ملر
(1898ع کان 1961ع تائين)
آمريڪا جو عظيم ناول نگار ۽ افسانا نويس. 1921ع ۾ هن ڪجھه وقت پئرس ۾ قيام ڪيو، جتي هن 1925ع ۾ ”اسان جي دؤر ۾“ جي نالي سان ڪهاڻيون لکيون، جي هن جي ننڍپڻ جي باري ۾ هيون ۽ 1926ع ۾ پنهنجو هڪ مشهور ناول ”سج اڀرندو به آهي“ لکيو، جو جلاوطن نسل لاءِ هيو، جيڪو بدحواس ٿي چڪو هو. هن جي شهرت ۾ وڏو اضافو تڏهن ٿيو،جڏهن هن 1929ع ۾ پنهنجو ناول ”اسلحي کي الوداع“ لکيو، جيڪو اسپين جي خانه جنگيءَ جي باري ۾ هيو ۽ نهايت اتساهيندڙ هيو. هن جي ڪهاڻين جو مجموعو ”عورت کان سواءِ مرد“ 1927ع ۾ شايع ٿيو ۽ ”کٽندڙ ڪجھه نه ٿا کڻن“ 1933ع ۾ شايع ٿيو. ان کان پوءِ هن ڪجھه ٻيا ڪتاب لکيا، جن ۾ ”ڏاند سان ويڙهه“ ۽ ”وڏي شڪار“ جهڙوڪ: چيتو، شينهن ، گينڊو، دريائي گھوڙي ۽ جھنگلي مينهن جي باري ۾ غير افسانوي تحريرون شامل هيون. هن مشهور ترين ناول ”گھنڊ ڪنهن لاءِ وڄي ٿو“ (For whom the bell talks) 1940ع ۾ لکيو. (انهيءَ ناول تي فلم به ٺهي هئي ۽ جڏهن مان شاگرد هيم، تڏهن ڏٺي هيم ۽ ان ۾ گئري ڪوپر ۽ گريس ڪيلي مکيه ڪردار هيا.) 1952ع ۾ هن ننڍو ناول ”پوڙهو ماڻهو ۽ سمنڊ“ لکيو جا هڪ تمثيل هئي ۽ انهيءَ تي هن کي ادب لاءِ 1954ع ۾ نوبل انعام مليو. هو ڪيئي سال بيمار ۽ خاموش رهيو. آخر 1961ع ۾ خودڪشي ڪيائين.
هن پنهنجو هر ادبي ڪارنامو هڪ مخصوص، درست ۽ ٺيڪ ٺاڪ ٻوليءَ ۾ لکيو ۽ پنهنجو اسلوب جنهن ديسيءَ ٻوليءَ ۾ لکيو، ان ۾ مترنم خاڪا اڀرن ٿا ۽ هن جو نثر ڇَر وانگر آهي. اهو ان ڳالهه جو اشارو ڏئي ٿو ته هن ۾ نهايت گھرا جذبا سمايل آهن.
هيمنگوي کي زندگيءَ جو پنهنجو دستورِ عمل هو. ان ۾ ڪجھه اصول هيا جي عزتِ نفسي، جرات ۽ سَهپ هيا. هن دنيا جي ڇڪتاڻ ۽ پيڙا واري وايو منڊل ۾ جو ماڻهوءَ کي سمجھوتو ڪرڻو پوي ٿو، ان جي پٽ کوهه ۽ ويڙهه ۾ هو هارائي، تڏهن به هن کي دٻاءُ کي مڙسيءَ سان منهن ڏيڻ گھرجي يا (Grace under pressure) ڏيکارڻ گھرجي. ”پوڙهي ۽ سمنڊ“ جي مکيه ڳالهه آهي ان جو مکيه ڪردار جو نهايت مناسب نموني هلي ٿو، جڏهن هو مانگر وڃائي ٿو ڇڏي، هيمنگ وي ان ڪردار کي نهايت چابڪدستيءَ سان چٽيو آهي. ۽ انهيءَ ناول تي هن کي نوبل پرائيز ملي هئي. هن نهايت انفرادي زندگي گذاري هئي. پر ”گھنڊ ڪنهن لاءِ ٿو وڄي“ ۾ هن سياسي ذميداري ڏيکاري. اهو ڪتاب ان وقت لکيو ويو هو، جڏهن ٻي مهاڀاري لڙائيءَ ۾ آمريڪا گِھرڻ واري هئي.
هيمنگ گوي جي ٽيڪنڪ، هن جي نزديڪي، قرب ۽ آمد ۽ هن جي تخليق ۾ ايڏي دلچسپي هن کي ويهين صديءَ جو نهايت اهم اديب ثابت ڪري ٿي. جيتري قدر مونکي ياد آهي، هن نهايت رومانوي انداز ۾ چار ڀيرا شادي ڪئي هئي. آخر ۾ هن پنهنجي وات ۾ اها رائيفل رکي، ان جو گھوڙو دٻائي خودڪشي ڪئي، جنهن سان هو گينڊا ۽ شينهن ماريندو هو. هن جي موت کان پوءِ ڪيئي ڪتاب لکيا ويا آهن، جيئن هن جي پٽ هن جي ڪهاڻي ”بابا هيمنگ وي“ لکي آهي. هو واقعي عشق کي راند سمجھندو هو. پر ان کي ائين نه کيڏندو هو، جيئن ڳڀرو کيڏندا آهن. ”ٽائيم رسالي“ ۾ هن تي هڪ وڏو مضمون آيو هو، جنهن ۾ انهن جاين جون تصويرون هيون، جتي هو ڪيوبا ۾ رهندو هو. هُن کي پنهنجا خانگي هوائي جهاز ها، جي هو هلائيندو به پاڻ هو.
اسان به ته انهن وانگر حساس اديب آهيون، پر اسان مان گھڻن کي موٽرون آهن؟ بمبئي ۾ جڏهن ارجن شاد ۽ موهني اسان وٽ آيا ته هنن کي ٽئڪسي لاءِ 150 روپيا ڪرايو ڏيڻو پيو.