هڪ مظلوم ۽ مسڪين ماءُ جي
پنهنجي پٽ کي لولي
وڏيرن ڌنان جو مٿو ڪوڙيو،
وڏيرن ڌنان جي نڙيءَ کي نپوڙيو،
وڏيرن ڌنان کي اگهاڙو اُماڻيو،
نڪي اُڀ اُڊڙيو، نه ڌرتيءَ ڪيو ڌوڙيو.
وڏو ٿي ڪجانءِ پُٽ وڏيرن سان ويڙهيون،
ڀڃي تن جا ڇڏجئين، سڀئي ٺٺ ٺيڙهيون،
وڏيرو سڏائي، ٿو ڌرتي تپائي،
ڀڃج چيلهه تنهن جي، ڀلي ڏي پيو ريڙهيون.
سڌيون تنهن کي سِرَ ۾، تون ٺوڪج ڪهاڙيون،
اکين منجهه جهو ڪج، انهيءَ جي اُماڙيون،
سڀئي تخت ۽ تاج ڇڏجينس ساڙي،
ڇڏج تنهن جا ڊاهي مڙئي محل ماڙيون.
وڏيرو سڏائي، ڪري قهر ڪارا،
ڦٻائي غريبن جا، ٻنيون ۽ ٻارا،
دعا ٿي ڪريانءِ، وڏو وِير ٿيندين،
ڪجئين ظالمن کي، پٺن هيٺان ٽارا.
وڏو ٿي ڪجئين پٽ، وڏيرن تي حملا،
ڀڃي تن جا ڇڏجئين، سڀئي ڪوٽ بنگلا،
لٽيا ۽ پٽيا جن، پکا پڊ تنهنجا،
ڪري سي قهاري، ڇڏج تون به ڪنگلا.
ڪيا مِٽ تنهنجا جنهن نانگي نڌڻڪا،
ڀڃج تون به تنهن جا، مُڪن سان مڻڪا،
ڇڪج تنهن ته ظالم جي ڇوڙي تون ابتي،
ڇڏج تنهن جي بت تي نه صدري سٿڻ ڪا.
ڪُٺو پيءُ تنهنجو، جنهن ڪاري ڪٺور،
ڪري تون به تنهن کي، ڇڏج ڀور ڀور،
تَڪيو جنهن هو تنهنجي مٺيءَ ڀيڻ کي،
ڪجئين تون به تنهن جي ڦَرن جي ڦلهور.
(ماءُ پٽ کي پنهنجو حال ٿي ٻڌاءِ)
گهُرائي جنهن ٿاڻي تي، تنهنجي امڙ،
هڻايائين تنهن کي جوتا ۽ ٿڦڙ،
ڏيان پنهنجي ٿڃ جو ٿي توکي قسم،
ٿجان تون به تنهن لاءِ، ڪو بَرَ جو بگهڙ.
(ماءُ پٽ کي هدايت ٿي ڪري)
کسي هئي ٻني جنهن ته، تنهنجي ابي کان،
ڪُٽج تون به تنهن کي ته سنڌي جُتي سان،
سڀئي هيڪ جيڏا، تون ساٿي بنائي،
ڦُري وٺج جاگير، جاهل جَڏي کان.
(ماءُ پٽ کي وڏيرن جي بهادريءَ ٿي ٻڌاءِ)
جو ظالم وڏيرو، سو ٿاڻي جو ڀڙوو،
ڪُهي قوم کائي، حرامي پيو حلوو،
تڪي ٿو سو پاڙي جي نياڻيءَ کي پاپي،
مگر سندس گهر ۾، چارئي پهر چڪلو.
جو ظالم وڏيرو، سو ٿاڻي جو ڪُٽڻ،
پُڇي سنتريءَ کان پوءِ ويندو مُٽڻ،
مگر جي نه موڪل مليس سنتريءَ کان،
ڀِڄائي ڇڏيندو پو ساري سُٿڻ.
(ماءُ پٽ کي فتح جو يقين ٿي ڏياري)
سبب ئي نه آ، ڪو ٽري انقلاب.
ٿو اُڀري فتح جو، اجهو آفتاب.
هي لوڀي، هي پاپي، هي ويڪو وڏيرا.
سڀئي پائي پائيءَ جو ڏيندا حساب.
(ماءُ پٽ کي دعا ٿي ڪري ۽ آٿت ٿي ڏئي)
دعا ٿي ڪريانءِ ته ”سرويچ“ ٿيندين،
جي قومن جا قاتل، تون تن کي دَسيندين،
ڪري سنڌ سوئرن کان آجي او! پٽڙا،
ڏيا ڏيهه ساري ۾ ٻاري ڇڏيندين.
هن ڍيڍ وڏيري کي، وٽاڙن سان ڪُٽي ڇڏ،
ڏئي ننهن نڙيءَ تي، تون سندس ساهه گهُٽي ڇڏ،
سُوَر خور انهيءَ جو تون لٽج لاشن لَيَن ۾،
سندس پٽ حراميءَ کي جوڙن ۾ جُٽي ڇڏ.
وڏا وڏيرا وري به کاشا، ننڍن جي مُنهن تي مليو ڪي دانگيون،
رڍن جي ڌڻ جي ڌنار ڌنا انهيءَ جون اڳڙيون جنهين اورانگيون،
انهن کي سوئر ڪٺور چئون يا چٽر گڏهه جا ڦروٽ ڪوٺيون،
عوام چئي ٿو انهن جون ڇاتيون ڇَتين سان ڇُرڙي ڇنون ۽ ڇانگيون.
پنهنجون ست ئي پيڙهيون، پيڙهيون پنهنجا پيڙهيا پوٽا پٽ،
پاڻ تي پاپ ڪرڻ ۾ آهن، چور وڏيرا ٿاڻا جُٽ،
پاڻ کي هاڻي پڪا پختا، وعدہ وچن ڪرڻا پوندا،
ٻڌيءَ جي ٻَنڌڻ ۾ ٻڌجي، ٻارينداسين تن کي ٻُٽ.
پاڻ سڀن جا ويري ساڳيا، پاڻ سڀن جا ساڳيا چور،
پاڻ سڀن جا ڦورو ساڳيا، پاڻ سڀن لئه ڍڳا ڍور،
پنهنجي قسمت ۾ ايئن ڪونهي، قيامت تائين ڪُٽبا رهون،
هيڪر جيڪر هڪ ٿي پئون، پو لهندا سارا هينئڙي هور.
جتي به ڪو ظلم ٿئي، اُتي جي سڀ پُڄي وڃون،
ته ظالمن سندي ميان، هڏي هڏي ڀڃي وجهون،
نڙيءَ مٿي لتون ڏئي، ڪڍونس ٿڃ وات مان،
هي شرط آ ته جيڪڏهن انبوهه ٿي اچون اچون.
[جاتي تعلقي ۾ حيوان ماڻهن پاران ”ڌنان“ نالي هڪ ڌنار عورت جي لڄ لُٽي، مٿو ڪوڙي اگهاڙو گهر اُماڻن واري واقعي تي لکيل]