مذهب

آقا ﷺ

ابدال بيلا لکي ٿو ”هي ڪتاب هڪ ٻانھي پاران پنھنجي ۽ سڄي ڪائنات جي آقا ﷺ  جي لاءِ تبرڪ جو هڪ هديو آهي.  ٻيو تہ هن ڪتاب ۾ پنھنجي علميت، فوقيت، عظمت، خطابت يا پنھنجي ڪنھن مسلڪ جو حوالو ڪونھي. ڪٿي بہ بحث نہ ڇيڙيو اٿم. بنا سبب جي ڪو واقعو ٻيھر لکي پڙهندڙ کي ٿڪايو نہ اٿم، نہ مونجهاري جو شڪار ڪيو اٿم ، ڪوشش اها ئي ڪئي اٿم تہ پڙهڻ وارو جيڪو پڙهي رهيو آهي ، اهو زماني ترتيب سان، سڀني تفصيلن سان، ان منظر ۾ ايئن وڃي گڏجي، جو هو پاڻ کي ان جو شاهد سمجهي، ڄڻ هو سڀ ڪجهہ ڏسي رهيو هُجي ۽ اهو سڀ مٿس وهي واپري رهيو هُجي.“

  • 4.5/5.0
  • 25
  • 4
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • يوسف سنڌي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book آقا ﷺ

آقاﷺ نسب جو شجرو

آقاﷺ نسب جو شجرو

هڙئي نبي اعليٰ نسل مان هوندا آهن، نسل به سڀ انسانن جي ابي آدم عليه السلام کان شروع ٿيا. ان لڙيءَ مان ادريس عليه السلام آيو. پوءِ سندس پوٽو نوح عليه السلام اتان کان ٿيندو. انبيائن جي لڙيءَ ۾ سيدنا ابراهيم عليه السلام جو ظهور ٿيو. پوءِ سندس فرزند سيدنا اسماعيل عليه السلام جي سٺهين پيڙهيءَ مان نبين جي امام آقا عليه السلام جي آمد ٿي.
حضرت آدم عليه السلام کان حضرت اسماعيل عليه السلام تائين آيل ماڻهن جا نالا تاريخ ۾ مڃيل حد تائين لکيل ڪونهن. انومان آهي، قلم جي ايجاد به سيدنا نوح عليه السلام جي ڏاڏي حضرت ادريس عليه السلام ڪئي هئي، جنهن کي خدا قلم سان لکڻ سيکاريو. بهرحال سيدنا اسماعيل عليه السلام جي چاليهين پيڙهيءَ مان ’عدنان‘ ٿيو، جنهن کانپوءِ سڀني پيڙهين جو احوال تاريخ ۾ تفصيل سان لکيل آهي، ان ئي ’عدنان‘ جي ويهين پيڙهيءَ مان آقا ﷺ جي ولادت ٿي.
عدنان پهريون ماڻهو هو، جنهن ڪعبي تي ڪپڙي جو غلاف چاڙهيو. عدنان، عدنان مان ماخوذ آهي، جنهن جي معنيٰ آهي بيهڻ وارو. اهو ڇهين صدي قبل ميسح ۾ شاهه بابل ۽ عراق جي بخت نصر جو همعصر هو. سندس گهر واريءَ جو نالو مهده بنت اللحم بن جلحب بن جديس بن جا ثربن ارم هو.
”معد بن عدنان“ بخت نصر جي دور ۾ ٻارنهن ورهن کان به ننڍي وهيءَ جو هو. چون ٿا ته معد به اتي ئي هو، جتي بخت نصر تباهي مچائيندو فلسطين ۾ پي ڦريو. اها 586 ق. م جي ڳالهه آهي، ان دور ۾ نبي ارمياءَ عليه السلام کي الله وحي موڪلي ته معد بن عدنان کي پاڻ سان وٺي وڃ ۽ هو کيس وٺي ويو. الله کيس ٻڌايو ته هن جي پيڙهيءَ مان آخري نبي پيدا ٿيڻو آهي. ارميا عليه السلام وڏي شان ۽ عزت سان معد کي ساڻ وٺي شام پهتو، جتي هن بني اسرائيل سان پرورش پاتي. اتي ئي معانه بنت جوشن بن جاهه بن عمرو بن برت بن جرهم سان پرڻيو پوءِ عرب جي اُپٻيٽ ۾ موٽي آيو.
”نزار“ معد جو پٽ هو، نزار جي معنيٰ آهي غير معمولي (يگانه روزگار). چون ٿا ته هن جي اکين ۾ خاص چمڪ هئي، جيڪا ڄمندي ئي سندس پيءَ معد کي نظر آئي ته آخري رسول آقا ﷺ هن جي پيڙهي مان ئي ٿيندو. تنهنڪري اهو نالو رکيو ويس. سندس امڙ جو نالو ”سوده“ هو، سوده بنت عڪ بن اتربت بن عدنان.
”مضر“ نهايت سهڻو ۽ سيبتو نزار جو پٽ هو، مضريه مضيره مان ماخوذ آهي. جيڪو اڇي ۽ اجري کير کي چئبو آهي. سندس گهر واريءَ جو نالو رباب هو، رباب بنت عيدة بن معد بن عدنان .
”الياس“ جي معنيٰ به بهادر ۽ سورمو آهي. پاڻ هو به اهڙو ئي. بنو اسماعيل کي، اسماعيل عليه السلام جي طريقي تي هلايائين. تير اندازيءَ سان گڏ حڪمت ۽ ڏاهپ سيکاريائين. الياس بن مغيره جي امڙ رباب ئي هئي، ۽ سندس زال جو نالو ليليٰ هو. ليليٰ کي خندف به چيو ويندو هو. ليليٰ بنت علوان بن عمران بن الحاف بن قضاءِ، اِها ئي الياس جي پٽ ’مدرڪه‘ جي ماءُ هئي،
مدرڪه جو اصلي نالو ”عمرو“ هو، هڪ سفر ۾ کيس جهنگلي سَهن کان ڊڄي ڀڄندڙ اُٺ هٿ چڙهي ويا. ”هٿ چڙهڻ واري“ کي مدرڪه چيو ويندو هو. ايئن سندس نالو عمرو جي بدران مدرڪه پئجي ويو. سندس زال جو نالو ”سلميٰ بنت اسلم بن الحاف بن قضاء“ هو. اها ئي مدرڪه جي پٽ خزيمه جي ماءُ هئي .
”خزيمه“ خزمه جي بگڙيل شڪل آهي، جيڪا کجيءَ جهڙي ان ننڍي وڻ کي چئبو آهي، جنهن جي ڦڙن مان ٽوڪريون ٺهنديون آهن، اعليٰ اخلاقي قدرن وارو خزيمه بن مدرڪه دين ابراهيميءَ تي قائم هو. سندس پُٽ ڪنانه جي امڙ عوانه هئي، هند به ان جو ئي نالو هو، بنت سعد بن قيس بن عيلان.
”ڪنانه“ تيرن سان ڀريل ترڪش کي چئبو آهي، هو پنهنجي قوم جي لاءِ امن جي ضمانت هو. بهادر، سگهارو ۽ علم ۽ گيان وارو. چون ٿا ته هڪ ڀيري هن کان خواب ۾ پُڇيو ويو ته هنن مان ڇا کپئي؟
لئه ۽ ٺٺ ٺانگر
محل ۽ ماڙيون يا مال ۽ متاع
هن جواب ڏنو
اهي هڙئي شيون
چون ٿا ته اهي سڀئي نعمتون قريش کي مليون. ڪنانه بن خريمه جي پُٽ نضر جي امڙ ’تبره‘ هئي، تبره بنت مروه بن اذبحه بن طانجه .
”نضر“ جو چهرو گهڻو چمڪندڙ ۽ هشاش بشاش هو، سندس چهرو ڏسي ئي سندس نالو رکيو ويو. چيو وڃي ٿو ته قريش هن جو ئي لقب هو. نضر جي پُٽ مالڪ جي امڙ جو نالو عاتڪه هو، جيڪا عڪرشعه به سڏبي هئي، بنت عدوان، جنهن کي حارث به چيو ويندو هو. بن عمرو بن عيلان بن مضره.
’مالڪ‘ جي ڪنيت ابو حارث هئي، سندس هڪ چوڻي مشهور آهي؛ ”سهڻا چهرا عيبن کي لڪائي ٿا ڇڏين. جڏهن سندس عيب ظاهر ٿين ته پوءِ سندن صورت تي نه وڃو.“
مالڪ جي پٽ فهر جي امڙ جندله هئي، بنت عامر بن حارث بن مضاض بن زيد بن مالڪ ، جيڪا قبيلي جرهم مان هئي.
فهر تريءَ جيتري پٿر کي چئبو آهي. ڪنيت ابو غالب هيس، هڪ چوڻ اهو آهي ته فهر جو لقب قريش هو. ڪي چون ٿا ته سندس امڙ جندله ئي سندس نالو قريش رکيو هو. ڇو ته ماڻهنس کي سمنڊ جي وڏي مڇي قرش گهڻو وڻندي هئي، جنهن کي پاڻ وهيل چوندا آهيون. ايئن جندله ئي پٽ جي قوت، طاقت، رعب ۽ دٻدٻو قائم رکڻ جي لاءِ کيس اهو نانءُ ڏنو.
”غالب“ جي ٻي پٽ تيم الادرم جي نسبت سان هن جي ڪنيت ابو تيم هئي، هڪ ڄاڙي ڀڳل هئڻ سبب تيم کي الادرم به چيو ويندو هو. چون ٿا ته غالب بن فهر ڪاهن (ڀوپو) هو، سندس پٽ لوي جي امڙ عاتڪه بنت يخله بن الفضر بن ڪنانه هئي.
”لوي“ لوا يعني جهنڊي مان ماخوذ آهي، اهو وڏو عالم ۽ دنيادار شخص هو، ڏاهپ ۽ سمجهه وارو هو. سندس هي قول مشهور آهن.
جنهن نيڪي ڪئي، ان جي نيڪي ڪڏهن به ختم نه ٿيندي.
لڳاتار ان جو ذڪر ٿيندو رهندو
ضروري هي آهي ته
جنهن سان اها نيڪي ڪئي وڃي ، اهو ئي اُن جو ذڪر ڪري.
۽ جنهن نيڪي ڪئي اهو خاموش رهي
هي پنهنجي چڱائيءَ جو چوٻول نه ڪري ،
لوي بن غالب جي پٽ ڪعب جي امڙ ماويه بنت ڪعب ابن القيعس، جنهن کي نعمان به چيو ويندو هو، بن جيسر بن سيع الله بن اسد بن ويره بن تخلب بن ملوان بن عمران پٽ الحاق بن قضاعه هئي.
ڪعب وڏين کُڙين ۽ ڊگهي قد واري کي چئبو آهي . ڪعب بن لوي پنهنجي وقت جو گهڻو. معزز شخص هو، سندس عزت ۽ وقار اُن مان پڌرو آهي ته سندس وفات کانپوءِ سال جي مقرري سندس ئي نالي سان ٿيڻ لڳي.
هو عرب جو ڪئلينڊر بنجي ويو،
اهو سلسلو ’عام الفيل‘ تائين جاري رهيو، چيو وڃي ٿو ته ’يوم عروبه‘ جو نالو بدلائي ’يوم جمع‘ هن ئي رکيو هو. هن جي ڪنيت ابو مصيص هئي. سندس زمانو آقا ﷺ کان 560 سال اڳ جو هو، هو خطبو ڏيندو هو ته شروعات ”اما بعد“ سان ڪندو هو. پوءِ اهو ئي رائج ٿي ويو. سندس پُٽ عدي سيدنا عمر بن خطاب جو وڏڙو (جد امجد) هو.
ڪعب جي ”پٽ“ مره جي امڙ فخشسيه هئي، جيڪا شيبان بن محارب بن فهر بن مالڪ بن ڪنانه جي ڌيءَ هئي ،
”مره“ هڪ ئي وقت طاقت ۽ تلخ جي لاءِ استعمال ڪيو ويندڙ لفظ آهي، مروه ڪعب جي ڪنيت ابو يقظ هُئي، سندس پٽ، قيم سيدنا ابوبڪر ۽ سيدنا طلحه جو وڏڙو هو، هن جي ئي پٽ يقظ جي پيڙِهيءَ مان ”بنو مخزوم“ هو، جنهن جي نسل مان ’ابو جهل‘ هو. مروه بن ڪلاب جي پٽ ڪلاب جي امڙ هنده هئي ، هنده بنت سرير بن ثعلبه بن الحارث بن مالڪ بن ڪنانه بن خزيمه.
ڪلاب شڪار جو شوقين هو، ڪلاب بن مروه شڪاري ڪتا سانڍيندڙ شڪاري هو. ماڻهن اُن ڪري سندس نالو ’ابن مره‘ وساري کيس ’ڪلاب‘ سڏڻ شروع ڪيو. سندس وڏي پُٽ جي ڪري سندس ڪنيت ابو زهره هئي، اهو پهريون شخص هو جنهن خدا جي گهر ۾ سون جون ٻه تراڙيون سجايون، سندس ئي ٻي نمبر ناليواري پُٽ جو نالو قصي هو.