شق صدر
بيبي حليمه ٻُڌائي ٿي: اسين منٿ ميڙ ڪري ۽ مڪي ۾ وبائي مَرض جي ڊپ جي ڳالهه ڪري پاڻ ﷺ کي واپس وٺي آياسين. هڪ سال کانپوءِ وعدي موجب پاڻ ﷺ کي مڪي وٺي وياسين. سندن عمر ٽي سال ٿي چڪي هئي. پاڻ ڏاڍو صحتمند، خوش ۽ خرم ۽ ڀڄڻ ڊڪڻ وارو ٻارڙو هو. سيده آمنه پنهنجي پُٽڙي کي ڏسڻ جي بي تاب هئي، اسين ممتا جي محبت جي شدت ڏسندا رهياسين. اسانجون دليون هن برڪتن ڀريي ٻار کي پاڻ کان ڌار ڪرڻ جي لاءِ تيار نه هيون. ،دل چيو ٿي ته ڪو اهڙو بهانو يا واقعو ٿئي جو اهو خوش نصيب ٻارڙو ڪجهه وقت اڃا به اسان وٽ ئي رهي. هن جي ڪري اسان تي جيڪي نعمتون ۽ برڪتون جاري آهن، سي ڪجهه وقت اڃا به جاري رهن. اسانجي خوشبختي چئجي جو انهن ڏينهن حقيقت ۾ مڪي ٻارن جي اندر وبائي بيماريون پکڙيل هيون. سيده آمنه پاڻ به انهن بيمارين جي ڪري بي چين ڏسڻ ۾ آئي. اسان هڪ ڀيرو ٻيهر سيده آمنه کي عرض ڪيو، منٿ ميڙ ڪئي، ٻارڙي جي صحت ۽ زندگيءَ جو واسطو ڏنو ۽ گذارش ڪئي ته ٻارڙي کي ڪجهه وقت اڃا به اسان وٽ رهڻ ڏيو. نيٺ سيده آمنه اسانجي ڳالهه مڃي ورتي ۽ اسين برڪتن ڀريو اهو ٻارڙو ٻيهر پنهنجي خانه بدوش بستيءَ ۾ کڻي آياسين.
بابرڪت ٻارڙي کي ايندي اڃا ٻه يا ٽي مهينا ئي مس گذريا هئا جو هڪ عجيب واقعو ٿيو، پاڻ پنهنجي رضاعي ڀاءُ عبدالله سان گڏ گهر جي پٺيان ٻڪريون چاري رهيا هئا، ٻيئي هم عمر هئا. کيڏندا ٻڪريون چاري رهيا هئا. ماني جي مهل آئي ته آقا ﷺ پنهنجي رضاعي ڀاءُ کي چيو ته گهران وڃي ماني کڻي اچ. اڃا اهي ڳالهيون پي ٿيون جو آسمان تي ٻه وڏا اڇا پکي ظاهر ٿيا. پوءِ هو سفيد پوش انسانن ۾ بدلجي ويا ۽ آقا ﷺ ڏانهن وڌيا. رضاعي ڀاءُ عبدالله اهو منظر ڏسي هُڄي ويو. ڊوڙندو گهر آيو. گهر ۾ سانئڻ حليمه ۽ ابو شيما ٻئي موجود هئا. عبدالله روئندي روئندي چوڻ لڳو... منهنجو قريشي ڀاءُ..
کيس ڇا ٿيو ؟
ٻه سفيد پوش آيا
پوءِ ؟
هنن سندس پيٽ ڦاڙي ڇڏيو.
سانئڻ حليمه ۽ ابو شيما گهٻرائجي مُٺيون ڀيڙي اوڏانهن ڀڳا.
ڏٺائون پاڻ سڳورا ﷺ بيٺا آهن، البت رنگ ڦڪو ٿيل اٿس.
سائنڻ حليمه کيس گلي لڳايو، پوءِ ابو شيما ڀرسان ويهي پيار ڪيس ۽ پُڇيس.
ڇا ٿيو پُٽ ؟
پاڻ ﷺ ٻڌايو ته ٻه سفيدپوش همراھ آيا هئا. هو پهرين آسمان تي ٻن وڏن پکين جي صورت ۾ نظر آيا. هڪ ٻي کان پُڇيو، هي ئي آهي؟ ٻي چيو. هائو. پوءِ هو زمين تي لٿا. پير پَٽ تي لڳندي ئي هنن جي شڪل انسانن جهڙي ٿي ويئي. پوءِ هنن مونکي جهلي پٽ تي ليٽائي منهنجو پيٽ ۽ سينو چيري ڇڏيائون. جسم ۾ اندر هٿ وڌائون ۽ منهنجي دل ڪڍي اُن مان ڪو ڪارو ٽڪرو وڍي اڇلايائون. پوءِ پيٽ ۽ سيني تي هٿ ڦيريائون ته اهو اهڙي جو اهڙو ٿي ويو.
سانئڻ حليمه ٻڌائي ٿي ته بابرڪت قريشي ٻارڙي جي واتان اها ڳالهه ٻُڌي اسين ٻيئي زال مڙس گهٻرائجي وياسين، ابوشيما، بيبي حليمه کي چوڻ لڳو: ان کان اڳ جو ٻارڙي کي نقصان رَسي، کيس واپس ڪري ٿا اچون.
ٻيئي ڊڄي ويا،
هنن سمجهيو ته ڪنهن جن ڀوت جو واسو آهي. هنن پنهنجي طرفان مڪمل تسلي ڪئي ته ٻارڙي جي جسم تي ڪوبه زخم جو نشان نه هو، نه ئي وري ڪٿي ڪو رت جو نشان. ٻنهي زال مڙسن پنهنجون پنهنجون سواريون پلاڻي ٻي ڏينهن ئي کيس وٺي روانا ٿي ويا. رستي ۾ کين يمن مان ايندڙ ڪجهه يهودين جو قافلو مليو، جن ٻاڙي کي ڏٺو ته بيهي رهيا ۽ اسان کان موڪل وٺي ٻارڙي کي اُٿلائي پٿلائي ڏسڻ لڳا. ڪنهن مهل چهري کي ٿي ڏٺائون ته ڪنهن مهل ڪلها. ڪنهن مهل وري ڪلهن جي وچ ۾ چيلهه کي. پوءِ چيائون:
ايندڙ وقت ۾ هي وڏي مرتبي وارو ٿيندو.
چوڻ لڳا. هي ٻارڙو اسانکي ڏيو ته اسين کين پنهنجي ڏيھه وٺي وڃون. بيبي حليمه ۽ سندس گهرواريءَ وڏي مشڪل سان اُن قبيلي مان جند ڇڏائي ۽ سرڪار ﷺ کي وٺي مڪي پهتا.
مڪي پهتا ته هڪ ٻيو واقعو ٿيو.
مڪي جي ڀرسان هو هيڏانهن هوڏانهن ٿيا ته پاڻ سڳوارا ڪيڏانهن گم ٿي ويا. هنن ڏاڍو ڳوليو، پر کين نه مليو. سائنڻ حليمه روئيندي سيدنا عبدالمطلب وٽ پهتي.
چيائين سردار اوهانجي شهر جي هڪ ڪنڊ تي اوهانجو پوٽو گم ٿي ويو آهي.
سيدنا عبدالمطلب ڪعبي جي دروازي تي اچي ڪڙو کڙڪايو. سندس اکين ۾ لُڙڪ هئا. ٻاڏايائين: اي الله منهنجو شهسوار مونکي موٽائي ڏي. اهو تون ئي ته آهين. جنهن سندس نالو محمد ﷺ رکيو.
چپن تي يتيم پوٽي جي سلامتيءَ جون دعائون جاري هيون.
هيڏانهن هوڏانهن ماڻهو ڊوڙيا.
ورقه بن نوفل هڪ ٻي قريش سان گڏ پاڻ سڳورن کي ڳولهي، سيدنا عبدالمطلب وٽ آندو. سيدنا پاڻ سڳورن کي چُميو، ڪلهي تي ويهاري ڪعبي جو طواف ڪيو. خدا جو ٿورو مڃيو ۽ سيده آمنه وٽ وٺي آيو.
سيده آمنه پنهنجي لعل کي ڇاتيءَ سان لڳائي ويٺي هئي.
سندس اکين ۾ خوشيءَ جا لڙڪ هئا.
سانئڻ حليمه ۽ سندس خاوند ابوشيما چوڻ لڳو، الحمدالله رضاعت جي مدت پوري ٿي.
سيده آمنه چوڻ لڳي. اڃا ڪجهه مهينا اڳ اوهين ضد ڪري ۽ زور ڀري ٻارڙو مون کان وٺي ويا هئا ۽ هاڻ اوچتو کيس واپس وٺي ِِآيا آهيو، سچ ٻڌايو ته اصل قصو ڇا آهي؟
بيبي حليمه ۽ ابوشيما کيس شق قصدر جو سڄو واقعو ٻڌايو.
سيده آمنه چيو: ڇا اوهانکي ڪنهن جن ڀوت جي واسي جو ڊپ آهي؟
هو خاموش رهيا،
سيده چيو: ٻُڌو ! ايئن بلڪل نه آهي. خدا جو قسم هن تي شيطان قابو پائي نٿو سگهي.
منهنجي دل جي ٽڪري جو وڏو شان آهي. هن جو مرتبو مٿانهون ٿيندو.
چيائين، آءٌ اوهان کي هن جي ولادت جو قصو ڇو نه ٻڌايان؟
بيبي حليمه ۽ ابو شيما وراڻيو. جي بلڪل ٻڌايو.
سيده آمنه چيو، جيترو عرصو هي ٻارڙو منهنجي پيٽ ۾ رهيو، مونکي ڪابه تڪليف نه ٿي.
پوءِ پاڻ ٻارڙي جي جنم مهل پنهنجي جسم مان هڪ اهڙو الاهي نور نڪرندي ڏٺو. جنهن سان شام جا محل روشن ٿي ويا. اهو به ٻُڌايائين ته ٻارڙو پيدا ٿيو ته هو پٽ تي هٿ ٽيڪي ڪنڌ کڻي آسمان کي تڪڻ لڳو هو.
سيده چيو: چڱو ڪيوَ.. جو منهنجي ٻچڙي کي مون وٽ وٺي آيا آهيو.
دل ۾ ڪا ڳالهه نه رکجو. جيڪو به ڊپ اٿوَ اهو ڪڍي ڇڏجو.
منهنجو هي ٻارڙو وڏي شان وارو آهي.
بيبي حليمه ۽ ابوشيما سندس ها ۾ ها ملائي.
اُنهن برڪتن جو ذڪر ڪيو ، جيڪي هن ٻارڙي جي ڪري سندس گهر ۾ آيون هيون. اُٺڻ ۽ ان جو کير، سندس پنهنجي جسم جي سگهه، پوءِ رستي ۾ ملندڙ قافلي جو زور ته ٻارڙو کين ڏيو. پوءِ بيبي حليمه هڪ واقعو ٻڌايو. چيائون آءٌ رسول ﷺ جي ڳولا ۾ ٻاهر نڪتيس. کيس ڳوليندي ڏٺم ته ٻڪرين جي ڌڻ سان گڏ سندس ڌيءَ شيما به هئي. گڏوگڏ رسول الله به. مٿي آسمان تي تيز اُس، گرمين جي مُند هئي، بيبي حليمه چوي ٿي ته آءٌ پنهنجي ڌي تي ڪاوڙيس ته ههڙي گرم مند ۾ ٻارڙي کي ٻاهر وٺي آئي آهين.
شيما وراڻيو: امان ! هيڏي اُس ۾ به منهنجي قريشي ڀاءَ کي اُس نه ڇهيو. هڪ ڪڪر جو ٽڪرو هن جي مٿان ڇانورو ڪري هلندو ٿو رهي. جڏهن هي بيهي ٿو ته ڪڪر به بيهي ٿو رهي، هلي ٿو ته ڪڪر به هلڻ ٿو لڳي.
بيبي حليمه ۽ ابوشيما حارث بن عبدالعزيٰ، رسول الله ﷺ کي سندس امڙ وٽ ڇڏي موٽي ويا. پوءِ جي ڏينهن ۾ رسول الله ﷺ شق صدر جو واقعو جنهن تفصيل سان ٻڌايو، اهو هن ريت آهي.
فرمايائون:
”منهنجي رضاعي امڙ، بني سعد بن بڪر مان هئي. مون ڀاءُ کي چيو ته وڃ، امان کان ماني وٺي اچ. هو ماني کڻڻ ويو ۽ آءٌ ٻڪرين وٽ هئس، جو ٻه اڇا پکي آيا. هڪ ٻي کي چيو : هي ئي آهي ؟
ٻي وراڻيو؛ هائو.
پوءِ ٻنهي وڌي مونکي جهليو ۽ ليٽايو،
پوءِ پيٽ ڦاڙي دل ڪڍيائون ۽ اها چيري اُن مان ٻه ڪاريون ٻوٽيون ڪڍيون.
پوءِ هڪ ٻي کي چيو؛ برف جو ٿڌو پاڻي آڻ،
اُن پاڻيءَ سان هن منهنجو پيٽ ڌوتو.
پوءِ برف جي ٿڌي پاڻيءَ سان منهنجي دل صاف ڪئي.
پوءِ هڪ چيو سڪنيت ۽ دل جو سڪون آڻ.
پوءِ اها دل تي ڇڙڪي ويئي
هڪ وري چيو؛ صاف سُبي ڇڏ.
هن سُبي ڇڏي ۽ منهنجي دل تي نبوت جي مهر هڻي ڇڏي.
هڪ وري ٻي چيو: هن کي ساهميءَ جي هڪ پُڙ ۾ ويهار ۽ ٻي پُڙ ۾ هڪ هزار اُمتي. مون ڏٺو ته هزار وارو پڙ مٿي کنيل هو، هلڪو هو. مونکي ڊپ هو ته مون تي ڪري نه پوي. پوءِ هن چيو، جيڪڏهن سڄي اُمت به گڏ توري وڃي ته به هي ڳرو ٿيندو. پوءِ هو مونکي ڇڏي هليا ويا. آءٌ ڊنل هئس. منهنجي رضاعي امڙ آئي ته مون کيس سڄي ڳالهه ڪري ٻڌائي، هُن منهنجي رضاعي پيءُ کي چيو ته ٻارڙي جو دماغ صحيح ڪونهي، هُنن منهنجي لاءِ دعا گهري، سواري تيار هئي، مونکي پاڻ سان گڏ ورتو ۽ مڪي پهچي ويا. پوءِ هنن منهنجي ماءُ کي چيو اسان امانت واپس ڪئي. پنهنجي ذميداري پوري ڪئيسين. منهنجي امڙ سڄو قصو ڪري ٻڌايو ۽ اُلڪو نه ڪيائين. چيائين منهنجو ٻچڙو وڏي شان ۽ مرتبي وارو آهي، هن کين ٻڌايو ته منهنجي جنم تي نور سندس جسم مان ڪيئن نڪتو ۽ شام جي محلاتن کي روشن ڪري ڇڏيو.
روايت آهي ته شق صدر جو واقعو ٽي ڀيرا ٿيو.
پهريون ڀيرو اهو ئي ٽن سالن جي وهيءَ ۾ بني سعد بن بڪر جي قبيلي ۾ رضاعت جي دوران، جڏهن بيبي حليمه کين پنهنجي امڙ وٽ مڪي ڇڏي ويئي. ٻيو ڀيرو شق صدر جو واقعو چاليهن سالن جي عمر ۾ پهرين وحي اچڻ کان ڪجهه عرصو اڳ. اهو ڪلام لهڻ کان اڳ، جيڪو ڪنهن جبل تي لاٿو وڃي ها ته اهو ان ڪلام جي وزن سبب ذرا ذرا ٿي وڃي ها. ٽيون ڀيرو شق صدر جو واقعو اٺيتاليهن سالن جي عمر ۾ اُن وقت ٿيو، جڏهن ٻن صدمن کانپوءِ هڪ ٻيو انتهائي غير معمولي سفر. ٻه عظيم صدما رسول الله ﷺ جي بهترين گهر واري خديجهرضه جي وفات ۽ رسول الله ﷺ جي سرپرست چاچي سيدنا ابو طالب جي وفات جو صدمو هو ۽ انتهائي غير معمولي سفر زمين کان زمين ۽ زمين کان آسمان جو سفر- سڄي جسم ۽ جان سان.
پهرين شق صدر جي دوران ٻُڌايو ويوته سينو چيرڻ کانپوءِ، دل ڪڍي چيري وڃي ٿي ۽ دل جي اندران ٻه ڪاريون ٻوٽيون ڄڻ ڄميل رت ڪڍي ڦٽيون ڪيون ويون. ٻڌايو ويو ته اهو شيطان جو حصو آهي، هر انساني دل ۾. جڏهن انسان ڄمي ٿو ته شيطان کيس ڇُھي ٿو وٺي، سواءِ ابن مريم جي. ابن مريم عليه السلام ان ڪري ته هو پنهنجي امڙ جي هنج ۾ ڳالهائڻ جي قدرت وٺي آيو هو. هن ان گهڙيءَ پنهنجي پيغمبريءَ جو به اعلان ڪري ڇڏيو هو، پوءِ جي ڏينهن ۾ شق صدر جي واقعن ۾ دل ته چيري ويئي، پر اُن جي اندران ڪا شئي نه ڪڍي ويئي. هر ڀيري اُجريل اڇي براق برف جهڙي نور جو ڳڱاٽيل پيڪٽ دل ۾ وڌو ويو.
شق صدر جي ٽنهي واقعن ۾ خدائي شان آهي.
رسول الله ﷺ جي لاءِ انعام آهن.
برف ۾ ڌوتل اُجرو نور ڇا آهي.؟
انساني دل کي غير معمولي سفر جي لاءِ تيار ڪرڻ.
شايد اهو آسماني راز آهي.
بهرحال. دنياوي طور تي اسانجي لاءِ سوچڻ وارن کي هڪ انعام مليو آهي. ان حقيقت تي ويچارڻ جو ته دل چيرڻ مهل ۽ چيرڻ کانپوءِ جسم کي برف سان ڌوئڻ، جديد ميڊيڪل سائنس ۾ سڄي سرجريءَ جو بنياد بنجي ويو. اڄ به هر قسم جي سرجريءَ ۾ وهندڙ رت کي روڪڻ جو بهترين طريقو ’ڪولڊ سپانچنگ‘ آهي، ڪرائيو سرجري ۾ وڍيل جسم مان رت نٿو وهي.
اهو به شايد غور ڪندڙن کي ڪڏهن انعام ملي وڃي ته زمين ۽ آسمان جي وچ ۾ وقت ۽ جاءِ جي سڀني فاصلن کي عبور ڪرڻ کان اڳ انساني جسم ۾ دل ۽ رت سان گڏ ڪو اُجريل براق، ٿڌي برف جهڙي نئين شئي وجهڻي پوندي ته جڏهن انساني جسم، روشنيءَ جي رفتار کان هزارين ڀيرا تيز، خيال جي رفتار سان سفر ڪندي مادي ٽوڙ ڦوڙ جو شڪار نه ٿي. سفر سالم ڪري، صحيح ۽ سالم موٽي اچي، اهي هڙئي غور ڪرڻ وارن جي لاءِ انعام آهي، جيڪي غور ڪن ٿا، تن کي شايد ڪڏهن ڏکن ۽ سختين کي برداشت ڪرڻ جي لاءِ رت ۾ ڪا غير معمولي شئي وجهڻ سان اعصابن کي مضبوط ڪرڻ جو ڪو طريقو شايد ڪڏهن انسانن کي ميسر ٿي وڃي.