دارلندوه ۾ سازش
جيئن هر ماڻهوءَ جو پنهنجو ڀاڳ هوندو آهي، تيئن جاين جي به پنهنجي تقدير هوندي آهي، سُڃاڻپ هوندي آهي.
هونئن ته دارلندوه، آقاﷺ جي وڏڙي قريشي قصي، سڀني ٽڙيل پکڙيل قريشي قبيلن کي هڪ جاءِ تي گڏ ڪرڻ ۽ پاڻ ۾ صلاح مصلحت ڪرڻ ۽ مڪي ۾ ڀلائي ۽ ٻڌي پيدا ڪرڻ جي لاءِ ٺاهيو هو.
اهو هن جو پنهنجو گهر هو،
جيڪو هن ان ڪم لاءِ وقف ڪري ڇڏيو هو.
آقاﷺ جا ٻيا عظيم بزرگ سيدنا هاشم ۽ سيدنا عبدالمطلب به اُن گهر ۾ ويهي ماڻهن جا اجتماعي فيصلا ڪندا هئا. شادي، مرادي، خوشي ۽ غميءَ جي ڏينهن ۾ اهو هڪ ”ڪامن روم“ طور استعمال ٿيندو هو.
پر جڏهن آسمان تان نور لهڻ جو سمئه آيو.
قرآن نازل ٿيو
صاحب قرآن جي صورت مُجسم ٿي آقاﷺ جُڙي
دارالندوه جي خوشنصيبيءَ جا ڏينهن به هليا ويا.
اسلام جي سلامتي، ڀلائي، مساوات ۽ انساني حرمت سان گڏ هڪ خدا جي هيڪڙائيءَ جو سبق آسمان تان لٿو ته اهوئي دارلندوه پوءِ آقاﷺ جي خلاف ٿيندڙ سازشن جو ڳڙھ بنجي ويو. مڪي ۾ گذاريل آقاﷺ جي تيرهن سالن جي نبوي زندگي ۽ مديني هجرت ڪري اچڻ کانپوءِ به اٺن سالن تائين فتح مڪي جي مبارڪ گهڙيءَ تائين ’دارالندوه‘ پاڻ سڳورن سان دشمنيءَ جي سڃاڻپ رهيو. مڪي جي فتح کانپوءِ پاڻ سڳورا مڪي ۾ پندرهن ڏينهن تائين شهر جي ٻاهران هڪ تنبو هڻي ترسيا.
آقاﷺ جي جيت سان گڏ ’دارلندوه‘ مري ويو.
اُن ۾ جنم وٺندڙ ۽ پلجندڙ هر سازش دم ٽوڙي ويئي.
مڪي جي فتح کانپوءِ جڏهن مُشرڪن وٽ مسلمان ٿيڻ کانسواءِ ٻي ڪا واھ ئي ڪانه بچي ته ڪجهه سالن کانپوءِ اهائي دارلندوه جي عمارت حڪيم بن حزام، ابوسفيان بن حرب جي پُٽ امير معاويه کي هڪ لک درهمن ۾ وڪڻي ڇڏي. ماڻهن کيس طعنو هنيو ته وڏڙن جي نشاني ڇو وڪڻي ڇڏئي؟
هُن جو جواب هو:
اها عمارت ته هن شراب جي هڪ مشڪيزه جي عيوض ورتي هئي.
سوچڻ جي ڳالهه آهي.
جنهن جي قيمت پهرين ڏينهن شراب جي هڪ مشڪيزه رهي هجي، اُتي ويهي هوشمنديءَ جي فيصلن جي بدران سازشون نه ٿين ها ته ٻيو ڇا ٿئي ها؟
مُشرڪن جون سڀئي اٽڪلون، دشمنيءَ واريون چالون اُبتيون ٿي ويون هيون، اسلام کي وڌڻ ويجهڻ کان روڪڻ جون سندن هڙئي رٿون، اٽڪلون ۽ سازشون ناڪام ٿي ويون هيون.
آقاﷺ جي ٻن ساٿين کانسواءِ جن کي آقاﷺ پاڻ ئي جهليو هو ، باقي ٻيا سڀ آقاﷺ جي حڪم سان مڪو ڇڏي هليا ويا هئا.
سلامتي ۽ تحفظ جي نئين هنڌ
مديني ۾
اُن ڏينهن دارلندوه ۾ هڪ خوفناڪ سازش سَٽي ويئي.
مڪي جي مشرڪن جا سڀ سرپئنچ اُتي گڏ ٿيا.
زهريلا دشمن مَٿو مَٿي ۾ ڏيئي ويٺا. سندن ذهن ۾ فقط هڪ ڳالهه هئي.
ڇا به ٿي پوي
هاڻي نعوذ بالله، رسول اللهﷺ کي نه هِتي سلامتيءَ سان رهڻ ڏيڻون آهي ۽ نه وري ڪيڏانهن وڃڻ ڏيڻون آهي. کين خبر هئي ته آقاﷺ جي پروانن جو هڪ وڏو هجوم اڳ ۾ ئي مديني ۾ پهچي چڪو آهي. مڪي جا شيدائي مسلمان پنهنجو گهر ٻار، ٻارٻچا، ڌنڌو ڌاڙي، مال وَجهو، قبيلا، رسمون ۽ رواج، مٽ ۽ مائٽ، شهر، سڀ ڇڏي اُتان نڪري ويا.
مدينو، هاڻ هڪ بستيءَ مان سلطنت بنجڻ وارو هو.
هُنن جي مرضي هئي ته سلطنت جو باني پنهنجي رياست تائين پهچي نه سگهي.
پوءِ ڇا به ٿي پوي.
ڪهڙي به قيمت ادا ڪرڻي پوي.
کيس روڪيو وڃي.
کين عربستان جي اُپٻيٽ ۾ ”مدينه الرسول“ جي ڪليدي حيثيت جي خبر هئي. جيڪو هنڌ سندن سڀني واپاري، ڪاروباري، ۽ زائرين جي اچ وڃ جي رستن جي شهه رڳ هو.
هاڻ کين هر حالت ۾ روڪڻون آهي.
ڇا ڪَن
سڀ مٿو جوڙي ويٺا.
اُنهن ۾ ابوجهل بني مخزوم جو نمائندو هو.
بني عبد شمس مان هڪ نه پر ٽي ڄڻا اچي ويٺا هئا. شيبه بن ربيعه، عتبه بن ربيعه ۽ ابوسفيان بن حرب.
بني نوفل جو سردار، معطم بن عدي، جنهن آقاﷺ کي مڪي جا آخري اڍائي سال پناھ ڏني هئي، گذاري ويو هو. اُن جو پُٽ جبير بن معطم، طيبه عدي ۽ حارث بن عامر کي پاڻ سان وٺي اُت آيو، هو پنهنجي پيءُ جي ڏنل امان کان اعلانيه ته ڌار نه ٿيو، پر دشمن سان هر حال ۾ سهڪاري بنجڻ جي لاءِ آيو هو. بني عبدالدار مان نضر بن حارث ۽ آقاﷺ جي ساهراڻي آڪهه بنو اسد مان ابوالبختري بن هشام، زمعه بن اسود ۽ حڪيم بن حزام به پهچي ويا. بنو سهم مان ينبه بن حجاج، منبه بن حجاج، ٻئي ڀائر به اُت پهتا. بنو جمع جو ويڙهاڪ اسلام دشمن، سيدنا بلال بن رباح جو پراڻو آقا اُميه بن خلف به انهن ۾ اڳڀرو هو.
جڏهن اهي سڀ دارلندوه پهتا ته اُن جي دروازي تي شيطان هڪ پوڙهي نجدي شيخ جي روپ ۾ اچي بيٺو.
دارلندوه جي دروازي تي شيطان کي ته بيهڻون ئي هو.
چيائين: ”آئون نجدي شيخ آهيان ۽ پنهنجي نيڪ صلاحن ۽ مشورن کان اوهانکي محروم نه رکندس“.
دارلندوه جي سڀني ندوين کيس اکين تي ويهاريو ۽ پنهنجي مجلس ۾ وٺي آيا. پهرين ته صورتحال جو مختصر جائزو پيش ڪيو ويو. پوءِ اسلام کي مٽائڻ، هادي برحق رسول آخرﷺ کي نعوذبالله ختم ڪرڻ جي لاءِ صلاحون پيش ٿيڻ لڳيون.
ابوالاسود سڀ کان پهرين مجلس ۾ اها رٿ ڏني ته محمدﷺ کي پنهنجي شهر مان نيڪالي ڏني وڃي. کيس جلاوطن ڪري ماڻهن کان ايترو ته پري ڪيو وڃي، جو ريگستان ۾ ڪير به هُن تائين پهچي نه سگهي. پوءِ اسان جا همراھ پاڻ ئي ڦِڪا ٿي اسان وٽ موٽي ايندا.
شيطان شيخ نجديءَ هڪدم وراڻيو:
نه نه، اها صفا بيڪار رٿ آهي.
اوهين کيس نٿا سُڃاڻو، هو شيرين ڪلام ۽ خوش گفتار آهي، ساڻس جيڪو به گڏبو، سو سندس مداح ٿي ويندو. هو سڀني قبيلن کي اوهانجي خلاف متحد ڪري ڇڏيندو.
ڪا ٻي رٿ سوچيو
ابوالبختريءَ چيو
کيس لوھ جي زنجيرن ۾ ٻڌي قيد ڪري ڇڏيو.
دروازي تي پهرو ويهاري ڇڏيو.
شيخ نجدي شيطان پنهنجي شيطاني کل ۾ کليو ۽ چيائين: اها رٿ عمل جوڳي ڪونهي. دير سوير، سندس ساٿي وٽس پهچي کيس ڇڏرائي وٺندا.
ٻيئي رٿون رد ڪيون ويون.
هاڻ ابوجهل ڳالهايو.
چوڻ لڳو: اي معزز قريشو! منهنجي ڳالهه ڌيان ڌَري ٻُڌجو ۽ اُن تي ٿڌي نموني غور ڪجو، جو ان کان وڌيڪ ٻي ڪا بهتر رٿ ڪونهي.
سڀني چيو: چئو، ابو الحڪم.
ابوجهل جي مڪروھ مُهانڊي تي شيطان جي چهري کان به مڪروھ ڦٽڪار اُڀري. هن جي تکين ۽ هيڏانهن هوڏانهن نهاريندڙ اکين ۾ اونداهيءَ جا پاڇا مليا. ڳالهه ڪرڻ کان اڳ هُن پنهنجي ڏڪندڙ نوڪدار زبان مان گندي ٿُڪ جا ڇنڊا اُڏايا ۽ ويٺي ويٺي پاسو بدلايو. پوءِ واري واري سان سڀني ڏانهن ڏٺو ۽ پنهنجي ڏاڙهيءَ تي هٿ گهمائي، چپن تي آڱر ڦيري ۽ اکيون جهڪائيندي چيو:
اسين (نعوذبالله) محمد (ﷺ) کي قتل ٿا ڪري ڇڏيون.
سازشين جي محفل ۾ ماٺار ڇانئجي وئي.
سڀني کي خاموش ڏسي ابوجهل ٻيهر چيو:
هي قتل هڪ خاص اٽڪل سان ڪنداسين.
اهڙي طريقي سان جو ڪو به قبيلو اُن جو بدلو وٺي نه سگهندو.
ڪيئن .. ڪيئن؟
ڪيترن ئي همراهن هڪئي وقت چيو
شيطان ابوجهل ۾ مڪمل طور تي حلول ڪري چڪو هو.
چيائين:
اسين هيئن ڪنداسين جو هر قريشي خاندان مان هڪ نيزي بردار وٺنداسين. سڀ نيزي بردار محمد (ﷺ) جي گهر جو گهيراءُ ڪندا. سڄي رات سندس دروازي تي هُن لاءِ بيٺا رهندا. پوءِ جيڏي مهل به رات جو يا صبح جو گهر مان ٻاهر نڪرندو ته اِهي سڀ گڏجي هڪئي مهل مٿس ڀرپور ۽ موتمار حملو ڪندا. ايئن جو پوءِ ڪنهن کي به اها خبر پئجي نه سگهي ته هو ڪنهن جي نيزي سان (نعوذبالله) قتل ٿيو. الزام هڪئي وقت سڀني قبيلن تي ايندو. پوءِ سندس حامي يا حمايتي جنهن سان به وڙهڻ گهرندا، اڪيلي سر ڪنهن کان به اُن جي قتل جو بدلو وٺي نه سگهندا. وڌ ۾ وڌ معاملو خون بها تائين ايندو، جيڪو اسين سڀ قبيلا گڏجي ادا ڪري ڇڏينداسين.
قصو ختم.
شيطان شيخ نجدي دل ۾ ڏاڍو خوش ٿيو.
چيائين. اوهان صحيح ئي سوچيو آهي.
ايئن ئي ڪريو.
سڀئي تياريءَ ۾ لڳي ويا.
ابوجهل پاڻ به قاتلن جي اُن جٿي ۾ هو.
سڀني رٿ موجب اُن رات آقاﷺ جي گهر جو گهيراءُ ڪري ورتو. سڀني جي هٿن ۾ تکن چاقن وارا ڊگها نيزا هئا.
هو سڀ پنهنجي منحوس رٿ ٺاهي ويٺا هئا.
آسمان تي خدا مُرڪي رهيو هو.
۽ شايد سوچي رهيو هو ته ڏسو.
خدائي منهنجي آهي، پر هي اها پنهنجي سمجهي ويٺا آهن.
سوره الانفال (قرآن) ۾ خدا اُن طرف اشارو ڪيو.
” اي پيغمبر. اهو وقت به ياد رکڻ جهڙو آهي، جڏهن ڪافر تنهنجي خلاف رٿون رٿي رهيا هئا ته توکي قيد ڪن يا قتل ڪن يا جلاوطن ڪري ڇڏين. هو پنهنجون رٿي رهيا هئا ۽ الله پنهنجي رٿ ۽ الله سڀني کان بهترين رٿ رٿيندڙ آهي“.
الله هڪ گهڙيءَ جي هزاروين حصي ۾ جبرائيل عليه السلام جي وسيلي ڪافرن جي سڄي سازش آقاﷺ کي سُڻائي ڇڏي.
حڪم ڏنائين ته هاڻ اُٿو،
هلڻ جو وقت اچي ويو آهي ۽ اُلڪو نه ڪج.
آءٌ توسان گڏ آهيان.