ميعار في اَحسن تقويم ۽ ميلاد رسول ﷺ
انسانن وانگر مهينن، سالن، تاريخن ۽ هر ڏينهن جو پنهنجو پنهجو ڀاڳ هوندو آهي. جيئن ڪنهن ڀاڳوند جو ڀاڳ لکڻ مهل خوشيون لکيون وينديون آهن، ان جي حصي ۾ برڪتون رکيون وينديون آهن، رحمتون ان جي منزل بنايون وينديون آهن. عزتون اُن جي سُڃاڻپ بنايون وينديون آهن ۽ محبتون اُن جي جهوليءَ ۾ ڀريون وينديون آهن، ايئن ڪڏهن ڪڏهن ڪنهن ڏينهن جو ڀاڳ ڀرجي ويندو آهي، انساني تاريخ ۾ خدا کان وڌيڪ واقف ڪير ٿو ٿي سگهي.
جيڪو هر تاريخ جي هر گهڙيءَ جو ليکڪ آهي.
ڪهڙي گهڙيءَ کي ڪڏهن پيدا ٿيڻون آهي.
ڪڏهن گذرڻو آهي
ڪڏهن مرڻون آهي.
سڀ هن جي اذن ۽ اجازت سان آهي.
هڪ گهڙي اها هئي، جڏهن ڪجهه به نه هو، فقط هو ئي هو.
فقط هُن جو نور هو
فقط هُن جو علم هو
کيس جڏهن پنهنجي نور جي عظمتن جي پرتوي سان ڪائنات ٺاهڻ جو خيال آيو ته پهرينءَ پهر جي اها خوشنصيب گهڙي ويچار جي لائق آهي، هيءَ اها گهڙي آهي، جنهن مان سڄي ڪائنات کي اجهو جنم وٺڻون آهي.
هر ڪم کان پهرين خيال جي منزل هوندي آهي.
خيال جيترو خوبصورت هوندو، منزل اوتري ئي خوش ڪندڙ لڳندي، ڪنهن به تصوير جو تصور تصوير جو بنياد آهي. عمارت جيتري به سُٺي جوڙڻي هجي، ان جو نقشو اوتروئي مهارت سان ٺاهڻون پوي ٿو. پوءِ هر تخليق، هر ويچار، هر ايجاد ۽ هر اختراع جي لاءِ سڀ کان پهرين کيس پرکڻ جي ڪسوٽيءَ جو معيار بنائڻون پوي ٿو.
احسن (سُهڻي) ڪم ڪرڻ جي لاءِ ضروري آهي ته ” في احسن تقويم“ پهرين بنائي وڃي. پوءِ عام تقويم هُجي، پهرين اعليٰ ترين پرک ٺاهي رکي وڃي ۽ بهترين معيار مقرر ڪيو وڃي، پوءِ تخليقون جاري رهن، ’ڪُن فيا ڪُن‘ جو عمل هلندو رهي.
خدا ته اڪيلو آهي.
هن سوچيو آءٌ سڃاتو وڃان.
کيس انسان جوڙڻ جو خيال آيو، جيڪو کيس سڃاڻي
خدا ته نور آهي.
علم آهي، سڀ علم فقط هو ئي رکي ٿو
هيتري علم واري کي سڃاڻڻ وارا
نور کي سُڃاڻڻ واري جي حصي ۾ ڪيتري سُهائي هوندي. ڪيترو نور هوندو؟
الله جيڪو سوچي ٿو، اهو ٿي وڃي ٿو.
انسان ۽ خدا ۾ هڪ بنيادي فرق اهو ئي آهي. ٻانهو جيڪو وڻيس سوچيندو رهي، خيالن ۾ خيال پاليندو رهي، سَپنن جي ماٿرين ۾ ڦرندو رهي. وهم ۽ گمان ۾ سرگردان رهي، اهو ٻانهو ئي رهي ٿو. هُن جون سوچون، خيال ۽ سڀ سَپنا وهم گمان جي حد کان اڳيان نٿا وڌن هيڏانهن هن سوچيندي بند اک اُپٽي، هيڏانهن هو ٻيهر هن جهان ۾ واپس، جتي اڳ ۾ هوئي هو، ٻانهو جيتري دل چويس چوندو رهي ”ٿي پئو،“ پر ڪجهه به نه ٿو ٿئي، ڪجهه به نه ٿو بدلجي، جيستائين اهو نه چاهي. جنهن کي خيالن، خوابن ۽ سپنن جي تعبير ٻُڌائڻ جو اختيار آهي. تنهن ڪري جڏهن خدا چويٿو ته ”ٿي پئو“ ته اهو ٿي پئي ٿو. جڏهن خدا ڪجهه سوچي ٿو ته اها رڳو سوچ نه هوندي آهي، تعمير هوندي آهي. تعبير هوندي آهي. حقيقت هوندي آهي.
اُن گهڙيءَ جي ڳالهه آهي، جڏهن ڪائنات اڃا نه جُڙي هئي، بس ڪائنات جوڙيندڙ خدا کي خيال آيو هو، ڪائنات جا ڪجهه خدوخال خدا جي ذهن ۾ آيا هئا، سڀ کان پهرين ته پاڻ طئه ڪيو هوندائين ته ڪائنات ٺاهڻي ڪنهن جي لاءِ آهي.
هن ڪائنات جي سواريءَ جو سوار ڪير ٿيندو؟
ڪير کيس سُڃاڻندو ؟
ته خدا پهريون اصول ڪائنات جي تخليق ۾ پنهنجي سڃاڻپ رکيو. اُن احوال سان گڏ تخليق جو اعليٰ ترين معيار ”في احسن تقويم“ به طئي ٿي ويو، جيڪو کيس سُڃاڻي- تخليقي عمل ته جاري رهي ٿو، پر پئمانو ڪڏهن به هڪ کان وڌيڪ نه هوندو آهي.
پرکڻ وارا ڄاڻن ٿا ته طئه ٿيل پئماني ۽ مقرر ٿيل معيار کان سٺي ڪڏهن به ڪا تخليق پرکڻ جي ڪسوٽيءَ کان هيٺ مٿي ٿي وڃي ته اهو سندس گُڻ نه پر عيب (اوگُڻ) ڳڻيو ويندو آهي. معيار اهو ئي هوندو آهي، ته ڪير ڪهڙي ڪسوٽيءَ ۽ پئماني جي ويجهو آهي.
عين پئمانو آهي يا معيار جهڙو ٻيهر نٿو جوڙي سگهجي.
نه ته قانون ئي بي اثر بنجي ويندو،
معيار جي ڪسوٽيءَ جي پرک، پرک جي درجي کان ڪِري پئي،
معيار کان بهتر ڪنهن سسٽم جي ٺاهڻ جو تصور ناممڪن آهي.
تنهنڪري پوءِ معيار ئي بدلجي ويو، ڄڻ معاملو بگڙجي ويو.
سائنسدانن کي ڏسي وٺو
هُنن هر پئماني جا معيار مقرر ڪري ڇڏيا هوندا آهن، هڪ ملي ميٽر کان وٺي ملي ليٽر تائين، ڊيگهه، وزن، ويڪر ڪنهن به شئي کي ماپڻ جو جيڪو پئمانو هوندو آهي. سڄي دنيا جا پئمانا اُن حوالي سان بنجن ٿا.
اهو طئه آهي.
اهو اصول ڪڍي ڇڏجي ته سائنس جي سڄي عمارت ڊَهي اچي پَٽ پوندي، جهڙوڪ : اولهه جي هڪ عجائب گهر ۾ هڪ خاص نقطو ڳڱائڻ جي لاءِ هڪ خاص طئه ٿيل سمنڊ کان مٿانهينءَ تي هڪ مخصوص هوا جي داٻ جي هيٺان، هڪ مقرر ڪيل ڌاتوءَ جي مقرر ڪثافت يا لطافت کي هڪ خاص انداز ۾ ٺاهي محفوظ ڪري رکيو ويو آهي. دنيا کي چيو ويو آهي ته هي ماپڻ جو وال آهي هاڻ سڀني تي لازمي آهي ته اُن وال جي حوالي سان پنهنجا وال ٺاهين ۽ جيڪو ڪنهن جي ڀاڳ جو دورانيو آهي اهو کيس ڦاڙي ڏين.
ظاهر آهي ته جيڪي بلڪل مخصوص حالتون اُن معيار جي لاءِ، ان طئي ٿيل هنڌ تي مقرر ڪيون ويون آهن، اِهي دنيا جي ٻين هنڌن تي ته ممڪن ڪونهن، تنهنڪري سائنسي لحاظ کان دنيا جو هر ’وال‘ ٻي ٺاهيل ’وال‘ کان ٿورو گهڻو فرق ضرور رکندو. اُن جي لاءِ هنڌ هنڌ جي گرمي پَد ۾ فرق هوندو، ڪٿي زمين جي سطح سمنڊ کان مٿانهين ۾ گهٽ يا وڌ هوندي، ڪٿي نمي گهٽ هوندي ته ڪٿ وڌ. پوءِ عام ”وال“ جي پروڊڪشن جي لاءِ اُهو مخصوص طئه ٿيل معيار طئي ڪري، مڃرائي، دنيا کي ڏيکاري، کيس خاص هنڌ تي محفوظ ڪيو ويندو آهي، ته جيئن ڪنهن شڪ جي صورت ۾ ڀيٽ ٿي سگهي.
اهو هر معيار جي لاءِ لازمي آهي.
ضروري آهي
اهي رڳو ماپڻ وارن اوزارن جي لاءِ ئي اهم ڪونهن، پر ڪنهن به شئي جو معيار هُجي، گهٽ وڌ انهن طئي ٿيل اصولن کي مڃڻون پوندو آهي.
سوچڻ جي ڳالهه آهي.
وڏي ڌيان سان سوچڻ جي ڳالهه آهي ته جيڪڏهن اسان ۽ توهان جهڙا ننڍي ننڍي عقل وارا ماڻهو هڪ ’وال‘، هڪ ’سير‘، ’ڪلوگرام‘، ’ليٽر‘ يا ان قسم جو معيار مقرر ڪرڻ جي لاءِ هيڏي وڏي هَڻ وَٺ ڪريون ٿا، ڇاڪاڻ ته اهو دنيا جو دستور هلائڻ جي لاءِ ضروري آهي ته ڇا اها هستي جنهن هيءَ سڄي جوڙ جوڙي آهي. جيڪو هيءَ سڄي ڪائنات ٿو هلائي، اها ڪنهن معيار يا پرک کانسواءِ جوڙي هوندي.
ته اهو اصول ته طئي ٿي ويو ته ڪائنات جوڙيندڙ، ڪائنات کي هلائڻ لاءِ، معيار اڳ ۾ ئي مقرر ڪري ڇڏيو هوندو.
ڪُل نور ڪائنات جي نور کي مُجسم ڪري رکيو هوندو
جيئن ’ميٽر‘ يا ’وال‘ لاڳو ڪرڻ جي لاءِ ’ميٽر‘ يا ’وال‘ جي ڊيگهه جو پئمانو ٺاهي، پهرين هڪ خاص هنڌ تي خاص حالتن ۾ رکيو، پوءِ اهو لاڳو ڪيو، نه ته ڪا شئي، ڪو اصول جيڪو طئي ٿيل ئي نه هُجي، اهو ڪيئن ٿو لاڳو ٿي سگهي.
اُن اصول ۾ ڪنهن شڪ ۽ شبهي جي گنجائش ئي ڪونهي،
دنيا جي ڪنهن به سائنسدان کان پُڇي وٺو، هو ايئن ئي چوندو
هاڻ ٻيو اصول طئي ڪرڻ وارو هي آهي ته سوار پهرين ٿو اچي يا سواري ؟
ٿورو سوچيو.
اها گهڙي جڏهن ڪائنات جُڙڻ واري هئي
اڃا اِها جوڙي نه ويئي هئي
ارادي ۾ به ايئن ته ان سوار کي سوچي ورتو، جيڪو کيس سڃاڻي
اهو لڪيل خزانو هو
هُن چاهيو ٿي ته کيس سڃاتو وڃي.
هاڻ کيس ڪائنات ٺاهڻي هئي
سواري جوڙڻي هئي اُن سوار جي لاءِ، جيڪو اُن ڪائنات جو سوار هجي.
سواري ڪري
تسخير ڪري
اُن کي استعمال ۾ آڻي
جيڪڏهن خدا کي اهڙو ئي انسان جوڙڻون هو، جيڪو کيس سُڃاڻي ته پهرين ترجيح سوار ٿيو. سواري نه رهي.
انسان ٿي پيو. ڪائنات نه رهي.
هاڻ هن ڪائنات اهڙي جوڙي، جيڪا سندس جوڙيل بهترين معيار ”في احسن تقويم“ جي تابع هُجي، هڪ سري کان ٻي سري تائين، مڪان کان لا مڪان تائين.
خدا پهرين پنهنجي نور قدس سان جيڪا تخليق ڪئي، اهو انسان جو روحاني پاڇو هو. جيڪو پوءِ خدا جي مٿان تخليق ڪيل سڀني انسانن جي تعمير جي گهڙيءَ جي حوالي جو ڪم ڏيئي سگهي، کانئس ڪير ڪيترو گهٽ آهي. ڪير کانئس ڪيترو پُٺتي آهي. هاڻ سڄو معاملو طئي ٿيل معيار جي ويجهو هئڻ جو وڃي رهيو. جڏهن اهو معاملو طئي ٿي ويو. سڄي ڪائنات کي پنهنجي لاڏلي جي سواري بنائي ڇڏيائين ته خدا سندس شَهه رڳ تي سوار ٿي ويو.
پهريون انسان، انساني شڪل ۾ آدم جي نالي سان آيو.
پر انساني معيار ’في احسن تقويم‘ جو روح اقدس ان کان اڳ ئي ڪٿي جُڙي چڪو هو.
پهريون تخليق ڪيل سڳورو روح منهنجي آقا ﷺ جو هو.
انساني معيار” في احسن تقويم“ جو هو.
انساني نسل وڌندو رهيو
هلندو رهيو
انسان پٿرن جي زماني ۾ آيو، پٿرن کان ڊڄڻ لڳو.
خدا، پنهنجو هڪ ٻانهو، نبيﷺ ڪري موڪليو ته وڃ، وڃي پٿرن سان شڪار ڪري پيٽ ڀريندڙن کي ٻُڌائي ته اهي ڳرا پٿر جن کان هو ڊڄي ٿو، شڪار ڪري ٿو، اهي ته رڳو هڪ ننڍڙي تخليق آهن، ۽ تنهنجي لاءِ آهن، اهي تنهنجا پاليندڙ ڪونهن، تنهنجو رب ڪونهن، کين چئه.. اُنهن جو رب فقط آءٌ آهيان.
ماڻهو پٿر جي زماني مان نڪتا ته کيسن خوش ڪندڙ موسمن ۾ ساوڪ ملي، هنن چَکي، کين سُٺي لڳي، هنن انهن جا ٻج ڳولهيا هوندا، يا خدا جي موڪليل ڪنهن ٻانهي ٻڌايو هوندن ته ڏسو زمين مان نڪرندڙ هر سٺو ذائقو رکندڙ فصل جي وچ ۾، اُن جو ٻج رکيل هوندو آهي.
هڪ هڪ ٻج ۾ سڄو ٻوٽو هوندو آهي.
اهي سنڀاليو، گڏ ڪريو ۽ ايئن خاص طريقي سان زمين ۾ پوکيو، شايد ڪجهه فصل پاڻمرادو به زمين مان نڪتا هوندا. بهرحال پراڻو شڪاري، پٿر جو معاشرو، جيڪو اڃا معاشرو نه ٿيو هو، رڳو هڪ لالچي پيٽ ڀريندڙ انسانن جو گروهه هو، جيڪو پنهنجي شڪار جي چوڌاري گهمندو ڦرندو هو. موسمن کان ڊڄندو هو. خونخوار درندن کان پاڻ کي بچائيندو وتندو هو. هو زمين ۾ پوکيل فصلن جي پَچڻ جي اوسئيڙي ۾ ويهي رهيو.
خدا شڪارين کي اوسيئڙو ڪرڻ سيکاري ڇڏيو.
اوسيئڙي ۾ جيڪي صبر سکڻ ويهي رهن، تن کي سڀ ڪجهه ملي ويندو آهي.
سڀ کان پهرن ته خود خدا
صبر ۾ فقط هڪ شئي ڳڻي نه ويندي آهي.
وقت
فصلن جي پچڻ ۾ مهينا لڳيو وڃن، شايد اُن ئي عرصي ۾ انهن ماڻهن ڪک ڪانا گڏ ڪري پنهنجي لاءِ ڀُونگيون ٺاهيون. ايئن لاڏائو شڪاري ماڻهن مان هڪ زرعي سماج وجود ۾ آيو.
سڄو علم ته خدا وٽ آهي، اُن وٽ ئي هئا. ڪڏهن هن پنهنجن ٻانهن کي سيءَ کان محفوظ رکڻ ۽ دنيا ۾ شڪار پچائڻ جي لاءِ باهه ٻارڻ جو طريقو سيکاريو ته جيئن کين فائدو ٿئي.
پر هو بگڙي ويا.
باهه جي گرمائش ۽ اُن جا فائدا ڏسي، هو اُن جي سامهون هٿ ٻڌي ويهي رهيا، باهه جي پوڄا ڪندڙ بنجي ويا.
انهن ڏينهن ڪو ماچيس يا لائٽر نه هو. پٿرن جي چقمق تي رڳڙي وڏي محنت سان هڪ چڻنگ نڪرندي هئي، هنن پنهنجي سولائيءَ لاءِ پنهنجن ڳوٺن ۾ هڪ جاءِ طئي ڪري ورتي، جتي ڪڏهن به باهه نه وسامي، اُتي شايد ڪو باهه کان ڊيڄارڻ وارو آيو هُجي. يا ان جا فائدا ٻڌائڻ لڳو هجي، ايئن اهو پروهت بنجي ويو، ماڻهو ان باهه مان ٽانڊا کڻي ويندا هئا، زمين مان پيدا ٿيل ڪڻڪ يا چانورن جون جهوليون ڀري ڏيئي ويندا هئا.
اهڙن ڳوٺن ۾ پوءِ خدا کي پنهنجا ڌُڻيل پيغمبر موڪلڻا پيا،جيئن اُنهن جا ڪنڌ پروهتن کان بچائين ۽ چون.
عقل کان ڪم وٺو
هيءَ باهه اوهانجي فائدي جي لاءِ آهي
هيءَ خدا ڪونهي.
ڪجهه وقت ته اثر رهيو، پوءِ ماڻهن وساري ڇڏيو، هُنن فصل به ڪيترن ئي قسمتن جا ڳوليا هوندا. سَردين جا ڌار، گرمين جا ڌار ، هتي نئين مصيبت آئي هوندي. مينهن نه وٺو ته زمين سڪي ٺوٺ ٿي ويئي ۽ اُن جي ڪُک ۾ وڌل ٻج به بيڪار ، فصل ختم.
هُنن مينهن وسائڻ جي لاءِ ڪڪر کي پنهنجو ديوتا بنايو.
انهن پروهتن/ پوڄارين، انهن ئي ڳوٺن جي ڪهاڻين کي آسماني ڪهاڻين جو روپ ڏيندي انهن ڏند ڪٿائي ديوتائن سان گڏ ديوين کي به تخليق ڪري ورتو. زرعي سماج ۾ عورت به پنهنجي ڪُک مان اناج اُپائيندي هئي. اهڙن سماجن ۾ ديوتائن کان وڌيڪ ديوين جو نالو وڄڻ لڳو.
اڃا تائين وڄي رهيو آهي.
هينئر ته سُنڍ ديويون وڌيڪ ڌيان لهڻن ٿيون، هنن جي وَس ۾ هُجي ته پنهنجي ڪک جا سڀ ٻج ذيان ڪري فقط مينهن وسائين ۽ پنهنجي اندران ڪو سائو سلو به ڦُٽڻ نه ڏين.
اهو ڏينهن پري ڪونهي، جڏهن عورت کي ماءُ بنجڻ ڇڏي ڏيڻون آهي.
پنهنجي مامتا کي ماري ڇڏڻو آهي.
ديوي نه رهڻون آهي
پنهنجي انا ۽ نفس جي خواهش جي فقط سراب جو عذاب پالڻون آهي.
اُن زماني ۾ مينهن فقط آسمان مان وسندو هو
مينهن وقت تي وسندو هو ته سڀ خوش
پر مينهن وسندو هو ته بيهندو ئي نه هو. پيو وسندو هو، ته پوءِ مارجي ويا نه.نديون ڪَر موڙي اُٿنديون هيون، پاڻ ۾ ڳرَ لڳي ڊوڙنديون ڀڄنديون، مٿاهين تان لهنديون، موج ۾ اچي درياهه بنجي وينديون هيون.
ٻوڏون اچي وينديون هيون
فصل ٻيهر تباهه ٿي ويندا هئا،
جن کي ڪائنات جوڙڻ واري هڪ خدا جي سمجهه نه هوندي هئي ته هو دريائن جي ڪنارن تي وڃي مٿو ٽيڪيندا هئا، هٿ ٻڌندا هئا، منٿون ڪندا هئا، ليلائيندا هئا، نه رڳو پر اهو پوڄاري انهن جي گهرن ۾ بچيل سچيل اناج به گهرائي وٺندا هئا، پروهت ماڻهن کي ِڊيڄارڻ لڳندا هئا ته پنهنجي ڪا سهڻي من موهڻي جوانڙي درياھ جي موجن جي ٻَل چاڙهيو ته جيئن درياهه جي ديوي يا ديوتا اوهان جي رستي تان هٽي وڃن. ايئن پوڄارين تي انسانن جي اُجاري داري ظالماڻي حد تائين پهچي ويئي.
جيڪڏهن ڪو علائقو گرم هوندو هو ته ماڻهو سج کان ڊڄندا هئا، کيس ڪنهن وڏي شڪتيءَ واري ديوتا جو نالو ڏيندا هئا، پر ٿڌڙين راتين ۾ جڏهن نرم چانديءَ سان ڀريل چانڊوڪي سندن اڱڻن تي اُڀرندي هئي ته هو چنڊ جي پوڄا شروع ڪري ڇڏيندا هئا.
اهو عجب دور هو.
جتي ڪنهن علائقي ۾ ڪو ڏکيو هنڌ ايندو هو
ڪو ڀُوائتو موڙ
ڪو مَٿانهون جبل
ڪو موذي جانور
ڪو فائدي مند جيت
ڪو نيڪ چلن انسان
ماڻهو اُن جي اڳيان گوڏو ڀَڃي، هٿ جوڙي، اکيون ٻوٽي ويهي رهندا هئا.
کيس ديوتا بنائي ڇڏيندا هئا.
ديوي بنائي وٺندا هئا.
انسان يا پٿر کان مٿي کڻي ڀڳوان جو درجو ڏيئي ڇڏيندا هئا
ظاهر آهي ته انسان هر دؤر ۾ ڪمزور رهيو آهي.
اڄ جو انسان به ڪمزور آهي.
چوڻ ۾ ته سندس زندگيءَ ۾ ڪمزور گهڙيون گهٽ اينديون هونديون،
پر اينديون آهن
ڪٿي ڪو ڀنڻ ٿي پيو، ڪو مائٽ گذاري ويو
ڪٿي طوفان آيو، سڀ ڪجهه لُٽجي ويو
زمين دُٻي، سڀ دَٻجي ويو
۽ ڪجهه نه ٿيو، جيڪو سوچيو، اهو نه ٿيو
جيڪو ٿيو،اهو ڪڏهن سوچيو ئي نه هو.
اڄ جو انسان به هميشه جي هر انسان وانگر ڪمزور آهي. جيتوڻيڪ هو ڪمزوريءَ جو دُهل ته نه ٿو وڄائي، پر دُهل جو ڇا آهي، ڇا اهو گهٽ وڄائڻ سان ختم ٿي ويندو آهي.
دُهل ته دُهل ئي رهي ٿو
۽ انسان ته اهڙو دُهل آهي جيڪو پنهنجي مرضيءَ سان نه وڄندو آهي.
ڪو اُن تي ڏونڪو هڻي ته آواز ايندو آهي.
خدا هوريان هوريان پنهنجن موڪليل انسانن جي تربيت ڪندو رهيو. هن جي لاءِ باهه موڪلي، لوهه موڪليو، کيس هُنر سيکاريو، شروع شروع ۾ فقط هڪئي سبق رهيو ته ايرو غيرو تنهنجو خدا ڪونهي.
هڪ آءٌ آهيان
اڪيلو
تنهنجو پالڻهار
مَڱ مون کان مَڱ
]مڱ تنهن کان مَڱ جو ڏيهاڙي ٿو ڏي، شاهه[
مون ڏانهن ڏس
سڀني جون نظرون هڪ جهڙيون ٿوروئي هونديون آهن.
ٿوري ٿوري وقت کانپوءِ نظر ٻيهر خراب ٿي ويندي آهي.
خدا سندن دلين کي ڏسڻ جون عينڪون موڪليندو آهي، پنهنجا سفير موڪليا، نبي لاٿا، هر ڳوٺ ۾، هر علائقي ۾ ، هر شهر ۾، جتي انسانن جو وڏو مسئلو هوندو هو، اُتي موڪليل ان نبي جو پيغام هوندو هو.
هوريان هوريان انسان وڏا شهر وسائي ورتا
هڪ پاسي بابل، نينوا، ميسوپوٽوميا،
ٻي طرف مصر جون ماٿريون
مٿي چين ۾ پيلي درياهه جي خوش ڪندڙ خيال آفرين ماٿري
اولهه ۾ يونان ۾ ڏاهپ جي بستي
هيڏانهن سِنڌو ديش جو گم ٿيل شهر موهن جو دڙو، هڙاپا.
ٽيڪسيلا، اهنساپور، ملتان، اجوڌن، دهلي، لاهور
سُکيون ستابيون وستيون، ڏکارا ماڻهو
انسان پنهنجي گهرجن کان جهجي پيداوار گڏ ڪري ورتي ته اها ميڙڻ لڳو، ميڙڻ لڳو ته ٻين جي حق ۾ فرق پوڻ لڳو، سماج ۾ فساد جا ٻج پوکجڻ لڳا، گوڙ کي دٻائڻ جي لاءِ پَٽيل، ويڙهاڪ بادشاهه بنجي ويا.
سگهارن جي مقابلي ۾ ٿيو ته ”مان“، ”مان“ جو آواز ايندو آهي.
انا سان انا ٽڪرائجڻ لڳي.
انا کان وڌيڪ لوهه ڪوبه ڪونهي.
انا سان انا ٽڪرائبي آهي ته وڏو هُل، فساد ٿيندو آهي.
خدا، ٻيهر پنهنجي ڪنهن نبيءَ کي موڪليو.
جنهن کين سمجهايو، عقل کان ڪم وٺو، هي پنهنجي هٿ سان گهڙيل بُت، نه اوهانجي ڳالهه ٻُڌن ٿا، نه اوهان کي ڪجهه ٻُڌائي سگهن ٿا. انهن جي اڳيان ڇو ٿا ڪنڌ جُهڪايو، ڇوٿا پاڻ کان گهٽ مخلوق کي پنهنجو خالق سمجهو، هي هڙئي بُت اوهان جي مخلوق آهن، تن کي اوهين خالق ڪري ويٺا آهيو. جيڪو خالق آهي، تنهن کان بي پرواهه آهيو، مَڃو، مڃي وٺڻ ۾ ئي چڱائي اٿوَ.
۽ اوهان جي اندر سڀني کان وڏو بُت ”انا“ جو آهي.
اهو ڪنڌ مان لاهي ڦٽو ڪريو، پوءِ اوهانجون اکيون اوهان کان وڌيڪ ارادي واري کي ڏسڻ لڳنديون.
پوءِ کين نظر ايندو
تڏهن ڏکندو ڏور ٿيندو ۽ سُک ايندو
جن جي ڀاڳ ۾ سُک لکيل هو، تن مڃيو.
هوريان هوريان زمانو ترقي ڪندو ويو
ٻارن جي ٿيلهن ۾ نصاب ۾ ترميمون ٿينديون رهيون
شروع ۾ ساڌو سوڌو سبق هو
الف ــــ بي ــــ جي ـــ د
هر حرف سان هڪ لفظ
”الف“ سان هڪ الله
”ب“ سان بي نياز
”ج “ سان سدائين جيئرو رهڻ وارو
”د“ سان دستگير، مدد ڪندڙ ۽ پالڻهار.
پر ٻارن جي الف بي جلد ئي بگڙي وڃي ٿي، اهي الف سان انب، ب سان بدڪ بنائڻ ۾ دير ئي نٿا ڪن. دنيا جا ڏورانها علائقا ڪنهن نه ڪنهن بهاني سان ملڻ، گڏجڻ لڳا، ڪٿي واپار ٿيڻ لڳو، ڊگها ڊگها واپاري رستا بنجي ويا، رستن ۾ ڪٿي ساوڪ هوندي هئي، ڪٿي جبل ۽ ڪٿي بنجر سنگلاخ بياباني ريگستان، صحرائن ۾ سبق بگڙجي ويندو آهي، پر ماڻهو کَرا هئا، هو جن جا دوست هوندا هئا، تن سان دوستي نبائيندا هئا، جنهن کان بيزار ٿيندا هئا، تنهن سان موت تائين وڙهندا هئا، وعدو ڪندا هئا ته پورو ڪندا هئا، وڙهندا هئا ته سامهون وڙهندا هئا، پُٺ کان وار نه ڪندا هئا، هونئن ته منجهن بي شمار خوبيون هونديون هيون، پر بُڇڙائين جي به ڪا کوٽ نه هوندي هئي، صحرا ۾ حجاز جي ماڻهن لاءِ سندن وڏڙن ابراهيم ۽ اسماعيل، پيءُ پٽن جو جوڙيل ڪعبو موجود هو. کين پيڙهين کان خبر هئي ته ڪعبو ڇا آهي. هونئن ته ڪعبو چئن برابر ڀتين جي سائيز وارو هم چورس آهي، مٿانئس ڪا ڇت به نه هئي، پر اهو خدا جي عظيم حڪم سان سندس عظيم سفيرن جي هٿان جوڙيل گهر آهي، اُن جي تعظيم لازمي آهي، ان جو طواف ڪرڻو آهي. ان جي مطاف ۾ قرباني ڪرڻي آهي، خاص لباس پائي هتي حاضر ٿيڻو آهي. حاضري ختم ڪرڻ مهل پنهنجي ”انا“ کي خدا جي چائنٺ تي رکڻ جي لاءِ مٿي جي وارن کي ڪوڙائڻو آهي، زندگيءَ ۾ هڪ ڀيرو هتي اچڻو آهي.
ڪعبي جي ڪفالت ۽ سار سنڀال جي لاءِ هڪ مضبوط قريش گهراڻو هلندو پي آيو، اهو اسماعيل جي اولاد مان هو. اُن جي رستي ۾ ڪيترائي ڀٽڪائيندڙ آيا، ڪي پٿر جا بت کڻي آيا، هڪ هڪ ڪري خدا جي گهر ۾ ٽي سئو سٺ بُت سجائي ورتائون، ته ڀتين تي عيسيٰ ۽ مريم جون تصويرون به ٺاهي ورتائون، پٿرن، تارن، جانورن، باهه کانپوءِ شخصيت پرستي شروع ڪئي ويئي.
دنيا هڪ اهڙي هنڌ اچي پهتي هئي ته هڪ هڪ ڪري انساني نسل جي ٻارن اڳ موڪليل پيغمبرن جي هٿان موڪليل نصاب جا هڙئي ڪتاب پڙهي ورتا هئا، سي سڀ وساري ڇڏيائون، انساني شعور هاڻ ان حد تائين اچي ويو هو ته کيس هڪ خدا، هڪ رسول ۽ هڪ نظام زندگيءَ سان ڀرپور منشور ڏيئي سگهجي.
خدا کي اُن گهڙيءَ جو اوسيئڙو هو.
هيءَ اها ئي گهڙيءَ هئي
جڏهن خدا سڀني انسانن جي روحن مان سڀني کان پهرين جوڙيل روح اقدس ، جنهن کي هن سڄي دنيا جي سڀني انسانن کي پرکڻ جي لاءِ معيار بنائي رکيو هو، ”في احسن تقويم“ ان کي آسمان مان سڄي انسانيت جو آقا ﷺ بنائي، لاهڻ جو سوچي ورتو.
12 ربيع الاول جي تاريخ هئي.
حبشه جي آندل يمن جي هاٿيءَ واري فوج کي خدا جي موڪليل ابابيلن جي هٿان برباد ٿيندي فقط ايڪهٺ ڏينهن ٿيا هئا، اهو سال عام الفيل جي نالي سان مشهور هو، سومر جو ڏينهن هو، اپريل 571عيسوي جي ايڪهين تاريخ جي ڳالهه آهي، جڏهن خدا پنهنجي ڪائنات کي نوازڻ جو سوچيو، جيڪو پاڻ اڳ ۾ ڪڏهن نه سوچيو هئائين.
اهو ڏينهن ميلاد رسول اسلام، حضرت محمد ﷺ جو ڏينهن هو.
جڏهن آسمانن تي چراغان ٿيو ۽ ڪائنات جي هڪ ڪنڊ کان ٻي ڪنڊ تائين روشنين جو درياهه وهي اُٿيو. خانه ڪعبه ۾ رکيل ٽي سئو سٺ بُت ڏڪڻ لڳا، هزارين ميل پري شام جي سرحد پار تائين روشني اهڙي ته پکڙي جو اٺن جي ايال روشن ٿي ويئي ، اُن وقت ايشيا جي مغرور رياست ايران جي شهنشاهه جي محل جا چوڏهن ڪنگرا ڊهي اچي پَٽ پيا.
جنهن جي طفيل خدا هيءَ ڪائنات جوڙي هئي.
”في احسن تقويم“ جي روپ ۾ آقا ﷺ دنيا ۾ تشريف کڻي آيا.
سڄي ڪائنات کي جنهن جي غلاميءَ جي لاءِ جوڙيو ويو هو، جيڪو خود خدا جو ٻانهون ۽ آخري رسول ﷺ آهي، ان آقا ﷺ جي اچڻ جو سمئه اچي ويو هو، انسانيت جي هر پهلوءَ جو بهترين نمونو اُن جي شخصيت ۾ موجود ڪري، خدا کيس سرعام ڏيکارڻ جو فيصلو ڪيو، اهو طئي ڪري ورتو ته ايندڙ سڀني صدين ۾ نئين ڄاول سڀني کان وڌيڪ پاڪ ۽ پوُتر هستيءَ جي ڪردار کي، هر ادا کي، نه رڳو ڏيکارڻو آهي، پر مَڃرائي محفوظ به ڪرڻو آهي.
ڪائنات جي خوشنصيب ترين امڙ حضرت آمنه آهي.
جنهن کي خدا ”في احسن تقويم“ آقا ﷺ جي امڙ هئڻ جو شرف بخشيو. پيءُ ٻنهي جهانن جي سردار جي ولادت کان ڪجهه مهينا اڳ چالاڻو ڪري ويو هو، ڪعبي جي سنڀاليندڙ، قريش جي اڳواڻ سيدنا عبدالمطلب کي جڏهن پوٽي جي ڄمڻ جي خبر ٻڌائي ويئي ته هو ڀَڄندو آيو، پوٽي کي هنج ۾ کڻي خدا جي گهر روانو ٿيو ۽ ڪعبي جي ڀت ۽ نئين ڄاول آخري رسول حضرت محمد ﷺ کي هڪ ئي وقت ٻانهن ۾ کڻي وڏي سڏ ۽ سُريلي آواز ۾ هي شعر چوڻ لڳو:
”سڀ ساراهون الله جي لاءِ آهن، جنهن مونکي پاڪ ٻارڙو عطا ڪيو
هيءُ پنهنجي پينگهي ۾ سڀني ٻارن جو سردار آهي
آءٌ کيس خدا جي گهر جي پناهه ۾ ڏيان ٿو
اُن وقت تائين جڏهن اهو ڏينهن اچي
جڏهن آءٌ کيس سگهارو ۽ طاقتور ڏسان.
هر دشمن حاسد اکين جي ڦيريندڙن جي
هر بُري شر کان آءٌ هن کي الله جي پناهه ۾ ڏيان ٿو.“
ڏاڏي عبدالمطلب پنهنجي پُوٽي کي خدا جي گهر جي اندر حطيم ۾ اوڇڻ وڇائي ليٽائي ڇڏيو ۽ پوٽي جو نرڙ چمندي، چوڌاري خوشي سبب ڦري آيل ماڻهن کي ڏسندي آڱر کڻي چوڻ لڳو.
”ياد رکجو! مُنهنجي هن ٻارڙي جو شان شاهي ٿيندو
اهڙو شان، جهڙو اڳ ۾ ڪنهن شان واري جو نه ٿيو هوندو.“