مذهب

آقا ﷺ

ابدال بيلا لکي ٿو ”هي ڪتاب هڪ ٻانھي پاران پنھنجي ۽ سڄي ڪائنات جي آقا ﷺ  جي لاءِ تبرڪ جو هڪ هديو آهي.  ٻيو تہ هن ڪتاب ۾ پنھنجي علميت، فوقيت، عظمت، خطابت يا پنھنجي ڪنھن مسلڪ جو حوالو ڪونھي. ڪٿي بہ بحث نہ ڇيڙيو اٿم. بنا سبب جي ڪو واقعو ٻيھر لکي پڙهندڙ کي ٿڪايو نہ اٿم، نہ مونجهاري جو شڪار ڪيو اٿم ، ڪوشش اها ئي ڪئي اٿم تہ پڙهڻ وارو جيڪو پڙهي رهيو آهي ، اهو زماني ترتيب سان، سڀني تفصيلن سان، ان منظر ۾ ايئن وڃي گڏجي، جو هو پاڻ کي ان جو شاهد سمجهي، ڄڻ هو سڀ ڪجهہ ڏسي رهيو هُجي ۽ اهو سڀ مٿس وهي واپري رهيو هُجي.“

  • 4.5/5.0
  • 25
  • 4
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • يوسف سنڌي
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book آقا ﷺ

سيدنا ثمامهرضه

سيدنا ثمامهرضه

هو اُن لاءِ ويا هئا ته جيئن چورن جا اُٺ ۽ ٻڪريون جهلي اچن، پر رستي مان هڪ شينهن جهلي آيا.
جهلي اچي مسجد نبويءَ جي ٿنڀ سان ٻَڌي ڇڏيائون.
هنن کيس ڪو عام ڦورو سمجهيو
پر هو هڪ سردار، هڪ بادشاهه، ڊگهي قد وارو رعبدار ۽ ٻُرائيندڙ آواز وارو.
اها ڏهين محرم، ڇهين هجري جي ڳالهه آهي.
بنو قريظه واري فيصلي کان ڪجهه ڏينهن پوءِ، آقا صلي الله عليھ وسلم نجد ڏانهن ”بڪرات“ جي علائقي ڏانهن، مديني کان ستن ڏينهن جي مسافريءَ تي ٽيهن سوارن تي مشتمل هڪ دستو موڪليو، جنهن جو مقصد واپاري رستن ۾دخل اندازيءَ کي روڪڻ هو. هو بڪرات جي علائقي ”ضريه“ جي ڀرپاسي ”قرطا“ نالي وسنديءَ ۾ ويا. دشمن ڀڄي ويو، سندن ڏهه همراهه مارجي ويا. ڏيڍ هزار اُٺ ۽ ٽي هزار ٻڪريون هٿ چڙهيون. اوڻيهن ڏينهن کانپوءِ يعني 29 محرم ڇهين هجريءَ تي اهو دستو واپس مديني پهتو.
اچڻ مهل هنن رستي مان جهليل ’ثمامه بن اثال‘ کي مسجد نبويءَ جي ٿنڀ سان ٻڌي ڇڏيو.
صبح جو آقا صلي الله عليھ وسلم مسجد ويا
ساٿين کي سَڏي پڇيائون ته خبر اٿوَ ته ڪنهن کي جهلي آيا آهيو؟
ٿنڀ سان ٻڌل همراهه کي سُڃاڻو ٿا؟
هنن نهڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻيو. چيائون: يا رسول اللهصه نه.“
آقا صلي الله عليھ وسلم فرمايو: هي ثمامه بن اثال آهي. بنو حنيفه جو سردار
يمامه جو بادشاهه.
پوءِ حڪم ڏنائون ته هن سان نرميءَ سان پيش اچجو.
ثمامه بن اثال مسلمانن لاءِ ڏاڍو سخت هو.
کيس جڏهن پهرين اسلام جي دعوت ملي ته هو اُلٽو مسلمانن جو ويري ٿي پيو. هن پنهنجي علائقي مان لنگهندڙ ڪيترن ئي مسلمانن کي جهلي ماريو به هو.
آقا صلي الله عليھ وسلم جڏهن ثمامه وٽان لنگهيا ته بيهي رهيا ۽ پُڇيائون:
”ثمامه منهنجي باري ۾ تنهنجو ڪهڙو گمان آهي“
ثمامه چيو:
”گمان ته سٺو آهي
جيڪڏهن اوهان قتل ڪندا ته هڪ خونيءَ کي ماريندا، احسان ڪندا ته قدر دان ٿي ٿورائتو رهندوس. مال جي خواهش آهي ته جيترو چوندا اهو حاضر ڪبو.“
آقا صلي الله عليھ وسلم خاموشيءَ سان اُٿي هليا ويا.
پنهنجي گهران ماني ٺهرائي ثمامه کي موڪليائون
اُن سان گڏ پنهنجي اُٺڻ جو کير به.
ٻي ڏينهن آقا صلي الله عليھ وسلم ساڳيو سوال ورجايو.
ثمامھ اِهو ئي جواب ڏنو. البت پهريون ۽ آخري جملو هذف ڪري ڇڏيائون، رڳو ايترو چيائون، ”جيڪڏهن احسان ڪندا ته قدردان ۽ شڪرگذار ٿو رائتو ٿيندس.“
آقا صلي الله عليھ وسلم وري خاموشيءَ سان اٿي ويا.
ٽي ڏينهن آقا صلي الله عليھ وسلم وري به وٽس بيٺا ۽ ساڳيو ئي سوال ڪيائون.
هن ڀيري ثمامه ٻيو جملو به حذف ڪري ڇڏيو ۽ پنهنجو معاملو آقا صلي الله عليھ وسلم تي ڇڏي ڏنائون.
آقا صلي الله عليھ وسلم فرمايو.
”ثمامه تون آزاد آهين... جيڏانهن وڻئي هليو وڃ.“
پنهنجن ماڻهن کي اشارو ڪيائون
هُنن کولي ڇڏيس
ثمامه حيرت مان اکيون ڦاڙي سڀني کي سَڪتي جي حالت ۾ ڏسندو رهيو. پوءِ ڳل تي هٿ رکي ڳچ دير تائين ڪنهن گهري سوچ ۾ ٻُڏل رهيو. هن ٽن ڏينهن تائين مسجد نبويءَ ۾ مسلمانن کي ڏٺو هو.
هُنن جون ڳالهيون ٻُڌيون هُيون.
هُنن جي اُٿي ويٺي سندس نظر مان گذري هئي
شراب مسلمانن تي حرام ٿي چڪو هو
ڳالهيون هنن جون اجريون اُجريون
نه ڪنهن، ڪنهن جي پَرپُٺ بُرائي ٿي ڪئي، نه مُنهن تي واکاڻ.
هر ڪنهن سچ ٿي ڳالهايو.
گِلا جو ڪنهن به مزو نٿي ورتو.
فتني فساد جي ڪنهن به ڳالهه نٿي ڪئي.
هي ڪهڙي قسم جا ماڻهو آهن
نه گهٽ تورين ٿا
نه ڪا مِلاوٽ ڪن ٿا
دنيا جي ڪنهن به معاملي ۾ کوٽ نٿا ڪن
هڪ الله کي معبود مڃين ٿا
اُن جي ئي عبادت ڪن ٿا.
سوچيندي سوچيندي هو اُٿيو ۽ ڀَرواري چشمي تي ويو، وهنجي سَهنجي تازو توانو ٿي واپس وريو ته سندس چهري تي ڪو ٻيو چهرو هو. چوڏهينءَ جي چنڊ جهڙي چانڊوڪي سان چمڪندڙ پروانن جهڙو.
ايندي ئي آقا صلي الله عليھ وسلم جي اڳيان گوڏن ڀَر ويٺو.
۽ چيائين: لا الٰھ الا الله محمد رسول الله
چيائين: منهنجا آقا صلي الله عليھ وسلم جڏهن هِت آندو ويو هئس ته سڄي زمين تي سڀني کان خراب چهرو مون کي اوهان جو لڳندو هو ۽ هاڻ سَڄي ڪائنات ۾ اوهان جي چهري کان وڌيڪ ڪو ٻيو محبوب چهرو مُنهنجي لاءِ ڪونهي. مون کي اوهان جو دين به سڀني کان خراب لڳندو هو، هاڻ اهو ئي سڀني کان وڌيڪ وڻندڙ. اوهان جي شهر مديني بابت به منهنجو اهو ئي گمان هو، هاڻ هي پنهنجو شهر ٿو لڳيم، سڀني کان پيارو. آقا صلي الله عليھ وسلم هيءَ اُٿل پٿل ڪيئن؟
پوءِ پُڇڻ لڳو: يا رسول الله! آءٌ عمري ڪرڻ جي نيت سان نڪتو هئس
هاڻ ڪهڙو حڪم آهي؟
آقا صلي الله عليھ وسلم چيس: وڃ... ضرور وڃ... پر اُتي حاضري ڏيڻ مهل لبيڪ چوندي چئج:
لبيک الهٰم لبيک
لا شريک لک لبيک
ان الحمد والنعمة
لک المک لاشريک لک
”آءٌ حاضر آهيان- الله آءٌ حاضر آهيان
تنهنجو ڪو به شريڪ ڪونهي
بيشڪ سڀئي ساراهون ۽ سڀئي نعمتون تنهنجي لاءِ آهن.
۽ اقتدار تنهنجو آهي... تنهنجو.“
سيدنا ثمامه عرض ڪيو... تعميل ٿيندي.
اهڙي طرح جڏهن مڪي پهتو ته وڏي آواز ۾ تلبيه پڙهندو ”حرم شريف“ ۾ داخل ٿيو. وڏي رعبدار ۽ گرجدار آواز ۾
لاشريک لک لبيک
لا شريک لک
جا آواز قريشي مُشرڪن جي دل ۽ دماغ تي هٿوڙا بنجي لڳڻ لڳا. هنن تلوارون ڪڍي ورتيون
ڪن سڃاڻي ورتس
هي ته يمامه جو بادشاهه، ابو حنيفه جو سردار ثمامه بن اثال آهي
پُڇيائونس: سردار ڇا بي دين ٿي ويو آهين؟
ثمامه چيو: نه، دين تي آيو آهيان. ڀٽڪيل هئس، صحيح رستي تي آيو آهيان. هو زور ڀرڻ لڳس ته هتي ”لاشريک لک“ نه چئو. باقي لبيڪ ڀلي چوندو رهه.
لبيڪ ئي ته لاشريڪ کي آهي. پوءِ ڇو نه چوان
هو تڪرار تي لهي آيا.
ثمامه به پنهنجي جلال تي لهي آيو.
چيائين: هاڻي يمامه مان جيڪو ان موڪليندو هئس، اُن جو هڪ داڻو به تيستائين مڪي نه ايندو، جيستائين آقا صلي الله عليھ وسلم اجازت نٿو ڏي
اهو ئي ڪيائين
واپس يمامه وڃي مڪي لاءِ ويندڙ اناج بند ڪري ڇڏيائين.
مڪي ۾ ته هڪ سائو پتو به نه ڦٽندو هو.
سڄو اناج يمامه مان ايندو هو.
ٿورن ئي ڏينهن ۾ مڪي وارن جا هوش اُڏي ويا.
سندن دستر خوان تان ماني گم ٿي ويئي.
ديڳڙين ۾ وجهڻ جي لاءِ دال به نه پي ملي.
مڪي جا مُشرڪ رئندا پٽيندا پنهنجي سردار ابو سفيان بن حرب وٽ پهتا ته ڪنهن نموني مديني مان ثمامھ کي سفارش ڪرائي، هاڻ ته اسان جا ٻار ٻچا بُکن وگهي مرڻ لڳا آهن.
اهو ئي ابو سفيان جيڪو ٽي مهينا اڳ ڏهن هزارن جو لشڪر وٺي مديني جو چنڊ اُجهائڻ ويو هو. نوڙت سان آقا صلي الله عليھ وسلم کي خط لکي ٿو ته اوهين صله رحمي ڪندڙ قريبي رشتيدار آهيو ۽ پنهنجي شهر مڪي ۽ ان جي رهواسين تي رحم فرمايو ۽ ثمامه لاءِ اهو لکي ڏيو ته هو مڪي لاءِ اناج بند نه ڪري ]فتح الباري، زادالمعياد، عيون الاثر، مسلم[
هي اهو ئي ابو سفيان هو، جنهن مڪي ۾ آقا صلي الله عليھ وسلم جي قيام جي آخري ڏينهن، ٽن سالن جي لاءِ نه رڳو آقا صلي الله عليھ وسلم، پر سڄي بنو هاشم سان قطع تعلق ڪرڻ جي عهد نامي تي ٻين سردارن سان گڏ صحيحون ڪيون هُيون ۽ ٽن سالن تائين آقا ۽ سندس سڄي قبيلي کي بُک ۽ سماجي بهشڪار سان شعب ابي طالب ۾ سِڏڪايو هو.
گذريل ڏينهن ابو سفيان، خندق کانپوءِ هڪ ڀاڙي جي قاتل کي خنجر ڏيئي مديني موڪليو هو ته وڃ (نعوذ بالله) محمد صلي الله عليھ وسلم کي قتل ڪري اچ.
هو مديني پهتو
آقا صلي الله عليھ وسلم کي آسمان واري ٻُڌائي ڇڏيو.
اُن کي جهليو ويو.
هن سڄي ڳالهه ڪري ٻُڌائي.
هو غلام ٿي ويو
ابو سفيان ڇا ڇا نه ڪيو. پر جڏهن هو بُک مرڻ لڳا ته اُن جي اڳيان هٿ جهلي ليلائڻ لڳا.
آقا صلي الله عليھ وسلم اڳ به ته ڪنهن جهليل خالي هٿ کي خالي نه موٽايو هو،
جيڪو گهريو هو، سو ڏيئي ڇڏيو هئائون
ابو سفيان جي درخواست مڃي ورتائون
آقا صلي الله عليھ وسلم ثمامه کي خط لکرايو
”مڪي ڏانهن ويندڙ اناج نه روڪيو.“
اها آهي رحمت العالميني.