سيدنا طفيل دوسيرضه
حج وارن ڏينهن ۾ قريشي سردار پنهنجن ماڻهن کي مڪي ڏانهن ايندڙ سڀني رستن تي ويهاري ڇڏيندا هئا ۽ کين ڊيڄاريندا هئا ته اسانجي شهر ۾ هڪ جادوگر آهي، جيڪو پيءُ کي پُٽ کان ۽ ڀاءُ کي ڀاءُ کان ٽوڙي ڇڏي ٿو، ان جون ڳالهيون متان سُڻجو، هو پاڻ کي خدا جو رسول چوي ٿو، انهن جي ڳالهين ۾ اڪثر زائرين اچي ويندا هئا.
آقا ﷺ جي ويجهو به نه ايندا هئا.
اُن سال، 11 نبويءَ تي زائرين ۾ هڪ وڏي قبيلي دوس جو سردار طفيل به آيو- دوس قبيلو ’اذوڪي قبيلن‘جي هڪ شاخ هو، جنهن جو لاڳاپو قحطانين سان هو، جيڪي اُن حوالي سان يثرب ۾ آباد اوس ۽ خزرج جا پراڻا رشتيدار هئا. قبيلي جو هنڌ طائف کان يمن ويندڙ رستي تي مڪي کان ٽي سئو ميل پري هو. لڳ ڀڳ اتر ۾ مڪي کان ايتروئي يثرب پري هو. اڄ ڪلهه جتي شهر ’ابها‘ آهي عسير صوبي ۾، اهو قبيلو اُن وقت اتي آباد هو.
طفيل دوسي نه رڳو قبيلي جو رئيس هو، پر پنهنجي وقت جو مڃيل ڏاهو، سمجهو، دانشور شخص ۽ شاعر هو. کيس علم و سُخنن جي سڀني پاسن جي ڄاڻ هئي. پنهنجي قد ڪاٺ ۾ ڊگهو، سگهارو، جوان ۽ ڏيا وارو همراھ هو. پنهنجي قبيلي ۾ وٽس مضبوط دفاعي قلعو هو ۽ جيڪو عربستان جي شايد ئي ڪنهن ٻي رئيس وٽ هو.
شايد ان ڪري قريشي سردارن کيس گهڻو ڊيڄاريو. هن ڊپ سبب ڪنن ۾ ڪپھه وجهي ڇڏيو. اتفاق سان هو حرم شريف ۾ آقا ﷺ جي ڀرسان ئي بيٺو هو ته کيس ڪپھه پيل ڪنن سان به آقا ﷺ پاران پڙهجندڙ قرآن جا لفظ ٻڌڻ ۾ اچڻ لڳا. جيڪي لفظ سندس ڪنن ۾ پيا، انهن سان سندس ذهنن ۾ هلچل مچي ويئي.
هن پاڻ کي دل ۾ بُرو ڀلو چيو ۽ ڪنن مان ڪپھه ڪڍي ۽ ڌيان سان ٻڌڻ لڳو.
آقا ﷺ تلاوت ختم ڪئي ۽ پنهنجي گهر روانا ٿيا.
طفيل دوسيءَ جي ڪايا پلٽجي چڪي هئي.
ڪچي ڌاڳي وانگر ٻَڌجي، پويان روانو ٿيو
خذمت ۾ حاضر ٿيو
سڄي ڳالهه ٻڌايائين ۽ قرآن ٻُڌڻ جي خواهش ظاهر ڪيائين.
آقا ﷺ چارئي قل ٻڌايس.
هو تڙپي پيو.
پاڻ به خوش ڪلام هو
سمجهي ورتائين ته هي آسماني ڪلام آهي.
هٿ کڻي اقرار ڪيائين
لاالھ الله محمد رسول الله
آقا ﷺ کي سيدنا طفيل دوسي اها دعوت به ڏني ته اوهان منهنجي قبيلي ۾ هلو. مون وٽ سگهارو قلعو آهي، اوهانجي حفاظت ڪرڻ منهنجي لاءِ سعادت هوندي. آقا ﷺ جي دل ته يثرب کي ’مدينه الرسول‘بنائڻ جو سوچي ويٺي هئي، کيس سندس آڇ تي بَرڪت جي دعا ڏنائين.
موڪلائڻ مهل سيدنا طفيل دوسي هڪ عرض ڪيو ته آقا ﷺ منهنجي قوم وهمي آهي، ذوالشريٰ بُت جي پوڄا ڪري ٿي، مونکي ڪا اهڙي نشاني ملي جنهن سان منهنجي قوم مرعوب ٿئي.
آقا ﷺ دعا ڪئي.
پنهنجي قبيلي واري هنڌ تي موجود جبل تان لٿو ته آقا ﷺ جي دعا قبول ٿي ويئي.
نشاني ملي ويئي.
نشاني به عجيب هئي.
ٻنهي اکين جي وچ ۾ چهري تي ميڻ بتيءَ جي شعلي وانگر هڪ روشن ٽين اک، جنهن سان اونداهون رستو روشن ٿي ويو.
خوش ٿيو.
پوءِ گهٻرائجي ويو.
ماڻهو ايئن نه سمجهن ته چهرو بگڙي ويو آهي.
مسخ ٿي ويو آهي.
اُتي پري ئي دوس جي جبل تان لهندي عرض ڪيو: آقا ﷺ خدا کي چئي هيءَ روشني ڪنهن ٻي هنڌ منتقل ڪرايو.
اها دعا قبول ٿي.
اهو نور نرڙ تان لهي هٿ ۾ جهليل لٺ جي مُٺئي ۾ اچي ويو.
اونداهيءَ ۾ گهر پهتو ته سڄو گهر سُهائو ٿي ويو
صبح ٿيڻ کان اڳ ئي پنهنجي پيءُ، زال ۽ ويجهن مٽن مائٽن کي نئين ڪامل دين تي قائل ڪري ورتائين.
قبيلي وارا ٿورو هَٻڪيا.
هڪ ڀيرو ٻيهر مڪي آيو.
آقا ﷺ سان پنهنجي قبيلي جي شڪايت ڪيائين ۽ تقاضا ڪيائين ته انهن جي لاءِ به دعا گهرو.
آقا ﷺ مُرڪي هٿ مٿي کنيا ۽ سندس قبيلي جي حق ۾ دعا گهريائين ۽ فرمايائين ته ساڻن نرمي ۽ محبت سان پيش اچ.
هُن پوءِ ايئن ئي ڪيو.
قبيلو مسلمان ٿيڻ لڳو.
مديني ۾ آقاﷺ جي هجرت کانپوءِ 7ھجريءَ ۾ غزوه خيبر جي موقعي تي پاڻ پنهنجي قبيلي جي ستر ماڻهن جو جٿو وٺي آيو.
مڪي جي فتح کانپوءِ آقاﷺ کي عرض ڪيائين ته آءٌ جنهن بُت خدا سمجهي پوڄيندوآيو هئس. ان بُت ذوالشريٰ، ذوالڪفين کي مونکي پنهنجي هٿن سان ساڙڻ جي موڪل ڏيو.
موڪل ملي ويئي.
بُت کي پنهنجي هٿن سان ساڙيائين.
ساڙيندو به ويو ۽ پنهنجو لکيل شعر به پڙهندو ويو.
”اي ذو الڪفين! آءٌ تنهنجي پوڄا ڪندڙن مان نه آهيان.
ڇو ته منهنجي پئدائش توکان مٿانهين آهي.
مون تنهنجي اندر باھ ڀري ڇڏي آهي، هاڻ پيو سڙ.“
پنهنجي خدا کي باھ جي اُلن ۾ سڙندي ڏسي، قبيلي جي ٻين ماڻهن کي به اُن بت جي عبادت ۾ گذاريل پنهنجي زندگي تي ڦڪا ئي ٿيڻ لڳي ۽ توبه ڪري مسلمان ٿي ويا.