اشتهاري ڏوهاري
ايڪيهين سالن تائين آقا صلي الله عليھ وسلم ۽ سندس ساٿين تي بي حد ظالماڻن ڏوهن ۾ ملوث پندرهن ماڻهن جا نالا لکي ڪعبي جي ڀت تي ٽنگيا ويا ته هنن ماڻهن کي ڇڏڻو ڪونهي، اِهي جتي به هٿ چڙهن کين جهلي ماريو وڃي. پوءِ ڀلي هو ڪعبة الله جي پردن جي پويان ئي لڪيل هُجن.
اُنهن پندرهن ڄڻن ۾ ڇهه شاعر ۽ چار زائفائون به هيون.
شاعر اهي هئا جن انهن ايڪيهن سالن ۾ آقا صلي الله عليھ وسلم ۽ سندس هدايت جي پيغام کي بدنما بڻائي، پنهنجن لفظن جي ٺاهه ٺوهه سان لڳاتار اسلام جي توهين ۾ شاعري ڪئي هئي. آقا صلي الله عليھ وسلم جي ”هِجو“ لکي هئي. آقا صلي الله عليھ وسلم جي غلامن جي توهين ڪئي هئي، الله ۽ ان جي رسول جو مذاق اُڏايو هو.
انهن شاعرن ۾ سڀني کان اڳڀرو ڪعب بن زهير هو.
مڪي جي فتح واري ڏينهن هو پنهنجي ڀاءُ بجير بن زهير سان گڏ مڪو ڇڏي ڀڄي وڃي نجد جي هڪ غير معروف علائقي ’ابرق الفرات‘ ۾ لِڪو. سندس ڀاءُ بجير بن زهير به شاعر هو، اُن ڪعب بن زهير کي چيو:
تون ترس
آءٌ وڃي خبر چار وٺان ٿو ته معافيءَ جي ڪا صورت آهي.
ڪعب بن زهير چيو: حڪم ٿي چڪو آهي ته ڪعبي جي غلاف جي اندر به لڪل هُجي ته به ماري ڇڏجو، پوءِ ڪٿي پناهه ڳولهيندين؟
ڀاڻس بجير وراڻيس
شايد اها پناهه جيڪا خدا جي گهر جو غلام به ڏيئي نه سگهي، اها آقا صلي الله عليھ وسلم جي قدمن ۾ ملي وڃي، مون کي وڃڻ ڏي.
هو مڪي هليو ويو
آقا صلي الله عليھ وسلم وٽ حاضر ٿيو، هڪ ٻول ٻوليائين
لا الٰھ الا الله محمد رسول الله
پناهه ملي ويئي.
خدا جي به ۽ اُن جي رسول جي به.
بجير ڪلمو پڙهي هڪ مڪمل بدليل شخص هو، جنهن کي اندر مَن جي روشني ملي ويئي.
هو آقا صلي الله عليھ وسلم جي غلاميءَ ۾ اچي ويو. ڪجهه ڏينهن کانپوءِ جڏهن آقا صلي الله عليھ وسلم هوازن جي جنگ ۽ پوءِ طائف طرف ويا ته ساڻن گڏ هو. هن پنهنجي اکين سان عربستان جي وڏن وڏن چڱن مَٺن سردارن کي ڏٺو، جيڪي آقا صلي الله عليھ وسلم سان سخت وير رکندا هئا، پر جڏهن ايمان آندائون ته آقا صلي الله عليھ وسلم سندن گرمجوشيءَ سان آڌر ڀاءُ ڪيو. کين معاف ڪري ڇڏيو ۽ هڪ لفظ به شڪايت جو زبان مان نه ڪڍيو. هن پنهنجي لڪل ۽ ڀاڄوڪڙ ڀاءُ ڪعب بن زهير کي خط لکيو.
”ادا،
تون ڪيستائين سچ کان پري ٿي لڪندو وتندين
هو واقعي سچو نبي آهي
مون کي معافي ملي چڪي آهي
تون به دير نه ڪر
پاڻ اچي حاضر ٿي
هو ته سَراپا رحمت آهي
توکي نوازي ڇڏيندو، اَڏي ڇڏيندو“.
خط پڙهي ڪعب بن زهير کي پنهنجي ڏسا وڃايل زندگيءَ ۾ ڏسا نظر اچڻ لڳي، هن جي دل بدلجڻ لڳي، اندر ۾ جيڪو ڊپ هئس ته ڪٿي سڃاتو نه وڃان، جهلجي، مارجي نه وڃان، اشتهاري ڏوهاري آهيان.
آقا صلي الله عليھ وسلم بابت پُڇا ڪيائين
خبر پئي ته آقا صلي الله عليھ وسلم مديني وڃي چڪا آهن
هو مديني هليو ويو
آقا صلي الله عليھ وسلم کيس ڪڏهن به نه ڏٺو هو.
اجنبي بنجي آقا صلي الله عليھ وسلم جي اڳيان پيش ٿيو.
هن جو سَند سَند ڏڪي رهيو هو.
چپ ۽ نڙي خشڪ هئس.
ڊپ سبب اکيون اندر گهڙي ويل.
پر آقاﷺ جي روشن چهري تي نظر پوندي ئي دل ۾ اطمينان لهڻ لڳس.هو جيڪو سڀ وساري ويٺو هو، کيس سوال ڪرڻ اچي ويو.
سوال ڪيائين
يا رسول الله صلي الله عليھ وسلم اوهان سڀني توبه ڪندڙن کي معاف ڪري ڇڏيندا آهيو.
جيڪڏهن ڪعب بن زهير به شرمندو ٿي اوهان جي سامهون مسلمان ٿيڻ جي لاءِ پيش ٿئي ته ڇا هو امان جو حقدار هوندو؟
آقا صلي الله عليھ وسلم فرمايو: هائو.
ڪعب بن زهير جو روح سندس جسم ۾ ڌمال وجهڻ لڳو. هڪدم چيائين:
آقا صلي الله عليھ وسلم
اي الله جا رسول صلي الله عليھ وسلم
آءٌ ئي اهو بدبخت آهيان، پنهنجن ڪرتوتن تي نادم آهيان. خدا کي واحد ۽ اوهان کي خدا جو سَچو رسول صلي الله عليھ وسلم مڃڻ جو اقرار ٿوڪريان.
هڪ انصاري ڀَر ۾ تلوار کڻيو ويٺو هو.
هن شاعر جي پراڻي شاعري ٻُڌي هئي،
تلوار کڻي چيائين
آقا صلي الله عليھ وسلم موڪل ڏيو ته هن جي سسي لاهي ڇڏيان.
آقا صلي الله عليھ وسلم فرمايو، نه، تون هن جو ڪنڌ ڪيئن ٿو لاهي سگهين، جيڪو اسلام جي چائنٺ تي جُهڪي چڪو آهي، هاڻ هي توبه ڪري سلامتيءَ جو رستي تي آيو آهي.
هي امن ۾ آهي
منهنجي امان ۾ آهي.
سيدنا ڪعب بن زهير جڏهن پنهنجي سڄي زندگي پنهنجن لفظن سان آقا صلي الله عليھ وسلم کي گهاءُ ڏنا هئا، ويٺي ويٺي وجد ۾ اچي، ڪيف ۽ مستيءَ ۾ جهومي هڪ پروانو بنجي شمع رسول الله ﷺجي چوڌاري طواف ڪندي آقاﷺجي ثنا ۾ قصيدو پڙهڻ لڳو:
بانت سعاد و قلبي اليوم مبتول
متيم اثر هالم يفد مکلبول
پوءِ جڏهن هي بند پڙهيائين:
ان الرسول سيف يستصاء به
مهند من سيون الله سسلول
ته آقا صلي الله عليھ وسلم جيڪا دلڪش يمني چادر اوڍي رکي هئي، اها لاهي ڪعب بن زهير کي اوڍائي.
پرواني جي عيد ٿي ويئي.
اهو جنهن جي لاءِ موت جو پروانو ڪعبي جي ڀت تي لڳل هو، کيس اهڙو ته امن مليو ته آقا صلي الله عليھ وسلم جي ڪُلهن جي چادر هن جي جسم تي اچي ويئي.
هُن جا نصيب جاڳي پيا.
باقي سڄي زندگي هو آقا صلي الله عليھ وسلم جا قصيدا ڪُڇندو رهيو.
اُن فهرست ۾ ڪجهه ٻيا شاعر به هئا، ان زماني ۾ شاعر ’ميڊيا ميگنٽ‘ هوندا هئا. هلندڙ ڦرندڙ ٽي وي چينلس يا روزانيون اخبارون. هنن جا چيل شعر ماڻهو ياد ڪري وٺندا هئا ۽ ايئن هڪ فرد جي چيل ڳالهه هجوم جي زبان بنجي ويندي هئي. شاعرن سُٺن ۽ خراب ٻنهي قسمن جي جذبن کي وڌائڻ ۾ گهڻي هٿي ڏيندا هئا. اِهي جيڪي فتني خوريءَ ۾ پنهنجي اندر ۾ لڪل بغض ۽ پنهنجي انا جي تسڪين يا پنهنجي فسادي سردار جي خوشنوديءَ جي لاءِ سچ کي گرهڻ هڻي، لغو ۽ بُڇڙين ڳالهين کي هوا ڏيئي وڌائيندا هئا، اهي آقا صلي الله عليھ وسلم جي پڪڙ ۾ اچي ويندا هئا، انهن کي ٺڪاڻي لڳائڻ ضروري هو. حارث بن طلاطل، عبدالله بن زبعري، حويرث بن نقيد کانسواءِ ٻه ٻانهيون شاعرائون به هُيون.
فرتني ۽ قريبه.
پر اُنهن مان گهڻن هوا جو بدليل رخ ڏسي، پنهنجي اندر جي هوائن جو رخ موڙيو ۽ توبه تائب ٿي آقا صلي الله عليھ وسلم کان امن ۽ امان ورتائون.
عڪرمه بن ابو جهل ۽ صفوان بن اُميه بن خلف به انهن ماڻهن مان هئا. ٻنهي مڪي جي فتح واري ڏينهن هروڀرو خالد بن وليد جي لشڪر تي وجهه وٺي لڪي حملو ڪرائي نه رڳو پنهنجا ويهه بي وقوف مارايا، پر ٻن مسلمانن کي به شهيد ڪرايو هو، جڏهن ته سڀني مڪي وارن کي سندن سردار ابو سفيان بن حرب جي درخواست تي امن ڏنو ويو هو.
ٻيئي اُن ڏينهن ئي مڪي مان ڀڄي ويا.
عڪرمه بن ابوجهل ڀڄي يمن طرف ويو، سندس گهرواري ”ام حڪيم“ ڊوڙي آقاﷺ وٽ آئي، سندس دل ته اڳ ۾ ئي اسلام لاءِ اُڪير پئدا ٿي چڪي هئي، هاڻ ته سڀ ڪجهه ڏينهن وانگر چِٽو ٿي چڪو هو، آقا جي خدمت ۾ حاضر ٿي توحيد ۽ آقا ﷺجي رسالت جو اقرار ڪيائين.
آقا ﷺکان پنهنجي مڙس عڪرمه جي لاءِ امان گهريائين.
رحمت العالمين کان رحم گهريائين.
رحم ڪيئن نه ملي ها.
ملي ويو.
امان ملي ويئي ابوجهل جي پُٽ کي.
هوءَ رنڙ ٿيڻ کان بچي ويئي،
هن جو چهرو خوشيءَ سان چمڪڻ لڳو.
هُن عڪرمه جي پويان ماڻهو ڊوڙايا، پاڻ به سندس پويان ويئي.
عڪرمه جدي مان ڪنهن ٻيڙيءَ تي سوار ٿيڻ وارو هو. زالهنس وڃي روڪيس. چيائينس: توکي زندگي مبارڪ هُجي. توکي آقا صلي الله عليھ وسلم کان امان ملي ويئي آهي، هاڻ مون سان گڏجي موٽي هَل ۽ عڪرمه بن ابوجهل ڊنل قدمن ۽ هَڄيل چهري سان آقا صلي الله عليھ وسلم جي اڳيان حاضر ٿيو. عڪرمه تي نظر پوندي ئي آقا صلي الله عليھ وسلم مُرڪي اهڙي ته تيزيءَ سان سندس استقبال جي لاءِ اُٿيا، جو آقا صلي الله عليھ وسلم جي ڪُلهن تي پيل چادر کسڪي ڪري پيئي. عڪرمه جو آڌرڀاءُ ڪري کيس محبت سان پنهنجي ڀَر ۾ ويهاريو.
عڪرمه به ابوجهل جو پُٽ هو
ايترو جلد سندس دل نه ڦِري.
کيس به تيز نظرن سان هيڏانهن هوڏانهن ڏسڻ جي عادت هئي. منهن تي ندامت ۽ شرمندگي ته هُيس، پر ڪنڌ اڃا به آڪڙ ۾ اُڀو هئس.
چيائين: سائين! اوهان سراپا رحمت آهيو، پر ايمان آڻڻ ۾ اڃا ٿوري هٻڪ ا ٿم، مون کي ٻن مهينن جو وقت ڏيو سوچڻ لاءِ.
آقا صلي الله عليھ وسلم مرڪي فرمايو،
توکي چئن مهينن جي مهلت ٿا ڏيون.
چار مهينا ته پري رهيا
چئن ڏينهن ۾ ئي هن جي مَن جي منجهيل ڏوري سُلجهي ويئي.
هن جي روح سچ کي سڃاڻي ورتو.
۽ دل جي گهراين سان آقا صلي الله عليھ وسلم جي غلام هئڻ جو وڏي واڪي اعلان ڪيو.
لا الھ الا الله محمد رسول الله صلي الله عليھ وسلم
سيدنا عڪرمه بن ابوجهل هڪ شاندار صحابي بڻيو ۽ ڪيترين ئي جنگين ۾ سالار بنجي حصو ورتو. سيدنا صديق اڪبر جي خلافت ۾ ’جنگ اجناد‘ ۾ شهادت جو رتبو حاصل ڪيو. اُن وقت سندس جسم تي ستر کان به وڌيڪ زخم هئا. اهو جنهن ڪڏهن اسلام کي زخم ڏنا، ان جي ڪايا اها پلٽي ته اسلام جي راهه ۾ اُن کان به ججها زخم کاڌائين ۽ امر ٿي ويو.
ڀاڳ ڏي ڀيڙو ته... هر ڪنهن جو پنهنجو نصيب.
پيءُ ابوجهل ئي رهيو
مُئو ته بَدر جي هڪ ڪِني کوهه ۾ ڦِٽو ڪيو ويو.
پُٽ ڪيتري ئي عرصي تائين آقاﷺ سان دشمني نڀائيندو رهيو، پوِءِ جڏهن ڀاڳ چمڪيو، خدا طرفان هدايت ملي، آقاﷺجي غلاميءَ ۾ آيو ته شهادت جو درجو حاصل ڪيائين.
صفوان بن اُميه سان به ايئن ٿيو.
پيءُ جي بدلي ۾ هن ڀاڙي جو قاتل مديني موڪليو، جيڪو اُتي وڃي آقاﷺجو غلام بنجي ويو. مسلمان ٿي ويو. خود هن سڀني جنگين ۾ اسلام ۽ رسول الله ﷺجي خلاف وڌي چڙهي حصو ورتو. رجيع جي دوکي ۾ سيدنا زيد بن دثنه کي خريد ڪري مڪي جي حد تنعيم ۾ وٺي وڃي ميڙ گڏ ڪري قتل ڪيو. مڪي جي فتح جي ڏينهن، امن جي اعلان جي باوجود به هن خالد بن وليد جي دستي تي هلان ڪئي، پر سندس زال ”فاخته“ اُڏري آقا ﷺوٽ ويئي، خود هدايت جو اقرار ڪيائين، مسلمان ٿي ۽ آقا ﷺکي پنهنجي مڙس جي لاءِ امن جي درخواست ڪيائين.
آقا ﷺ صفوان جا سڀئي ڏوهه ڄاڻندي به درخواست قبول فرمائي.
سيده فاخته کي يقين اچڻ ۾ ٿوري دير لڳي ته سندس مڙس بچي ويو آهي.
دل ۾ ڊپ هئس ته کيس ڪو ڏسي ماري نه وجهي.
هن جو اشتهار ته ڪعبي جي ڀت تي لکيو پيو آهي. ليلائيندي آقا صلي الله عليھ وسلم کي عرض ڪيائين:
آقا ﷺ هُن کي امن ڏيڻ جي ڪا نشاني ڏيو.
آقا ﷺجي عنايت جي ڪا حد هئي ڇا؟
مٿي تي ٻڌل ڪاري پڳهه، جيڪا اُن وقت به آقا ﷺجي مٿي مبارڪ تي هئي، جڏهن پاڻ سڳورا فاتح اعظم بنجي قصويٰ تي ويهي مڪي شهر ۾ وڏي جلال ۽ شان سان سپهه سالار بنجي داخل ٿي رهيا هئا، پر عجز جي حالت اها هئي ته ڪنڌ جُهڪائي خدا جي حضور ۾ اُٺڻي تي ويٺي سجدي ۾ پيل هئا، اُن وقت کيس اهائي پڳهه پاتل هئي، سيده فاخته جي ڳالهه ٻُڌائين ۽ جلدي امن جي نشانيءَ طور اها ڪاري پڳهه لاهي سندس هٿ ۾ ڏنائين.
ته وڃ... ڪو پُڇي ته چئج
هن ڪاري ڪمليءَ واري پناهه ڏني آهي.
اُنهن پندرهن ڏوهارين ۾ هڪ هبار بن الاسود به هو.
هي اهو ئي ستم گر هو، جنهن آقا صلي الله عليھ وسلم جي سڀني کان وڏي نياڻي سيده زينب تي مڪي مان مديني ايندي گهوڙي تي ويهي پنهنجي نيزي سان حملو ڪيو هو. سيده جي اُٺ ڇرڪ ڀريو ۽ سيده پنهنجي اُٺ تان ڪِري پيئي، اميد سان هئي، ٻار زيان ٿي ويس. سيده جي مٿي تي به ڌڪ لڳو، ڪيتري عرصي تائين زخم چِڳندو رهيو، ان ئي زخم سبب گذاري ويئي.
جرم ته گهڻو سنگين هو
پر آقاﷺ جي رحمت جي به ڪا حد نه هئي.
هو توبه ڪري آيو ته آقا ﷺمُرڪي معاف ڪري ڇڏيس.
عبدالله بن سعد ابي سرح مرتد ٿي ڪافرن سان وڃي گڏيو. هو سيدنا عثمان بن عفان جو رضاعي ڀاءُ هو. مڪي جي فتح واري ڏينهن روپوش ٿي ويو. سيدنا عثمان رضه جي درخواست تي آقا ﷺسندس شرمندگي ٻڌي. هُن ٻيهر هدايت جو اقرار ڪيو. آقا ﷺجي بيعت ڪيائين، معافي مليس. پوءِ سڄي عمر صالح مسلمان رهيو، بعد ۾ جڏهن مصر تي مسلمانن جي حڪومت قائم ٿي ته اُتي جو گورنر به ٿيو.
آقا ﷺجي ڪرم نوازين جي حد کي ڪير ٿو ڄاڻي سگهي.
مديني مان سيدنا حاطب بن ابي بلعه جو مڪي خط کڻي ايندڙ جاسوسڻ ساره جو نالو به اُن فهرست ۾ شامل هو، جنهن کي آقا صلي الله عليھ وسلم جي حڪم تي سيدنا عليٰ فاخ باغ ۾ وڃي جهليو هو، پر ڪتابن ۾ لکيل آهي ته هوءَ به بچي ويئي، شرمندگيءَ جا ڪجهه ڳوڙها ڳاڙي اسلام جي دولت حاصل ڪري ورتائين.
آقا ﷺکي زندگيءَ جو سڀ کان وڏو صدمون رسائيندڙ اهو هو، جنهن ٽارگٽ بنائي پنهنجي ذاتي جوفَ ۾ شير خدا ۽ شير رسول سيدنا امير حمزي کي نيزو هڻي شهيد ڪيو هو. پوءِ سندس سينو چيري، اُن جو جگر ڪڍي ابو سفيان جي زال هنده بنت عتبه کي ڏنو هو. سو به اُن فهرست ۾ شامل هو، ايترو گهٽيا ڏوهه دنيا جي ڪنهن به ملڪ، ڪنهن به تهذيب، ڪنهن به قانون ۾ معافيءَ جوڳو نه آهي.
پر آقا ﷺته ڪائنات ۾ معاف ڪرڻ جو سبق ڏيڻ آيو هو.
کيس به معاف ڪري ڇڏيائين
کيس فقط هڪ ڳالهه چيائين.
وحشي... اُن جو نالو وحشي هو
کيس چيائين وحشي منهنجي سامهون نه اچج.
اُن جو مقصد کانئس نفرت جو اظهار نه هو، ذهن ۾ اِهو هو ته کيس پنهنجو محبوب دوست چاچو ياد اچي ويندو ۽ اندر جي پنهنجي ”انا“ جي ان سوچ سان متان ڪا رڳ ڦڙڪي ته ڏس هيڏي وڏي ڏوهه جي باوجود به کيس معاف ڪري ڇڏيم.
اها انتهائي نوڙت جي به انتها آهي.
آقا ﷺته پنهنجي ذات جي سڀ کان وڏي صفت رحمة العالمينيءَ کي به پاڻ لاءِ فخر جوڳي بنجڻ نه پي ڏنو. نوڙت ۽ معافي جي اها حالت دنيا ۾ ڪٿي ٿي آهي. اهو آقا ﷺجنهن جي جگر جي ٽڪري جو سينو چيري وحشيءَ هٿ ۾ کنيو هو، جنهن سيدنا امير حمزي جو ڪچو جگر وات ۾ وجهي چٻاڙيو هو. اُن عورت جو نالو به ان فهرست ۾ شامل هو.
اُن جي نالي کان سڄو قريش واقف هو.
اها هنده زال ابو سفيان بن حرب، بنت عتبه ۽ ابو لهب جي زال اُم جميل جي ڀيڻ هئي، جنهن لاءِ قرآن ۾ ’ڪنڌ ۾ پوندس رسو ڪاٻاڙ جو‘ جي سزا تجويز ٿي هئي ۽ جيڪا اُن حالت ۾ مُئي جو مٿي تي ڪاٺين جي ڀَري کڻيو پي وئي، جو اها ڀري ڪنهن وڻ سان اٽڪي پيئي ۽ اُن ڇڪ ڇڪان ۾ هوءَ مري ويئي. هنده ان جي ڀيڻ هئي.
هنده جي لاءِ به سزا تجويز ٿي چڪي هئي.
هن جو نالو به ڪعبي جي ڀت تي لکيل هو.
پر سندس گهر کي آقاﷺ امان ڏيئي ڇڏي هئي.
هوءَ گهر ۾ ويٺي، محفوظ رهي
پوءِ مڪي جا مرد ۽ زائفائون آقاﷺجي بيعت ڪرڻ جي لاءِ ٽولين جي صورت ۾ اچڻ لڳا.
ڪوبه پوئتي نه رهيو.
ڪجهه ئي ڏينهن ۾ مڪي جا لڳ ڀڳ سڀئي ماڻهو، جيڪي ٻن هزارن کان ڪجهه وڌيڪ هئا، آقا ﷺجي خذمت ۾ اچي پيش ٿيا.
آقا ﷺصفا جي ٽڪريءَ وٽ ويٺو ماڻهن کان بيعت وٺي رهيا هئا. آقا کان ٿورڙو هيٺ پٿرن تي سيدنا عمر بيعت کانپوءِ ماڻهن کي هدايت ڏيئي رهيو هو، مردن کانپوءِ مڪي جون عورتون آيون.
عورتون تمام گهڻيون آهن.
مشهور عورتن ۾ آقا ﷺجي ماسيءَ جي ڌيءَ سيده اُم هاني بنت ابي طالب به اچي ويئي. هن جي دل ته ننڍي هوندي کان ئي آقا ﷺکي سچو مڃيندي هئي، پر آقا ﷺجي بيعت ڪرڻ ته هڪ بهانو هو، ڪيئن ٿي ٽاري سگهي، بيعت ڪيائين، پر اُم حڪيم ۽ فاخته وانگر پنهنجي مڙس هبير بن ابي وهب مخزومي جي لاءِ پناهه نه گهريائين. نالو ته اُم هاني جو به فاخته هو، پر هوءَ اصل امن جي فاخته هئي، کيس خبر هئي ته سندس مڙس اُن جو اهل ڪونهي ته آقا صلي الله عليھ وسلم کيس پناهه ڏي. سندس مڙس جو نالو به اُن فهرست ۾ هو، جيڪو ڀڄي نجد هليو ويو، اُتي ئي مري ويو.
سيدنا عتاب بن اُميه جون ٻيئي پڦيون عاتڪه ۽ اروي به بيعت جي لاءِ آيل هيون، سڀني بيعت ڪئي.
پر اُنهن بيعت لاءِ ايندڙ عورتن ۾ هڪ انوکي عورت به هئي.
هن پنهنجو سڄو مُنهن نقاب ۾ ڍڪي رکيو هو. رڳو اکيون پي نظر آيس، هن جو ڏوهه ئي ڪجهه اهڙو هو، جو آقا ﷺکي پنهنجو منهن ڏيکاري نٿي سگهي. هن آقا ﷺجي محبوب چاچي امير حمزي جو جگر ڪاٽي کاڌو هو.
اها هنده هئي.
ڦِڪائي ۽ ندامت سبب مُنهن لڪائي ڇڏيو هئائين.
هاڻ به جيڪڏهن ڪنهن جو ڏوهه ايترو وڏو آهي ته مٿس هنده جي پيروي ضروري آهي، کيس پنهنجو سڄو چهرو لڪائڻ گهرجي، جيئن تاريخ ۾ پهريون ڀيرو هنده لڪايو هو.
پر لڪيل چهري جي اندر به هوءَ زبان جي تکي هئي
آقا صلي الله عليھ وسلم بيعت وٺڻ مهل فرمايو.
وعدو ڪر ته بُتن کي نه پوڄيندينءَ.
مُنهن تي ريشمي نقاب جي اندران سندس چپ چُريا.
اسان جي بُتن ئي اسان کي مارايو. هاڻ نٿا پوڄيون.
وعدو ڪر چوري نه ڪندينءَ.
وراڻيائين: منهنجو مڙس مَرچوٽ آهي، پورو خرچ نٿو ڏي، تنهن ڪري سندس کيسي مان ڪڍي وٺندي آهيان.
اجازت آهي.
ابو سفيان ڀرسان ئي ويٺو هو، چيائين، جيڪو ڪڍيئي سو ڇٽو هاڻ ايئن نه ڪڍج.
آقا صلي الله عليھ وسلم ابو سفيان جي ڳالهه ٻُڌي ڇرڪيا
پُڇيائين: تون هنده آهين؟
هنده هاڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻيو.
ڦڪائيءَ سبب منهن پوءِ به نه کوليائين.
آقا صلي الله عليھ وسلم وري چيو: چئه بدڪاري نه ڪندينءَ.
هنده چيو: سُٺن گهراڻن واريون ايئن نه ڪنديون آهن.
آقا ﷺ فرمايو: وعدو ڪر ته پنهنجي اولاد کي قتل نه ڪندينءَ.
هنده چيو:
جن کي اسان پالي تاتي وڏو ڪيو، تن کي ته اوهان بَدر ۾ قتل ڪري ڇڏيو، هاڻ اسان ڪٿان ٻار ڄڻينداسين ۽ انهن کي پالينداسين.
سيدنا عمر ڀر ۾ ويٺو هو، هنده جي ڳالهه ٻُڌي ڏاڍو کليو.
آقا صلي الله عليھ وسلم وري وعدو ورتو.
فرمايائون:
بهتان تراشي نه ڪندينءَ.
هنده چيو: اِها ته بڇڙي حرڪت آهي، آءٌ نه ڪندي آهيان.
هنده جي بيعت مڪمل ٿي.
سندس نالو اُن فهرست مان نڪري ويو
اُن گهڙي تاريخ ۾ هوءَ ’سيده هنده‘ ٿي ويئي.
چيائين: آقاﷺمون کي اوهان جي شخصيت ۽ اوهان جي ڪُٽنب سان گهڻو ڪينو هو، پر هاڻ مون ۾ عجيب تبديلي آئي آهي، جيڪو چهرو اڳ ۾ سڀني کان خراب لڳندو هئم، هاڻ نوراني چهرو سڀني کان سُٺو ٿو لڳي. اوهان جو ڪٽنب سڀني کان سُٺو ٿو لڳي.
اهو ڪهڙو راز آهي؟
آقا ﷺمُرڪي فرمايو
اهڙو گمان منهنجي دل ۾ به آهي.
هاڻ سوچڻ جهڙي ڳالهه آهي.
اهو ڪهڙو ڏوهه آهي، جيڪو آقاﷺ برداشت ڪري معاف نه ڪري ڇڏيو هُجي.
ٻڌايو، سڄي ڪائنات ۾ منهنجي آقاﷺ کان وڌيڪ معاف ڪندڙ ۽ درگذر ڪندڙ، مهربان ۽ ٻاجهارو ڪير آهي. جيڪڏهن ڪو آهي ته سڀني ڪتابن کي للڪار آهي.
سامهون آڻيو.